Vasile Stancu

The ILIAD




Book XVII

Homeric text & Koine Greek paraphrase by Theodorus Gaza


οὐδ' ἔλαθ' Ἀτρέος υἱὸν ἀρηΐφιλον Μενέλαον001
οὐδὲ ἔλαθε τὸν υἱὸν τοῦ Ἀτρέως τὸν πολεμικὸν Μενέλαον

Πάτροκλος Τρώεσσι δαμεὶς ἐν δηϊοτῆτι.002
ὁ Πάτροκλος ὑπὸ τῶν Τρῴων ἀναιρεθεὶς ἐν τῇ μάχῃ,

βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ,003
ἐπορεύθη δὲ διὰ τῶν πρωταγωνιστῶν καθωπλισμένος σιδήρῳ λαμπρῷ,

ἀμφὶ δ' ἄρ' αὐτῷ βαῖν' ὥς τις περὶ πόρτακι μήτηρ004
περὶ δὲ αὐτὸν ἵστατο ὥσπερ τις περὶ δάμαλιν μικρά μητὴρ

πρωτοτόκος κινυρὴ οὐ πρὶν εἰδυῖα τόκοιο· 005
πρώτως τετοκυῖα, οἰκτρόφωνος, οὐ πρότερον ἐγνωκυῖα τόκον·

ὣς περὶ Πατρόκλῳ βαῖνε ξανθὸς Μενέλαος.006
οὕτως περὶ τὸν Πάτροκλον ἵστατο ὁ πυρρὸς Μενέλαος,

πρόσθε δέ οἱ δόρυ τ' ἔσχε καὶ ἀσπίδα πάντοσ' ἐΐσην,007
ἔμπροσθεν δὲ αὐτῷ τό τε δόρυ ἐκράτησε, καὶ τὴν ἀσπίδα τὴν πανταχόθεν ἴσην,

τὸν κτάμεναι μεμαὼς ὅς τις τοῦ γ' ἀντίος ἔλθοι.008
τοῦτον ἀποκτεῖναι προθυμούμενος ὅστις ἂν ἐναντίον αὐτοῦ ἀφίκηται.

οὐδ' ἄρα Πάνθου υἱὸς ἐϋμμελίης ἀμέλησε009
οὐδ᾽ ἄρα ὁ υἱὸς τοῦ Πάνθου ὁ καλῶς τῷ ἐκ μελίας δόρατι χρώμενος, ἤτοι ὁ πολεμικός, ἠμέλησε

Πατρόκλοιο πεσόντος ἀμύμονος· ἄγχι δ' ἄρ' αὐτοῦ 010
τοῦ ἀμωμήτου Πατρόκλου ἀποθανόντος, πλησίον δὲ αὐτοῦ

ἔστη, καὶ προσέειπεν ἀρηΐφιλον Μενέλαον·011
ἔστη, καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν πολεμικὸν Μενέλαον·

Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφὲς ὄρχαμε λαῶν012
ὦ Μενέλαε υἱὲ τοῦ Ἀτρέως, ἐνδοξότατα τεθραμμένε, ἡγεμὼν τοῦ στρατοῦ,

χάζεο, λεῖπε δὲ νεκρόν, ἔα δ' ἔναρα βροτόεντα·013
ὑποχώρει, κατάλειπε δὲ τὸν νεκρόν, ἄφες δὲ τὰ ᾑμαγμένα ὅπλα,

οὐ γάρ τις πρότερος Τρώων κλειτῶν τ' ἐπικούρων014
οὐδεὶς γὰρ τῶν Τρῴων καὶ τῶν ἐνδόξων βοηθῶν πρότερος ἐμοῦ

Πάτροκλον βάλε δουρὶ κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην· 015
τὸν Πάτροκλον ἔτρωσε δόρατι κατὰ τὴν ἰσχυρὰν μάχην,

τώ με ἔα κλέος ἐσθλὸν ἐνὶ Τρώεσσιν ἀρέσθαι,016
δι' ὃ ἔασόν με δόξαν ἀγαθὴν ἐν τοῖς Τρῳσὶ κτήσασθαι,

μή σε βάλω, ἀπὸ δὲ μελιηδέα θυμὸν ἕλωμαι.017
μήπως σε τρώσω, καὶ ἀφέλωμαι τὴν ὑπερηδίστην ψυχήν.



τὸν δὲ μέγ' ὀχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·018
πρὸς τοῦτον δὲ μεγάλως ἀγανακτήσας, καὶ στενάξας εἶπεν ὁ πυρρὸς Μενέλαος·

Ζεῦ πάτερ οὐ μὲν καλὸν ὑπέρβιον εὐχετάασθαι.019
ὦ Ζεῦ πάτερ, οὐδαμῶς καλὸν ὑπὲρ δύναμιν καυχᾶσθαι·

οὔτ' οὖν παρδάλιος τόσσον μένος οὔτε λέοντος 020
οὔτε οὖν παρδάλεως τοσαύτη ὁρμὴ καὶ θρασύτης, οὔτε λέοντος,

οὔτε συὸς κάπρου ὀλοόφρονος, οὗ τε μέγιστος021
οὔτε χοίρου ἀγρίου δεινοῦ, καὶ ὀλεθρίου, οὗ μέγιστος

θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι περὶ σθένεϊ βλεμεαίνει,022
θυμὸς ἐν τῷ στήθει σὺν δυνάμει μεγάλῃ ἐνθουσιᾷ,

ὅσσον Πάνθου υἷες ἐϋμμελίαι φρονέουσιν.023
ὅσον οἱ τοῦ Πάνθου υἱοὶ οἱ πολεμικοὶ καὶ ἀνδρεῖοι φρονοῦσι καὶ ἐπαίρονται·

οὐδὲ μὲν οὐδὲ βίη Ὑπερήνορος ἱπποδάμοιο024
οὐ μὴν οὐδὲ ἡ δύναμις Ὑπερήνορος τοῦ πολεμικοῦ,

ἧς ἥβης ἀπόνηθ', ὅτε μ' ὤνατο καί μ' ὑπέμεινε 025
ἤτοι αὐτὸς Ὑπερήνωρ τῆς ἑαυτοῦ ἀκμαζούσης ἡλικίας ἀπέλαυσεν, ὅτε με ἐμέμψατο, καὶ παρέμεινέ με,

καί μ' ἔφατ' ἐν Δαναοῖσιν ἐλέγχιστον πολεμιστὴν026
καὶ εἶπέ με ἐπονείδιστον μαχητὴν εἶναι ἐν τοῖς Ἕλλησιν·

ἔμμεναι· οὐδέ ἕ φημι πόδεσσί γε οἷσι κιόντα027
οὐδ' οἴομαι αὐτὸν ποσὶν ἰδίοις ἀφικόμενον εἰς τὸν ἑαυτοῦ οἶκον

εὐφρῆναι ἄλοχόν τε φίλην κεδνούς τε τοκῆας.028
εὐφράναι τήν τε ἀγαπητὴν γαμετήν, καὶ τοὺς σώφρονας γονεῖς·

ὥς θην καὶ σὸν ἐγὼ λύσω μένος εἴ κέ μευ ἄντα029
οὕτω δὴ ἐγὼ καὶ τὴν σὴν ἰσχύν, καὶ τόλμην καταλύσω, ἐὰν ἐναντίον ἐμοῦ

στήῃς· ἀλλά σ' ἔγωγ' ἀναχωρήσαντα κελεύω 030
στῇς, ἀλλά σε ἔγωγε ἀναχωρήσαντα λέγω

ἐς πληθὺν ἰέναι, μηδ' ἀντίος ἵστασ' ἐμεῖο031
ἀπιέναι εἰς τὸ πλῆθος, μηδέ ἵστασο ἐναντίον ἐμοῦ

πρίν τι κακὸν παθέειν· ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω.032
πρὸ τοῦ παθεῖν τι δεινόν, πραχθὲν δὲ τὸ κακὸν ὁ μωρὸς ἐνόησεν.

ὣς φάτο, τὸν δ' οὐ πεῖθεν· ἀμειβόμενος δὲ προσηύδα·033
οὕτως εἶπε· τοῦτον δὲ οὐ κατέπειθεν, ἀποκρινόμενος δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν·

νῦν μὲν δὴ Μενέλαε διοτρεφὲς ἦ μάλα τείσεις034
νῦν δήπου, ὦ Μενέλαε ἐνδοξότατα τεθραμμένε, τῷ ὄντι πάνυ δώσεις τιμωρίαν εἰς ἐκδίκησιν

γνωτὸν ἐμὸν τὸν ἔπεφνες, ἐπευχόμενος δ' ἀγορεύεις, 035
τοῦ ἐμοῦ ἀδελφοῦ ὃν ἀπέκτεινας, ἐπικαυχώμενος δὲ λέγεις,

χήρωσας δὲ γυναῖκα μυχῷ θαλάμοιο νέοιο,036
χήραν δὲ αὐτοῦ τὴν γυναῖκα ἐποίησας ἐν τῷ ἐνδοτάτῳ τοῦ νέου θαλάμου,

ἀρητὸν δὲ τοκεῦσι γόον καὶ πένθος ἔθηκας.037
μισητὸν δὲ καὶ ἐπάρατον πένθος, καὶ θρῆνον ἐποίησας τοῖς γονεῦσιν·

ἦ κέ σφιν δειλοῖσι γόου κατάπαυμα γενοίμην038
ὄντως που τοῖς κακοδαίμοσι κατάπαυσις τοῦ θρήνου γενοίμην ἄν,

εἴ κεν ἐγὼ κεφαλήν τε τεὴν καὶ τεύχε' ἐνείκας039
ἐὰν ἐγὼ τὴν σὴν κεφαλήν, καὶ τὰ ὅπλα κομίσας

Πάνθῳ ἐν χείρεσσι βάλω καὶ Φρόντιδι δίῃ. 040
τῷ Πάνθῳ τῷ πατρὶ εἰς τὰς χεῖρας ἐμβάλω, καὶ τῇ ἐνδοξοτάτῃ Φρόντιδι τῇ μητρί.

ἀλλ' οὐ μὰν ἔτι δηρὸν ἀπείρητος πόνος ἔσται041
ἀλλὰ μὴν οὐκέτι ἐπὶ πολὺ ὁ κάματος, καὶ ὁ πόλεμος ἀπείρατος ἔσται

οὐδ' ἔτ' ἀδήριτος ἤτ' ἀλκῆς ἤτε φόβοιο.042
οὐδὲ ἀκαταμάχητος, οὔτε δυνάμεως, οὔτε φυγῆς.



ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ' ἀσπίδα πάντοσ' ἐΐσην·043
οὕτως εἰπὼν ἔβαλε κατὰ τὴν πανταχόθεν ἴσην ἀσπίδα,

οὐδ' ἔρρηξεν χαλκός, ἀνεγνάμφθη δέ οἱ αἰχμὴ044
οὐδὲ διέκοψε τὸν σίδηρον, ἐκάμφθη δὲ ἡ ἐπιδορατὶς αὐτοῦ

ἀσπίδ' ἐνὶ κρατερῇ· ὃ δὲ δεύτερος ὄρνυτο χαλκῷ 045
ἐν τῇ στερεᾷ ἀσπίδι· ὁ δὲ δεύτερος ὥρμησε σὺν τῷ σιδήρῳ

Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπευξάμενος Διὶ πατρί·046
ὁ Μενέλαος ὁ υἱὸς τοῦ Ἀτρέως εὐξάμενος τῷ Διὶ τῷ πατρί·

ἂψ δ' ἀναχαζομένοιο κατὰ στομάχοιο θέμεθλα047
εἰς τοὐπίσω δὲ ἀναχωροῦντος κατὰ τὰ θεμέλια τοῦ στομάχου,

νύξ', ἐπὶ δ' αὐτὸς ἔρεισε βαρείῃ χειρὶ πιθήσας·048
ἤτοι κατὰ τὴν θέσιν τοῦ βρόγχου καὶ τὴν ἀρχὴν ἔπληξεν, ἐπέρρεισε δὲ καὶ συνεπεβάρυνε καὶ αὐτὸς τῇ ἑαυτοῦ ἰσχυρᾷ χειρὶ θαρρήσας·

ἀντικρὺ δ' ἁπαλοῖο δι' αὐχένος ἤλυθ' ἀκωκή,049
καταντικρὺ δὲ διὰ τοῦ ἁπαλοῦ τραχήλου διῆλθε τὸ ὀξὺ τοῦ δόρατος,

δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε' ἐπ' αὐτῷ. 050
ἐψόφησε δὲ καταπεσών, ἤχησαν δὲ τὰ ὅπλα ἐπ' αὐτῷ,

αἵματί οἱ δεύοντο κόμαι Χαρίτεσσιν ὁμοῖαι051
αἵματι δὲ ἐβρέχοντο αἱ κόμαι αὐτοῦ αἱ ὅμοιαι ταῖς συνεστραμμέναις καὶ οὔλαις μυρσίναις,

πλοχμοί θ', οἳ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἐσφήκωντο.052
καὶ οἱ πλόκαμοι, οἳ διὰ χρυσοῦ καὶ ἀργύρου συνδεδεμένοι ἦσαν.

οἷον δὲ τρέφει ἔρνος ἀνὴρ ἐριθηλὲς ἐλαίης053
οἷον δὲ φυτὸν ἀειθαλὲς ἐλαίας ἀνατρέφει ἀνὴρ

χώρῳ ἐν οἰοπόλῳ, ὅθ' ἅλις ἀναβέβροχεν ὕδωρ,054
ἐν ἐρήμῳ τόπῳ, ὅπου ἱκανῶς ἀναβλύζει καὶ ἀναρρεῖ ὕδωρ

καλὸν τηλεθάον· τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσι 055
εὐειδές, πολυθαλές, τοῦτο δὲ πνοαὶ ταράττουσι

παντοίων ἀνέμων, καί τε βρύει ἄνθεϊ λευκῷ·056
παντοίων ἀνέμων, καὶ ἄνθει θάλλει λευκῷ·

ἐλθὼν δ' ἐξαπίνης ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ057
ἐπελθὼν δὲ ἐξαίφνης ἄνεμος σὺν καταιγίδι καὶ συστροφῇ σφοδρᾷ

βόθρου τ' ἐξέστρεψε καὶ ἐξετάνυσσ' ἐπὶ γαίῃ·058
ἐκ βάθους ἀπέσπασε πρόρριζον καὶ κατὰ γῆς ἐξέτεινε καὶ ἐξήπλωσε.

τοῖον Πάνθου υἱὸν ἐϋμμελίην Εὔφορβον059
τοιοῦτον τοῦ Πάνθου τὸν υἱὸν τὸν πολεμικὸν καὶ ἀνδρεῖον Εὔφορβον

Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπεὶ κτάνε τεύχε' ἐσύλα. 060
ὁ τοῦ Ἀτρέως υἱὸς Μενέλαος, ἐπειδὴ ἀπέκτεινε, τὰ ὅπλα ἀφῃρεῖτο·



ὡς δ' ὅτε τίς τε λέων ὀρεσίτροφος ἀλκὶ πεποιθὼς061
ὥσπερ δὲ ὅταν τις λέων ἐν ὄρεσι τεθραμμένος τῇ ἑαυτοῦ δυνάμει θαρρῶν

βοσκομένης ἀγέλης βοῦν ἁρπάσῃ ἥ τις ἀρίστη·062
ἁρπάσῃ βοῦν ἀγέλης βοσκομένης, ἥτις κρείττων τῶν ἄλλων ἐστί,

τῆς δ' ἐξ αὐχέν' ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι063
ταύτης δὲ τὸν τράχηλον συνέτριψε διὰ τῶν ἰσχυρῶν ὀδόντων

πρῶτον, ἔπειτα δέ θ' αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει064
πρῶτον, μετὰ ταῦτα δὲ τὸ αἷμα καὶ τὰ ἐντὸς πάντα λάπτει

δῃῶν· ἀμφὶ δὲ τόν γε κύνες τ' ἄνδρές τε νομῆες 065
καὶ κατεσθίει σπαράσσων καὶ διακόπτων, περὶ αὐτὸν δὲ κύνες καὶ ἄνδρες νομεῖς

πολλὰ μάλ' ἰύζουσιν ἀπόπροθεν οὐδ' ἐθέλουσιν066
πάνω πολλὰ ἀγροικῇ φωνῇ προσφωνοῦσι πόρρωθεν, οὐδὲ βούλονται

ἀντίον ἐλθέμεναι· μάλα γὰρ χλωρὸν δέος αἱρεῖ·067
ἐναντίον ἐπελθεῖν, πάνυ γὰρ αὐτοὺς ὠχροποιὸς φόβος κατακρατεῖ·

ὣς τῶν οὔ τινι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐτόλμα068
οὕτως οὐδενὶ τούτων ἡ ψυχὴ ἐν τῷ στήθει ὑπέμενεν

ἀντίον ἐλθέμεναι Μενελάου κυδαλίμοιο.069
ἐπελθεῖν ἐναντίον τοῦ ἐνδόξου Μενελάου.

ἔνθά κε ῥεῖα φέροι κλυτὰ τεύχεα Πανθοΐδαο 070
τότε ῥᾳδίως ἂν ἔλαβε τὰ ἔνδοξα ὅπλα τοῦ υἱοῦ τοῦ Πάνθου

Ἀτρεΐδης, εἰ μή οἱ ἀγάσσατο Φοῖβος Ἀπόλλων,071
ὁ υἱὸς τοῦ Ἀτρέως, εἰ μὴ ἐφθόνησεν αὐτῷ ὁ καθαρὸς Ἀπόλλων,

ὅς ῥά οἱ Ἕκτορ' ἐπῶρσε θοῷ ἀτάλαντον Ἄρηϊ072
ὃς δὴ αὐτῷ τὸν Ἕκτορα ἐπήγειρεν ὅμοιον τῷ ταχεῖ Ἄρει,

ἀνέρι εἰσάμενος Κικόνων ἡγήτορι Μέντῃ·073
ὁμοιωθεὶς ἀνδρὶ Μέντῃ τῷ ἡγεμόνι τῶν Κικόνων,

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·074
καὶ φωνήσας ἔλεγε πρὸς αὐτὸν λόγους ταχεῖς·

Ἕκτορ νῦν σὺ μὲν ὧδε θέεις ἀκίχητα διώκων 075
ὦ Ἕκτορ, σὺ μὲν νῦν ἐνταῦθα τρέχεις ἀκατάληπτα διώκων,

ἵππους Αἰακίδαο δαΐφρονος· οἳ δ' ἀλεγεινοὶ076
τοὺς ἵππους τοῦ συνετοῦ ἐγγόνου τοῦ Αἰακοῦ. οὗτοι δὲ χαλεποί εἰσιν

ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαμήμεναι ἠδ' ὀχέεσθαι077
ἀνδράσι θνητοῖς δουλωθῆναι, καὶ ἱππεύεσθαι

ἄλλῳ γ' ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε μήτηρ.078
ἄλλῳ, ἢ Ἀχιλλεῖ, ὃν ἔτεκε μήτηρ ἀθάνατος.

τόφρα δέ τοι Μενέλαος ἀρήϊος Ἀτρέος υἱὸς079
τηνικαῦτα δὲ Μενέλαος ὁ πολεμικὸς υἱὸς τοῦ Ἀτρέως

Πατρόκλῳ περιβὰς Τρώων τὸν ἄριστον ἔπεφνε 080
περὶ τὸν Πάτροκλον στὰς ἀπέκτεινε τὸν κράτιστον τῶν Τρῴων

Πανθοΐδην Εὔφορβον, ἔπαυσε δὲ θούριδος ἀλκῆς.081
τὸν υἱὸν τοῦ Πάνθου τὸν Εὔφορβον, ἀπέπαυσε δὲ αὐτὸν τῆς ὁρμητικῆς καὶ πολεμικῆς δυνάμεως.



ὣς εἰπὼν ὃ μὲν αὖτις ἔβη θεὸς ἂμ πόνον ἀνδρῶν,082
οὕτως εἰπών, ὁ μὲν θεὸς αὖθις ἐπορεύθη εἰς τὸν κάματον καὶ τὴν μάχην τῶν ἀνδρῶν.

Ἕκτορα δ' αἰνὸν ἄχος πύκασε φρένας ἀμφὶ μελαίνας·083
τὸν Ἕκτορα δὲ λύπη χαλεπὴ περιεκάλυψε κατὰ τὴν βαθυγνώμονα διάνοιαν,

πάπτηνεν δ' ἄρ' ἔπειτα κατὰ στίχας, αὐτίκα δ' ἔγνω084
περιεβλέψατο δ᾽ οὖν κατὰ τὰς τάξεις, παραχρῆμα δὲ ἐθεάσατο

τὸν μὲν ἀπαινύμενον κλυτὰ τεύχεα, τὸν δ' ἐπὶ γαίῃ 085
τὸν μὲν ἀφαιρούμενον τὰ τίμια ὅπλα, τὸν δὲ ἐπὶ τῆς γῆς

κείμενον· ἔρρει δ' αἷμα κατ' οὐταμένην ὠτειλήν.086
κείμενον, ἐξεχεῖτο δὲ τὸ αἷμα κατὰ τὸ ἐκ τῆς οὐτήσεως τραῦμα·

βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ087
ἐπορεύθη δὲ διὰ τῶν πρωταγωνιστῶν καθωπλισμένος σιδήρῳ λαμπρῷ

ὀξέα κεκλήγων φλογὶ εἴκελος Ἡφαίστοιο088
ὀξέως καὶ μεγάλως βοῶν, ὅμοιος φλογὶ πυρὸς

ἀσβέστῳ· οὐδ' υἱὸν λάθεν Ἀτρέος ὀξὺ βοήσας·089
ἀκαταπαύστῳ, οὐδὲ τὸν υἱὸν ἔλαθε τοῦ Ἀτρέως ὀξέως βοήσας·

ὀχθήσας δ' ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν· 090
στενάξας δὲ εἶπε πρὸς τὴν ἑαυτοῦ μεγαλόφρονα ψυχήν.

ὤ μοι ἐγὼν εἰ μέν κε λίπω κάτα τεύχεα καλὰ091
φεῦ ἐμοί, ἐὰν μὲν καταλίπω τὰ καλὰ ὅπλα,

Πάτροκλόν θ', ὃς κεῖται ἐμῆς ἕνεκ' ἐνθάδε τιμῆς,092
καὶ τὸν Πάτροκλον, ὃς τέθνηκεν ἐνταῦθα ἕνεκα τιμῆς ἐμῆς,

μή τίς μοι Δαναῶν νεμεσήσεται ὅς κεν ἴδηται.093
μή τίς μοι τῶν Ἑλλήνων μέμψηται, ὃς ἂν θεάσηται·

εἰ δέ κεν Ἕκτορι μοῦνος ἐὼν καὶ Τρωσὶ μάχωμαι094
εἰ δὲ τῷ Ἕκτορι μόνος ὢν καὶ τοῖς Τρῳσὶ πολεμῶ

αἰδεσθείς, μή πώς με περιστήωσ' ἕνα πολλοί· 095
αἰσχυνθείς, μήπως με περικυκλώσωσιν ἕνα πολλοί,

Τρῶας δ' ἐνθάδε πάντας ἄγει κορυθαίολος Ἕκτωρ.096
πάντας γὰρ τοὺς Τρῷας δεῦρο ἄγει ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίαν κινῶν Ἕκτωρ.

ἀλλὰ τί ἤ μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;097
ἀλλὰ τί δή μοι ταῦτα διελέχθη ἡ ἀγαπητὴ ψυχή,

ὁππότ' ἀνὴρ ἐθέλῃ πρὸς δαίμονα φωτὶ μάχεσθαι098
ὅταν ἀνὴρ θέλῃ μάχεσθαι ἀνδρὶ θεῷ ἐναντιούμενος προϊσταμένῳ αὐτοῦ,

ὅν κε θεὸς τιμᾷ, τάχα οἱ μέγα πῆμα κυλίσθη.099
ὃν ἂν ὁ θεὸς αὐτὸς τιμᾷ, ταχέως αὐτῷ βλάβη μεγάλη ἐπῆλθε.

τώ μ' οὔ τις Δαναῶν νεμεσήσεται ὅς κεν ἴδηται 100
δι᾿ ὃ οὐδείς μοι τῶν Ἑλλήνων μέμψεται, ὃς ἂν θεάσηται

Ἕκτορι χωρήσαντ', ἐπεὶ ἐκ θεόφιν πολεμίζει.101
ὑποχωρήσαντα τῷ Ἕκτορι, ἐπειδὴ θείᾳ δυνάμει μάχεται·

εἰ δέ που Αἴαντός γε βοὴν ἀγαθοῖο πυθοίμην,102
εἰ δέ που ἀκούσαιμι τὴν φωνὴν τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἀνδρείου Αἴαντος,

ἄμφω κ' αὖτις ἰόντες ἐπιμνησαίμεθα χάρμης103
ἀμφότεροι ἂν αὖθις ἐπελθόντες μνησθείημεν τῆς μάχης,

καὶ πρὸς δαίμονά περ, εἴ πως ἐρυσαίμεθα νεκρὸν104
καίπερ πρὸς θεόν, εἴπως ἑλκύσαιμεν τὸν νεκρὸν

Πηλεΐδῃ Ἀχιλῆϊ· κακῶν δέ κε φέρτατον εἴη. 105
Ἀχιλλεῖ τῷ υἱῷ τοῦ Πηλέως, τῶν παρόντων δὲ κακῶν τοῦτο ἂν εἴη τὸ ἄριστον.



εἷος ὁ ταῦθ' ὅρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν106
ἕως οὗτος ταῦτα διενοεῖτο κατὰ τὸ λογιστικὸν καὶ κατὰ τὴν ψυχήν,

τόφρα δ' ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον· ἦρχε δ' ἄρ' Ἕκτωρ.107
τηνικαῦτα αἱ τάξεις τῶν Τρῴων ἐπῆλθον, ἡγεῖτο δὲ ὁ Ἕκτωρ.

αὐτὰρ ὅ γ' ἐξοπίσω ἀνεχάζετο, λεῖπε δὲ νεκρὸν108
οὗτος δὲ εἰς τοὐπίσω ἀνεχώρει, κατέλιπε δὲ τὸν νεκρὸν

ἐντροπαλιζόμενος ὥς τε λὶς ἠϋγένειος,109
κατ' ὀλίγον ὑποβαίνων, ὥσπερ λέων μέγα καὶ εὔτονον τὸ γένειον ἔχων,

ὅν ῥα κύνες τε καὶ ἄνδρες ἀπὸ σταθμοῖο δίωνται 110
ὃν δὴ κύνες τε καὶ ἄνδρες ἀπὸ τῆς ἐπαύλεως διώκωσι

ἔγχεσι καὶ φωνῇ· τοῦ δ' ἐν φρεσὶν ἄλκιμον ἦτορ111
δόρασι καὶ βοῇ, τούτου δὲ ἐν ταῖς φρεσὶν ἡ ἰσχυρὰ καὶ γενναία ψυχὴ φρίσσει

παχνοῦται, ἀέκων δέ τ' ἔβη ἀπὸ μεσσαύλοιο·112
καὶ λυπεῖται, ἄκων δὲ καὶ μὴ βουλόμενος ἀπῆλθεν ἐκ τῆς ἐπαύλεως·

ὣς ἀπὸ Πατρόκλοιο κίε ξανθὸς Μενέλαος.113
οὕτως ἀπὸ τοῦ Πατρόκλου ἀνεχώρει ὁ πυρρὸς Μενέλαος,

στῆ δὲ μεταστρεφθεὶς ἐπεὶ ἵκετο ἔθνος ἑταίρων114
ἔστη δὲ ἐπιστραφείς, ἐπειδὴ ἀφίκετο εἰς τὸ πλῆθος τῶν φίλων,

παπταίνων Αἴαντα μέγαν Τελαμώνιον υἱόν. 115
περιβλεπόμενος ἰδεῖν τὸν μέγαν Αἴαντα τὸν υἱὸν τοῦ Τελαμῶνος.

τὸν δὲ μάλ' αἶψ' ἐνόησε μάχης ἐπ' ἀριστερὰ πάσης116
τοῦτον δὲ πάνυ ταχέως ἐθεάσατο ἐπὶ τὸ ἀριστερὸν μέρος πάσης τῆς μάχης

θαρσύνονθ' ἑτάρους καὶ ἐποτρύνοντα μάχεσθαι·117
θαρρύνοντα καὶ προτρέποντα τοὺς φίλους καὶ παροξύνοντα πολεμεῖν,

θεσπέσιον γάρ σφιν φόβον ἔμβαλε Φοῖβος Ἀπόλλων·118
μέγαν γὰρ καὶ θαυμαστὸν φόβον ἐνέβαλεν αὐτοῖς ὁ καθαρὸς Ἀπόλλων·

βῆ δὲ θέειν, εἶθαρ δὲ παριστάμενος ἔπος ηὔδα.119
ὥρμησε δὲ τρέχειν, τάχιστα δὲ παραγενόμενος λόγον εἶπεν·

Αἶαν δεῦρο πέπον, περὶ Πατρόκλοιο θανόντος 120
ὦ Αἶαν, ἐνθάδε φίλτατε περὶ Πατρόκλου ἀποθανόντος

σπεύσομεν, αἴ κε νέκυν περ Ἀχιλλῆϊ προφέρωμεν121
δράμωμεν, εἴ τι καίπερ νεκρὸν τῷ Ἀχιλλεῖ κομίσαιμεν αὐτὸν

γυμνόν· ἀτὰρ τά γε τεύχε' ἔχει κορυθαίολος Ἕκτωρ.122
ἄοπλον, τὰ ὅπλα δὲ ἔχει ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίαν κινῶν Ἕκτωρ.



ὣς ἔφατ', Αἴαντι δὲ δαΐφρονι θυμὸν ὄρινε·123
οὕτως εἶπεν, ἐτάραξε δὲ τὴν ψυχὴν τῷ συνετῷ Αἴαντι·

βῆ δὲ διὰ προμάχων, ἅμα δὲ ξανθὸς Μενέλαος.124
ἐπορεύθη δὲ διὰ τῶν πρωταγωνιστῶν, σὺν αὐτῷ δὲ καὶ ὁ πυρρὸς Μενέλαος.

Ἕκτωρ μὲν Πάτροκλον ἐπεὶ κλυτὰ τεύχε' ἀπηύρα, 125
ὁ Ἕκτωρ μὲν οὖν τὸν Πάτροκλον, ἐπειδὴ ἀφείλετο τὰ τίμια ὅπλα,

ἕλχ' ἵν' ἀπ' ὤμοιιν κεφαλὴν τάμοι ὀξέϊ χαλκῷ,126
εἷλκεν, ἵνα ἀπὸ τῶν ὤμων ἐκκόψῃ τὴν κεφαλὴν σιδήρῳ ἐξεῖ καὶ τμητικῷ,

τὸν δὲ νέκυν Τρῳῇσιν ἐρυσσάμενος κυσὶ δοίη.127
τὸν νεκρὸν δὲ ἑλκύσας ταῖς Τρωικαῖς κυσὶ δῷ.

Αἴας δ' ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον·128
ὁ Αἴας δὲ ἐγγὺς ἀφίκετο φέρων τὴν ἀσπίδα καθάπερ τεῖχος.

Ἕκτωρ δ' ἂψ ἐς ὅμιλον ἰὼν ἀνεχάζεθ' ἑταίρων,129
ὁ Ἕκτωρ δὲ ὀπίσω εἰς τὸ πλῆθος τῶν φίλων ἀπερχόμενος ὑπεχώρησεν,

ἐς δίφρον δ' ἀνόρουσε· δίδου δ' ὅ γε τεύχεα καλὰ 130
εἰς τὸ ὄχημα δὲ ἀνεπήδησεν, ἔδωκε δ᾽ οὗτος τὰ καλὰ ὅπλα

Τρωσὶ φέρειν προτὶ ἄστυ, μέγα κλέος ἔμμεναι αὐτῷ.131
τοῖς Τρωσί κομίσαι πρὸς τὴν μεγάλην πόλιν, δόξαν εἶναι αὐτῷ.

Αἴας δ' ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ σάκος εὐρὺ καλύψας132
ὁ Αἴας δὲ περὶ τὸν υἱὸν τοῦ Μενοιτίου περιθεὶς τὴν πλατεῖαν ἀσπίδα

ἑστήκει ὥς τίς τε λέων περὶ οἷσι τέκεσσιν,133
ἵστατο, ὥσπερ τις λέων περὶ τὰ ἑαυτοῦ τέκνα,

ᾧ ῥά τε νήπι' ἄγοντι συναντήσωνται ἐν ὕλῃ134
ᾧ δὴ τὰ νεογνὰ γεννήματα ἐπαγομένῳ ἀπαντήσουσιν ἐν τῷ δρυμῷ

ἄνδρες ἐπακτῆρες· ὃ δέ τε σθένεϊ βλεμεαίνει, 135
ἄνδρες κυνηγοί, οὗτος δὲ ἰσχύϊ παροξύνεται καὶ ἐνθουσιᾷ,

πᾶν δέ τ' ἐπισκύνιον κάτω ἕλκεται ὄσσε καλύπτων·136
πᾶν δὲ τὸ συνοφρύωμα τοῦ μετώπου κάτω ἕλκει καλύπτων τοὺς ὀφθαλμούς.

ὣς Αἴας περὶ Πατρόκλῳ ἥρωϊ βεβήκει.137
οὕτως ὁ Αἴας παρὰ τὸν ἥρωα Πάτροκλον ἵστατο,

Ἀτρεΐδης δ' ἑτέρωθεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος138
ὁ υἱὸς δὲ τοῦ Ἀτρέως ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους ὁ φιλοπόλεμος Μενέλαος

ἑστήκει, μέγα πένθος ἐνὶ στήθεσσιν ἀέξων.139
ἔμενε, μεγάλην λύπην αὔξων ἐν τῷ ἑαυτοῦ στήθει.



Γλαῦκος δ' Ἱππολόχοιο πάϊς Λυκίων ἀγὸς ἀνδρῶν 140
Γλαῦκος δὲ ὁ υἱὸς τοῦ Ἱππολόχου ὁ ἡγεμὼν τῶν Λυκίων ἀνδρῶν

Ἕκτορ' ὑπόδρα ἰδὼν χαλεπῷ ἠνίπαπε μύθῳ·141
τὸν Ἕκτορα δεινῶς ὑποβλεψάμενος λόγῳ χαλεπῷ ὠνείδισε καὶ ἐπέπληξεν·

Ἕκτορ εἶδος ἄριστε μάχης ἄρα πολλὸν ἐδεύεο.142
ὦ Ἕκτορ κάλλιστε τὴν μορφήν, πολλῷ ἄρα τῆς μάχης ἀπελείπου·

ἦ σ' αὔτως κλέος ἐσθλὸν ἔχει φύξηλιν ἐόντα.143
ὄντως σε μάτην ἡ ἀγαθὴ φήμη κατέχει δειλὸν καὶ λειποτάκτην ὄντα·

φράζεο νῦν ὅππως κε πόλιν καὶ ἄστυ σαώσῃς144
σκόπει νῦν ὅπως ἂν τὸν λαὸν καὶ τὴν πόλιν σώσῃς,

οἶος σὺν λαοῖς τοὶ Ἰλίῳ ἐγγεγάασιν· 145
μόνος σὺν τοῖς λαοῖς, οἱ ἐν τῷ Ἰλίῳ γεγόνασιν·

οὐ γάρ τις Λυκίων γε μαχησόμενος Δαναοῖσιν146
οὐδεὶς γὰρ τῶν Λυκίων πολεμήσων τοῖς Ἕλλησι

εἶσι περὶ πτόλιος, ἐπεὶ οὐκ ἄρα τις χάρις ἦεν147
πορεύσεται περὶ τῆς πόλεως, ἐπειδὴ οὐδεμία ἀμοιβὴ κατ᾿ εὐεργεσίαν γίνεται

μάρνασθαι δηΐοισιν ἐπ' ἀνδράσι νωλεμὲς αἰεί.148
ἐκ τοῦ μάχεσθαι ἐν τοῖς πολεμίοις ἀνδράσιν ἀδιαλείπτως·

πῶς κε σὺ χείρονα φῶτα σαώσειας μεθ' ὅμιλον149
πῶς ἂν σὺ ἥττονα ἄνδρα σώσαις εἰς τὸ πλῆθος,

σχέτλι', ἐπεὶ Σαρπηδόν' ἅμα ξεῖνον καὶ ἑταῖρον 150
χαλεπὲ καὶ ἄδικε, ἐπειδὴ Σαρπηδόνα ξένον ἅμα καὶ συνήθη καὶ φίλον

κάλλιπες Ἀργείοισιν ἕλωρ καὶ κύρμα γενέσθαι,151
κατέλιπες τοῖς Ἕλλησι σπάραγμα καὶ ἐπίταγμα γενέσθαι,

ὅς τοι πόλλ' ὄφελος γένετο πτόλεΐ τε καὶ αὐτῷ152
ὅστις πολλαχῆ(κις) ὠφέλεια ἐγένετο τῇ τε πόλει καὶ σοὶ αὐτῷ

ζωὸς ἐών· νῦν δ' οὔ οἱ ἀλαλκέμεναι κύνας ἔτλης.153
ζῶν, νυνὶ δὲ οὐχ ὑπέμεινας ἀποσοβῆσαι αὐτῷ τοὺς κύνας·

τὼ νῦν εἴ τις ἐμοὶ Λυκίων ἐπιπείσεται ἀνδρῶν154
δι' ὃ νῦν εἴ τις τῶν Λυκίων ἀνδρῶν ὑπακούσεταί μοι,

οἴκαδ' ἴμεν, Τροίῃ δὲ πεφήσεται αἰπὺς ὄλεθρος. 155
εἰς τὸν οἶκον πορευσόμεθα, τῇ Τροίᾳ δὲ δηλωθήσεται καὶ γένηται ἀφανισμὸς χαλεπός·

εἰ γὰρ νῦν Τρώεσσι μένος πολυθαρσὲς ἐνείη156
εἰ γὰρ νῦν τοῖς Τρῳσὶ δύναμις εὔτολμος ἐνυπάρχοι

ἄτρομον, οἷόν τ' ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης157
ἀφόβητος, ὁποία τοὺς ἄνδρας εἰσέρχεται, οἳ περὶ τῆς πατρίδος

ἀνδράσι δυσμενέεσσι πόνον καὶ δῆριν ἔθεντο,158
ἀνδράσιν ἐχθροῖς πόλεμον καὶ μάχην ἐποίησαν,

αἶψά κε Πάτροκλον ἐρυσαίμεθα Ἴλιον εἴσω.159
ταχέως ἂν τὸν Πάτροκλον ἑλκύσαιμεν εἰς τὸ Ἴλιον·

εἰ δ' οὗτος προτὶ ἄστυ μέγα Πριάμοιο ἄνακτος 160
εἰ δὲ οὗτος εἰς τὴν μεγάλην πόλιν τοῦ βασιλέως Πριάμου

ἔλθοι τεθνηὼς καί μιν ἐρυσαίμεθα χάρμης,161
ἀφίκοιτο νεκρός, καὶ ἐκ τῆς μάχης αὐτὸ ἀφελκύσαιμεν,

αἶψά κεν Ἀργεῖοι Σαρπηδόνος ἔντεα καλὰ162
ταχέως ἂν οἱ Ἕλληνες τὰ καλὰ ὅπλα τοῦ Σαρπηδόνος

λύσειαν, καί κ' αὐτὸν ἀγοίμεθα Ἴλιον εἴσω·163
ἀποδοῖεν, καὶ αὐτὸν κομίσαιμεν ἂν εἰς τὸ Ἴλιον,

τοίου γὰρ θεράπων πέφατ' ἀνέρος, ὃς μέγ' ἄριστος164
τοιούτου γὰρ ἀνδρὸς θεράπων ἀνῃρέθη, ὅστις μάλα κράτιστός ἐστι

Ἀργείων παρὰ νηυσὶ καὶ ἀγχέμαχοι θεράποντες. 165
παρὰ ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων, καὶ οἱ πολεμικοὶ θεράποντες αὐτοῦ·

ἀλλὰ σύ γ' Αἴαντος μεγαλήτορος οὐκ ἐτάλασσας166
ἀλλὰ σύ γε οὐχ ὑπέμεινας στῆναι ἐναντίον τοῦ μεγαλοψύχου Αἴαντος,

στήμεναι ἄντα κατ' ὄσσε ἰδὼν δηΐων ἐν ἀϋτῇ,167
κατ' ὀφθαλμοὺς θεασάμενος καὶ ἀντιβλέψας ἐν τῇ μάχῃ τῶν πολεμίων,

οὐδ' ἰθὺς μαχέσασθαι, ἐπεὶ σέο φέρτερός ἐστι.168
οὐδ᾽ ἐπ᾿ εὐθείας μάχεσθαι, ἐπειδὴ κρείττων σοῦ ὑπάρχει.



τὸν δ' ἄρ' ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ·169
πρὸς τοῦτον δὲ δεινῶς ὑποβλεψάμενος εἶπεν ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίων κινῶν Ἕκτωρ·

Γλαῦκε τί ἢ δὲ σὺ τοῖος ἐὼν ὑπέροπλον ἔειπες; 170
ὦ Γλαῦκε, τί δὴ σὺ τοιοῦτος ὤν, ψεῦδος παρὰ τὸ δέον εἴρηκας;

ὢ πόποι ἦ τ' ἐφάμην σὲ περὶ φρένας ἔμμεναι ἄλλων171
φίλε, ὄντως ᾤμην σε εἶναι ὑπὲρ τοὺς ἄλλους κατὰ τὴν διάνοιαν τούτους,

τῶν ὅσσοι Λυκίην ἐριβώλακα ναιετάουσι·172
ὅσοι τὴν μεγαλόβωλον καὶ εὔγειον Λυκίαν κατοικοῦσι·

νῦν δέ σευ ὠνοσάμην πάγχυ φρένας οἷον ἔειπες,173
νυνὶ δέ σου τὴν διάνοιαν παντελῶς ἐμεμψάμην, ὁποῖον εἶπας,

ὅς τέ με φῂς Αἴαντα πελώριον οὐχ ὑπομεῖναι.174
ὃς ἐμὲ λέγεις οὐχ ὑπομεῖναι τὸν μέγαν Αἴαντα·

οὔ τοι ἐγὼν ἔρριγα μάχην οὐδὲ κτύπον ἵππων· 175
οὐδαμῶς ἐγὼ ἐφοβήθην τὴν μάχην, οὐδὲ τὸν κτύπον τῶν ἵππων,

ἀλλ' αἰεί τε Διὸς κρείσσων νόος αἰγιόχοιο,176
ἀλλ᾽ ἀεὶ ὁ τοῦ Διὸς νοῦς ἰσχυρότερός ἐστιν,

ὅς τε καὶ ἄλκιμον ἄνδρα φοβεῖ καὶ ἀφείλετο νίκην177
ἢ ὁ τοῦ ἀνδρός, ὅστις καὶ τὸν γενναῖον ἄνδρα ἐκφοβεῖ καὶ τρέπει, καὶ τὴν νίκην ἀφείλετο

ῥηϊδίως, ὁτὲ δ' αὐτὸς ἐποτρύνει μαχέσασθαι.178
εὐχερῶς, ἐνίοτε δὲ αὐτὸς παροξύνει πολεμεῖν καὶ μάχεσθαι.

ἀλλ' ἄγε δεῦρο πέπον, παρ' ἔμ' ἵστασο καὶ ἴδε ἔργον,179
ἀλλ᾽ ἄγε ἐνθάδε, ὦ προσφιλέστατε, ἵστασο παρ᾿ ἐμέ, καὶ θέασαι τὴν πρᾶξιν·

ἠὲ πανημέριος κακὸς ἔσσομαι, ὡς ἀγορεύεις, 180
ἢ ὅλην τὴν ἡμέραν δειλὸς ἔσομαι ὥσπερ λέγεις,

ἦ τινα καὶ Δαναῶν ἀλκῆς μάλα περ μεμαῶτα181
ἢ καί τινα τῶν Ἑλλήνων καίπερ προθυμούμενον πάνυ τῆς ἰσχύος

σχήσω ἀμυνέμεναι περὶ Πατρόκλοιο θανόντος.182
ἐπισχήσω βοηθεῖν καὶ μάχεσθαι περὶ τοῦ Πατρόκλου τεθνηκότος.



ὣς εἰπὼν Τρώεσσιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·183
οὕτως εἰπὼν τοῖς Τρῳσὶ διεκελεύσατο τρανῶς βοήσας, λέγων·

Τρῶες καὶ Λύκιοι καὶ Δάρδανοι ἀγχιμαχηταί,184
ὦ Τρῷες, καὶ Λύκιοι, καὶ Δάρδανοι πολεμισταί,

ἀνέρες ἔστε φίλοι, μνήσασθε δὲ θούριδος ἀλκῆς, 185
ἀνδρεῖοι ὑπάρχετε, ὦ φίλοι, μνήσθητε δὲ τῆς πολεμικῆς καὶ ὁρμητικῆς ἰσχύος,

ὄφρ' ἂν ἐγὼν Ἀχιλῆος ἀμύμονος ἔντεα δύω186
ἕως ἂν ἐγὼ τὰ τοῦ ἀμωμήτου Ἀχιλλέως ὅπλα ἐνδυθῶ

καλά, τὰ Πατρόκλοιο βίην ἐνάριξα κατακτάς.187
τὰ καλὰ, ἅτινα τὴν τοῦ Πατρόκλου ἰσχὺν ἀφειλόμην ἀποκτείνας.



ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κορυθαίολος Ἕκτωρ188
οὕτω δὴ εἰπὼν ἀπῆλθεν ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίαν κινῶν Ἕκτωρ

δηΐου ἐκ πολέμοιο· θέων δ' ἐκίχανεν ἑταίρους189
ἐκ τοῦ ἀφανιστικοῦ πολέμου, τρέχων δὲ κατέλαβε τοὺς φίλους

ὦκα μάλ' οὔ πω τῆλε ποσὶ κραιπνοῖσι μετασπών, 190
πάνυ ταχέως, οὔπω πόρρω τοῖς ταχέσι ποσὶν ἐπιδραμών,

οἳ προτὶ ἄστυ φέρον κλυτὰ τεύχεα Πηλεΐωνος.191
οἳ εἰς τὴν πόλιν ἐκόμιζον τὰ πολύτιμα ὅπλα τοῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως·

στὰς δ' ἀπάνευθε μάχης πολυδακρύου ἔντε' ἄμειβεν·192
στὰς δὲ πόρρω τῆς μάχης τῆς δακρύων γεμούσης ἤλλαξε τὰ ὅπλα,

ἤτοι ὃ μὲν τὰ ἃ δῶκε φέρειν προτὶ Ἴλιον ἱρὴν193
καὶ τὰ μὲν ἑαυτοῦ ἔδωκεν οὗτος κομίσαι εἰς τὴν ἱερὰν Ἴλιον

Τρωσὶ φιλοπτολέμοισιν, ὃ δ' ἄμβροτα τεύχεα δῦνε194
τοῖς τὸν πόλεμον φιλοῦσι Τρῳσίν, αὐτὸς δὲ τὰ θεῖα ὅπλα ἐνεδύσατο

Πηλεΐδεω Ἀχιλῆος ἅ οἱ θεοὶ Οὐρανίωνες 195
Ἀχιλλέως τοῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως, ἅπερ οἱ οὐράνιοι θεοὶ

πατρὶ φίλῳ ἔπορον· ὃ δ' ἄρα ᾧ παιδὶ ὄπασσε196
τῷ ἀγαπητῷ αὐτοῦ πατρὶ ἐδωρήσαντο, οὗτος δὲ τῷ ἑαυτοῦ υἱῷ ἔδωκε

γηράς· ἀλλ' οὐχ υἱὸς ἐν ἔντεσι πατρὸς ἐγήρα.197
γηράσας, ἀλλ' οὐχ ὁ υἱὸς ἐν τοῖς ὅπλοις τοῦ πατρὸς ἐγήρασε·



τὸν δ' ὡς οὖν ἀπάνευθεν ἴδεν νεφεληγερέτα Ζεὺς198
τοῦτον δὲ ἐπειδὴ πόρρωθεν ἐθεάσατο ὁ τὰς νεφέλας ἀθροίζων Ζεύς,

τεύχεσι Πηλεΐδαο κορυσσόμενον θείοιο,199
καθοπλιζόμενον τοῖς ὅπλοις τοῦ θείου υἱοῦ τοῦ Πηλέως,

κινήσας ῥα κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν· 200
κινήσας δὴ τὴν κεφαλὴν εἶπε πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν·

ἆ δείλ' οὐδέ τί τοι θάνατος καταθύμιός ἐστιν201
φεῦ ἄθλιε, οὐδέ τί σοι ὁ θάνατος διὰ μνήμης ὑπάρχει,

ὃς δή τοι σχεδὸν εἶσι· σὺ δ' ἄμβροτα τεύχεα δύνεις202
ὃς δὴ πλησίον ἐστί, σὺ δὲ θεῖα ὅπλα ἐνδύνῃ

ἀνδρὸς ἀριστῆος, τόν τε τρομέουσι καὶ ἄλλοι·203
ἀνδρὸς ἀριστέως, ὅν περ τρέμουσι καὶ οἱ ἄλλοι πάντες·

τοῦ δὴ ἑταῖρον ἔπεφνες ἐνηέα τε κρατερόν τε,204
τούτου δὴ τὸν φίλον ἀπέκτεινας προσηνῆ τε καὶ ἐπιεικῆ καὶ ἰσχυρόν,

τεύχεα δ' οὐ κατὰ κόσμον ἀπὸ κρατός τε καὶ ὤμων 205
τὰ ὅπλα δὲ οὐ κατὰ τὸ πρέπον ἐκ κεφαλῆς καὶ τῶν ὤμων

εἵλευ· ἀτάρ τοι νῦν γε μέγα κράτος ἐγγυαλίξω,206
ἀφείλου· νυνὶ δέ σοι μεγάλην νίκην παρέξω τούτων τιμωρίαν, καὶ ἀντέκτισιν,

τῶν ποινὴν ὅ τοι οὔ τι μάχης ἐκνοστήσαντι207
ὅτι οὐδαμῶς σοι ἐκ τῆς μάχης ὑποστρέψαντι

δέξεται Ἀνδρομάχη κλυτὰ τεύχεα Πηλεΐωνος.208
δέξεται ἡ Ἀνδρομάχη τὰ πολύτιμα ὅπλα τοῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως.



ἦ καὶ κυανέῃσιν ἐπ' ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων.209
εἶπε, καὶ ταῖς μελαίναις ὀφρύσιν ἐπένευσεν ὁ υἱὸς τοῦ Κρόνου.

Ἕκτορι δ' ἥρμοσε τεύχε' ἐπὶ χροΐ, δῦ δέ μιν Ἄρης 210
τῷ Ἕκτορι δὲ ἥρμοσαν τὰ ὅπλα ἐπὶ τῷ σώματι, εἰσῄει δὲ αὐτὸν Ἄρης

δεινὸς ἐνυάλιος, πλῆσθεν δ' ἄρα οἱ μέλε' ἐντὸς211
ὁ χαλεπός καὶ φονικός, ἐπληρώθησαν δ᾽ ἄρα αὐτῷ τὰ μέλη ἐντὸς

ἀλκῆς καὶ σθένεος· μετὰ δὲ κλειτοὺς ἐπικούρους212
ἰσχύος τε καὶ δυνάμεως, ἐπὶ τοὺς ἐνδόξους δὲ βοηθοὺς

βῆ ῥα μέγα ἰάχων· ἰνδάλλετο δέ σφισι πᾶσι213
ᾤχετο δὴ μεγάλως βοῶν, ἐφαίνετο δὲ πᾶσιν αὐτοῖς

τεύχεσι λαμπόμενος μεγαθύμου Πηλεΐωνος.214
περιλαμπόμενος τοῖς ὅπλοις τοῦ μεγαλοψύχου υἱοῦ τοῦ Πηλέως,

ὄτρυνεν δὲ ἕκαστον ἐποιχόμενος ἐπέεσσι 215
παρώξυνε δὲ ἕκαστον ἐπερχόμενος λόγοις,

Μέσθλην τε Γλαῦκόν τε Μέδοντά τε Θερσίλοχόν τε216
τόν τε Μέσθλην, καὶ τὸν Γλαῦκον, καὶ τὸν Μέδοντα, καὶ τὸν Ὀρσίλοχον,

Ἀστεροπαῖόν τε Δεισήνορά θ' Ἱππόθοόν τε217
καὶ τὸν Ἀστεροπαῖον, καὶ τὸν Διήνορα, καὶ τὸν Ἱππόθοον,

Φόρκυν τε Χρομίον τε καὶ Ἔννομον οἰωνιστήν·218
καὶ τὸν Φόρκυν, καὶ τὸν Χρόμιον, καὶ τὸν Ἔννομον τὸν οἰωνοσκόπον·

τοὺς ὅ γ' ἐποτρύνων ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·219
τούτους οὗτος διεγείρων λόγους ταχεῖς ἔλεγεν·

κέκλυτε μυρία φῦλα περικτιόνων ἐπικούρων· 220
ἀκούσατε, ὦ πλεῖστα γένη τῶν περιοίκων βοηθῶν,

οὐ γὰρ ἐγὼ πληθὺν διζήμενος οὐδὲ χατίζων221
οὐ γὰρ ἐγὼ πλῆθος ζητῶν, οὐδὲ δεόμενος,

ἐνθάδ' ἀφ' ὑμετέρων πολίων ἤγειρα ἕκαστον,222
δεῦρο πάντας συνήθροισα ἀπὸ τῶν ὑμετέρων πολέμων·

ἀλλ' ἵνα μοι Τρώων ἀλόχους καὶ νήπια τέκνα223
ἀλλ' ὅπως μοι τὰς γυναῖκας τῶν Τρῴων καὶ τὰ μικρὰ τέκνα

προφρονέως ῥύοισθε φιλοπτολέμων ὑπ' Ἀχαιῶν.224
προθύμως σώζοιτε καὶ φυλάττοιτε ἀπὸ τῶν φιλοπολέμων Ἑλλήνων·

τὰ φρονέων δώροισι κατατρύχω καὶ ἐδωδῇ 225
ταῦτα διανοούμενος δώροις καὶ εὐωχίαις καταπονῶ

λαούς, ὑμέτερον δὲ ἑκάστου θυμὸν ἀέξω.226
τοὺς Τρῷας, τὴν ὑμετέραν δὲ πάντων προθυμίαν αὐξάνω,

τώ τις νῦν ἰθὺς τετραμμένος ἢ ἀπολέσθω227
δι' ὃ νυνί τις κατ' εὐθὺ ἐφορμῶν ἢ τεθνάτω,

ἠὲ σαωθήτω· ἣ γὰρ πολέμου ὀαριστύς.228
ἢ σωθήτω, αὕτη γάρ ἐστιν ἡ τοῦ πολέμου ὁμιλία, ἤχουν οὕτω δεῖ ἀναστρέφεσθαι ἐν τῷ πολέμῳ.

ὃς δέ κε Πάτροκλον καὶ τεθνηῶτά περ ἔμπης229
ὃς δ᾽ ἂν τὸν Πάτροκλον καίπερ τεθνηκότα ἑλκύση

Τρῶας ἐς ἱπποδάμους ἐρύσῃ, εἴξῃ δέ οἱ Αἴας, 230
πρὸς τοὺς ἱππικοὺς Τρῷας, ὑποχωρήσῃ δὲ αὐτῷ ὁ Αἴας,

ἥμισυ τῷ ἐνάρων ἀποδάσσομαι, ἥμισυ δ' αὐτὸς231
τὸ ἥμισυ τῶν λαφύρων ἀπομερίσω αὐτῷ, τὸ ἥμισυ δὲ

ἕξω ἐγώ· τὸ δέ οἱ κλέος ἔσσεται ὅσσον ἐμοί περ.232
ἐγὼ λήψομαι, ἡ δόξα δὲ αὐτῷ τοσαύτη ἔσται, ὅσηπερ καὶ ἐμοί.

ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἰθὺς Δαναῶν βρίσαντες ἔβησαν233
οὕτως εἶπεν. οὗτοι δὲ εὐθὺ τῶν Ἑλλήνων στῖφος ποιήσαντες καὶ συνασπίσαντες συνωρμήθησαν

δούρατ' ἀνασχόμενοι· μάλα δέ σφισιν ἔλπετο θυμὸς234
τὰ δόρατα ἀνατείναντες, πάνυ δὲ αὐτῶν ἡ ψυχὴ ἤλπιζεν

νεκρὸν ὑπ' Αἴαντος ἐρύειν Τελαμωνιάδαο 235
ἑλκύσειν τὸν νεκρὸν ἀπὸ τοῦ Αἴαντος τοῦ υἱοῦ τοῦ Τελαμῶνος,

νήπιοι· ἦ τε πολέσσιν ἐπ' αὐτῷ θυμὸν ἀπηύρα.236
οἱ μωροὶ καὶ ἄφρονες· ὄντως ἐπ' αὐτῷ ψυχὰς πολλῶν ἀφείλετο.

καὶ τότ' ἄρ' Αἴας εἶπε βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον·237
καὶ τότε δὴ Αἴας εἶπε πρὸς τὸν κατὰ πόλεμον ἀγαθὸν Μενέλαον·

ὦ πέπον ὦ Μενέλαε διοτρεφὲς οὐκέτι νῶϊ238
ὦ φίλτατε, ὦ Μενέλαε ἐνδοξότατα τεθραμμένε, οὐκέτι ἡμᾶς αὐτοὺς

ἔλπομαι αὐτώ περ νοστησέμεν ἐκ πολέμοιο.239
ἐλπίζω ὑποστρέψειν ἐκ τοῦ πολέμου,

οὔ τι τόσον νέκυος περιδείδια Πατρόκλοιο, 240
οὐδαμῶς τοσοῦτον φοβοῦμαι περὶ τοῦ νεκροῦ τοῦ Πατρόκλου,

ὅς κε τάχα Τρώων κορέει κύνας ἠδ' οἰωνούς,241
ὃς ταχέως ἂν ἐμπλήσῃ τοὺς κύνας καὶ τὰ ὄρνεα,

ὅσσον ἐμῇ κεφαλῇ περιδείδια μή τι πάθῃσι,242
ὅσον δέδοικα περὶ τῇ ἐμῇ κεφαλῇ μή τι πάθῃ,

καὶ σῇ, ἐπεὶ πολέμοιο νέφος περὶ πάντα καλύπτει243
καὶ τῇ σαυτοῦ, ἐπειδὴ νέφος πολέμου πάντα περικαλύπτει·

Ἕκτωρ, ἡμῖν δ' αὖτ' ἀναφαίνεται αἰπὺς ὄλεθρος.244
ὁ Ἕκτωρ δὲ ἡμῖν ἀναφαίνεται μέγας ἀφανισμός.

ἀλλ' ἄγ' ἀριστῆας Δαναῶν κάλει, ἤν τις ἀκούσῃ. 245
ἀλλ᾽ ἄγε συγκάλει τοὺς ἀριστέας τῶν Ἑλλήνων, ἐάν τις ἀκούσῃ.



ὣς ἔφατ', οὐδ' ἀπίθησε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,246
οὕτως εἶπεν· ὑπήκουσε δὲ ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Μενέλαος,

ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·247
ἐβόησε δὲ τρανῶς καὶ ἐξακούστως τοῖς Ἕλλησι φωνῶν.

ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες248
ὦ φίλοι ἡγεμόνες καὶ βασιλεῖς τῶν Ἑλλήνων,

οἵ τε παρ' Ἀτρεΐδῃς Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ249
οἵτινες παρὰ τοῖς υἱοῖς τοῦ Ἀτρέως τῷ Ἀγαμέμνονι καὶ τῷ Μενελάῳ

δήμια πίνουσιν καὶ σημαίνουσιν ἕκαστος 250
τὰ δημόσια ἀναλίσκουσι καὶ ἄρχουσιν ἄπαντες

λαοῖς· ἐκ δὲ Διὸς τιμὴ καὶ κῦδος ὀπηδεῖ.251
λαῶν, ἐκ τοῦ Διὸς δὲ δόξα καὶ τιμὴ ἕπεται καὶ ἀκολουθεῖ.

ἀργαλέον δέ μοί ἐστι διασκοπιᾶσθαι ἕκαστον252
χαλεπὸν δέ μοι ἐστὶ διασκοπεῖσθαι ἕκαστον

ἡγεμόνων· τόσση γὰρ ἔρις πολέμοιο δέδηεν·253
τῶν ἡγεμόνων, τοσαύτη γὰρ μάχη πολέμου διηγέρθη·

ἀλλά τις αὐτὸς ἴτω, νεμεσιζέσθω δ' ἐνὶ θυμῷ254
ἀλλά τις αὐτὸς παραγενέσθω, ἀνάξιον δὲ καὶ μεμπτὸν ἡγείσθω ἐν τῇ ψυχῇ

Πάτροκλον Τρῳῇσι κυσὶν μέλπηθρα γενέσθαι. 255
τὸν Πάτροκλον γενέσθαι παίγνια ταῖς Τρωικαῖς κυσίν.



ὣς ἔφατ', ὀξὺ δ' ἄκουσεν Ὀϊλῆος ταχὺς Αἴας·256
οὕτως εἶπεν· ὀξέως δὲ ἤκουσεν ὁ τοῦ Ὀϊλέως ταχύπους Αἴας,

πρῶτος δ' ἀντίος ἦλθε θέων ἀνὰ δηϊοτῆτα,257
πρῶτος δὲ ἐναντίον ἐπῆλθε τρέχων εἰς τὴν μάχην,

τὸν δὲ μετ' Ἰδομενεὺς καὶ ὀπάων Ἰδομενῆος258
μετ' αὐτὸν δὲ ὁ Ἰδομενεύς, καὶ ὁ θεράπων τοῦ Ἰδομενέως

Μηριόνης ἀτάλαντος Ἐνυαλίῳ ἀνδρειφόντῃ.259
ὁ Μηριόνης ὅμοιος τῷ τοὺς ἄνδρας ἀποκτείνοντι Ἄρει·

τῶν δ' ἄλλων τίς κεν ᾗσι φρεσὶν οὐνόματ' εἴποι, 260
τῶν ἄλλων δὲ τίς ἂν τῇ ἑαυτοῦ διανοίᾳ τὰ ὀνόματα εἴποι,

ὅσσοι δὴ μετόπισθε μάχην ἤγειραν Ἀχαιῶν;261
ὅσοι δὴ μετὰ ταῦτα Ἕλληνες μάχην διήγειραν καὶ συνηύξησαν.



Τρῶες δὲ προὔτυψαν ἀολλέες· ἦρχε δ' ἄρ' Ἕκτωρ.262
οἱ Τρῷες δὲ προέτυψαν καὶ ἀντέβαλον ἀθρόοι, ἡγεῖτο δὲ ὁ Ἕκτωρ.

ὡς δ' ὅτ' ἐπὶ προχοῇσι διιπετέος ποταμοῖο263
ὥσπερ δὲ ὅτε ἐπὶ ταῖς ἐκβολαῖς τοῦ ἐκ τοῦ Διὸς γεγενημένου ποταμοῦ

βέβρυχεν μέγα κῦμα ποτὶ ῥόον, ἀμφὶ δέ τ' ἄκραι264
περιηχεῖ τὸ μέγα κῦμα πρὸς τὴν ῥῦσιν, τὰ ἄκρα δὲ

ἠϊόνες βοόωσιν ἐρευγομένης ἁλὸς ἔξω, 265
τῶν αἰγιαλῶν περιβοῶσιν, ἐκβρασσομένης τῆς θαλάσσης εἰς τὸ ἔξω·

τόσσῃ ἄρα Τρῶες ἰαχῇ ἴσαν. αὐτὰρ Ἀχαιοὶ266
τοσαύτῃ δὴ οἱ Τρῷες βοῇ ἐχώρουν. οἱ Ἕλληνες δὲ

ἕστασαν ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ ἕνα θυμὸν ἔχοντες267
ἔστησαν περὶ τὸν υἱὸν τοῦ Μενοιτίου μίαν ψυχὴν ἔχοντες,

φραχθέντες σάκεσιν χαλκήρεσιν· ἀμφὶ δ' ἄρά σφι268
περιφραχθέντες ταῖς χαλκῷ ἡρμοσμέναις ἀσπίσι, περὶ δὲ τὰς ἑαυτῶν

λαμπρῇσιν κορύθεσσι Κρονίων ἠέρα πολλὴν269
λαμπρὰς περικεφαλαίας ὁ υἱὸς τοῦ Κρόνου ἀέρα πολὺν

χεῦ', ἐπεὶ οὐδὲ Μενοιτιάδην ἔχθαιρε πάρος γε, 270
ἔχεεν, ἐπειδὴ οὐδὲ τὸν υἱὸν τοῦ Μενοιτίου ἐμίσει τὸ πρίν,

ὄφρα ζωὸς ἐὼν θεράπων ἦν Αἰακίδαο·271
ὁπηνίκα ζῶν θεράπων ἦν τοῦ ἐγγόνου τοῦ Αἰακοῦ,

μίσησεν δ' ἄρα μιν δηΐων κυσὶ κύρμα γενέσθαι272
μισητὸν δὲ ἄρα ἡγήσατο γενέσθαι αὐτὸν ἐπίτευγμα καὶ σπάραγμα ταῖς τῶν πολεμίων κυσὶ

Τρῳῇσιν· τὼ καί οἱ ἀμυνέμεν ὦρσεν ἑταίρους.273
ταῖς Τρωικαῖς· δι᾿ ὃ καὶ βοηθεῖν αὐτῷ διήγειρε τοὺς φίλους.



ὦσαν δὲ πρότεροι Τρῶες ἑλίκωπας Ἀχαιούς·274
πρότερον δὲ οἱ Τρῷες ἀπεωθήσαντο τοὺς ἀξιοθεάτους Ἕλληνας,

νεκρὸν δὲ προλιπόντες ὑπέτρεσαν, οὐδέ τιν' αὐτῶν 275
τὸν νεκρὸν δὲ καταλιπόντες εἰς φυγὴν ἐτράπησαν, οὐδέ τινα αὐτῶν

Τρῶες ὑπέρθυμοι ἕλον ἔγχεσιν ἱέμενοί περ,276
οἱ μεγαλόψυχοι Τρῷες ἀνεῖλον τοῖς δόρασιν, καίπερ προθυμούμενοι,

ἀλλὰ νέκυν ἐρύοντο· μίνυνθα δὲ καὶ τοῦ Ἀχαιοὶ277
ἀλλὰ τὸν νεκρὸν εἵλκυον, ἐπ' ὀλίγον δὲ καὶ τούτου οἱ Ἕλληνες

μέλλον ἀπέσσεσθαι· μάλα γάρ σφεας ὦκ' ἐλέλιξεν278
ἔμελλον ἀποστήσεσθαι· πάνυ γὰρ αὐτοὺς ταχέως μετακαλεσάμενος συστραφῆναι ἐποίησεν

Αἴας, ὃς περὶ μὲν εἶδος, περὶ δ' ἔργα τέτυκτο279
ὁ Αἴας, ὃς καὶ κατὰ τὴν μορφὴν καὶ κατὰ τὴν πρᾶξιν περιεγίνετο

τῶν ἄλλων Δαναῶν μετ' ἀμύμονα Πηλεΐωνα. 280
τῶν ἄλλων Ἑλλήνων μετὰ τὸν ἀμώμητον υἱὸν τοῦ Πηλέως·

ἴθυσεν δὲ διὰ προμάχων συὶ̈ εἴκελος ἀλκὴν281
ὥρμησε δὲ διὰ τῶν πρωταγωνιστῶν ὅμοιος τὴν δύναμιν

καπρίῳ, ὅς τ' ἐν ὄρεσσι κύνας θαλερούς τ' αἰζηοὺς282
χοίρῳ ἀγρίῳ, ὅστις ἐν τοῖς ὄρεσι κύνας, καὶ νέους ἀκμάζοντας

ῥηϊδίως ἐκέδασσεν, ἑλιξάμενος διὰ βήσσας·283
ῥᾳδίως διεσκέδασε συστραφεὶς κατὰ τὰ κοῖλα καὶ ὑδρηλὰ καὶ βάσιμα τοῦ ὄρους.

ὣς υἱὸς Τελαμῶνος ἀγαυοῦ φαίδιμος Αἴας284
οὕτως ὁ τοῦ λαμπροῦ Τελαμῶνος υἱὸς Αἴας ὁ λαμπρός,

ῥεῖα μετεισάμενος Τρώων ἐκέδασσε φάλαγγας 285
εὐχερῶς μεθορμήσας διεσκέδασε τὰς τάξεις τῶν Τρῴων,

οἳ περὶ Πατρόκλῳ βέβασαν, φρόνεον δὲ μάλιστα286
οἳ περὶ τὸν Πάτροκλον ἵσταντο, διενοοῦντο δὲ τὰ μάλιστα

ἄστυ πότι σφέτερον ἐρύειν καὶ κῦδος ἀρέσθαι.287
πρὸς τὴν ἑαυτῶν πόλιν ἑλκύσαι, καὶ δόξαν λαβεῖν.



ἤτοι τὸν Λήθοιο Πελασγοῦ φαίδιμος υἱὸς288
τοῦτον μὲν οὖν ὁ Λήθου τοῦ Πελασγοῦ λαμπρὸς υἱὸς

Ἱππόθοος ποδὸς ἕλκε κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην289
ὁ Ἱππόθοος εἷλκεν ἀπὸ τοῦ ποδὸς κατὰ τὴν ἰσχυρὰν μάχην,

δησάμενος τελαμῶνι παρὰ σφυρὸν ἀμφὶ τένοντας 290
δήσας λώρῳ παρὰ τὸν ἀστράγαλον περὶ τὰ μεγάλα νεῦρα,

Ἕκτορι καὶ Τρώεσσι χαριζόμενος· τάχα δ' αὐτῷ291
τῷ Ἕκτορι καὶ τοῖς Τρῳσὶ τὰ πρὸς χάριν ποιῶν· ταχέως δὲ αὐτῷ

ἦλθε κακόν, τό οἱ οὔ τις ἐρύκακεν ἱεμένων περ.292
ἐπῆλθε δεινόν, ὅπερ αὐτῷ οὐδεὶς ἐκείνων διεκώλυσε, καίπερ προθυμουμένων.

τὸν δ' υἱὸς Τελαμῶνος ἐπαΐξας δι' ὁμίλου293
τοῦτον γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ Τελαμῶνος ἐφορμήσας διὰ τοῦ πλήθους

πλῆξ' αὐτοσχεδίην κυνέης διὰ χαλκοπαρῄου·294
ἔπληξεν ἐκ τοῦ σύνεγγυς διὰ τῆς περικεφαλαίας τῆς σιδηρᾶς παραγναθίδας ἐχούσης,

ἤρικε δ' ἱπποδάσεια κόρυς περὶ δουρὸς ἀκωκῇ 295
ἐρράγη δὲ καὶ διεσχίσθη ἡ θριξὶν ἱππείαις δασυνομένη περικεφαλαία περὶ τὸ τοῦ δόρατος ὀξὺ

πληγεῖσ' ἔγχεΐ τε μεγάλῳ καὶ χειρὶ παχείῃ,296
τυπεῖσα δόρατι μεγάλῳ, καὶ χειρὶ παχείᾳ, καὶ ἰσχυρᾷ.

ἐγκέφαλος δὲ παρ' αὐλὸν ἀνέδραμεν ἐξ ὠτειλῆς297
ὁ ἐγκέφαλος δὲ ἀνεπήδησε καὶ ἐξέρρευσεν ἐκ τοῦ τραύματος

αἱματόεις· τοῦ δ' αὖθι λύθη μένος, ἐκ δ' ἄρα χειρῶν298
παρὰ τὴν ἀνάτασιν τοῦ κράνου, ἢ παρὰ τὸν αὐλόν, ἤγουν τὸ μέρος τοῦ δόρατος, εἰς ὃ τὸ ξύλον ἐμβάλλεται, κεκραμένος τῷ αἵματι, τούτου δὲ αὐτόθι διελύθη ἡ δύναμις, ἐκ τῶν χειρῶν δὲ

Πατρόκλοιο πόδα μεγαλήτορος ἧκε χαμᾶζε299
ἀφῆκεν εἰς γῆν τὸν πόδα τοῦ μεγαλοψύχου Πατρόκλου

κεῖσθαι· ὃ δ' ἄγχ' αὐτοῖο πέσε πρηνὴς ἐπὶ νεκρῷ 300
κατακεῖσθαι, οὗτος δὲ πλησίον αὐτοῦ κατέπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τῷ νεκρῷ

τῆλ' ἀπὸ Λαρίσης ἐριβώλακος, οὐδὲ τοκεῦσι301
πόρρω ἀπὸ τῆς Λαρίσσης πόλεως τῆς μεγαλοβώλου καὶ εὐγείου, οὐδὲ τοῖς γονεῦσι

θρέπτρα φίλοις ἀπέδωκε, μινυνθάδιος δέ οἱ αἰὼν302
τοῖς ἀγαπητοῖς ἀπέδωκε τὰ τροφεῖα, ὀλιγοχρόνιος δὲ αὐτῷ ἡ ζωὴ

ἔπλεθ' ὑπ' Αἴαντος μεγαθύμου δουρὶ δαμέντι.303
ἐγένετο ἀναιρεθέντι δόρατι ὑπὸ τοῦ μεγαλοψύχου Αἴαντος.



Ἕκτωρ δ' αὖτ' Αἴαντος ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ·304
ὁ Ἕκτωρ δὲ κατὰ τοῦ Αἴαντος ἔβαλε δόρατι λαμπρῷ,

ἀλλ' ὃ μὲν ἄντα ἰδὼν ἠλεύατο χάλκεον ἔγχος 305
ἀλλ᾿ οὗτος μὲν καταντικρὺ θεασάμενος ἐξέκλινε τὸ σιδηροῦν δόρυ

τυτθόν· ὃ δὲ Σχεδίον μεγαθύμου Ἰφίτου υἱὸν306
πρὸς βραχύ, αὐτὸς δὲ Σχέδιον τὸν υἱὸν τοῦ μεγαλοψύχου Ἰφίτου

Φωκήων ὄχ' ἄριστον, ὃς ἐν κλειτῷ Πανοπῆϊ307
τὸν ἐξόχως κράτιστον τῶν Φωκέων, ὃς ἐν τῷ ἐνδόξῳ Πανοπεῖ

οἰκία ναιετάασκε πολέσσ' ἄνδρεσσιν ἀνάσσων,308
τὴν οἰκίαν ᾤκει πολλῶν ἀνδρῶν βασιλεύων·

τὸν βάλ' ὑπὸ κληῖ̈δα μέσην· διὰ δ' ἀμπερὲς ἄκρη309
τοῦτον ἔτρωσεν ὑπὸ τὸ μέσον τῆς κατακλεῖδος, διόλου δὲ τὸ ἄκρον

αἰχμὴ χαλκείη παρὰ νείατον ὦμον ἀνέσχε· 310
τῆς σιδηρᾶς ἐπιδορατίδος παρὰ τὸ ἔσχατον τοῦ ὤμου διεπέρασεν,

δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε' ἐπ' αὐτῷ.311
ἐψόφησε δὲ καταπεσών, ἤχησαν δὲ τὰ ὅπλα ἐπ' αὐτῷ.



Αἴας δ' αὖ Φόρκυνα δαΐφρονα Φαίνοπος υἱὸν312
ὁ Αἴας δὲ τὸν συνετὸν Φόρκυνα τὸν υἱὸν τοῦ Φαίνοπος

Ἱπποθόῳ περιβάντα μέσην κατὰ γαστέρα τύψε·313
περὶ τὸν Ἱππόθοον στάντα ἔπληξε κατὰ τὸ μέσον τῆς γαστρός,

ῥῆξε δὲ θώρηκος γύαλον, διὰ δ' ἔντερα χαλκὸς314
διέρρηξε δὲ καὶ διέκοψε τὸ κοῖλον τοῦ θώρακος, τὰ ἔντερα δὲ ὁ σίδηρος

ἤφυσ'· ὃ δ' ἐν κονίῃσι πεσὼν ἕλε γαῖαν ἀγοστῷ. 315
ἤντλησεν· οὗτος δὲ χαμαὶ ἐν τῇ κόνει καταπεσὼν ἐλάβετο τῆς γῆς τῷ ἀγκῶνι,

χώρησαν δ' ὑπό τε πρόμαχοι καὶ φαίδιμος Ἕκτωρ·316
ὑπεχώρησαν δὲ οἵ τε πρωταγωνισταί, καὶ ὁ λαμπρὸς Ἕκτωρ.

Ἀργεῖοι δὲ μέγα ἴαχον, ἐρύσαντο δὲ νεκροὺς317
οἱ Ἕλληνες δὲ μεγάλως ἐβόησαν, εἵλκυσαν δὲ τοὺς νεκροὺς

Φόρκυν θ' Ἱππόθοόν τε, λύοντο δὲ τεύχε' ἀπ' ὤμων.318
τὸν Φόρκυνα, καὶ τὸν Ἱππόθοον, ἔλυον δὲ τὰ ὅπλα ἀπὸ τῶν ὤμων.



ἔνθά κεν αὖτε Τρῶες ἀρηϊφίλων ὑπ' Ἀχαιῶν319
τότε δ᾽ ἂν οἱ Τρῷες ὑπὸ τῶν φιλοπολέμων Ἑλλήνων

Ἴλιον εἰσανέβησαν ἀναλκείῃσι δαμέντες, 320
ἀνέδραμον εἰς τὸ Ἴλιον δαμασθέντες καὶ ἡττηθέντες ἀσθενείᾳ καὶ ἀνανδρίᾳ,

Ἀργεῖοι δέ κε κῦδος ἕλον καὶ ὑπὲρ Διὸς αἶσαν321
οἱ Ἕλληνες δ᾽ ἂν δόξαν ἔσχον καὶ παρὰ τὴν τοῦ Διὸς πεπρωμένην

κάρτεϊ καὶ σθένεϊ σφετέρῳ· ἀλλ' αὐτὸς Ἀπόλλων322
τῇ ἑαυτῶν ἰσχύϊ καὶ δυνάμει, ἀλλ᾿ αὐτὸς ὁ Ἀπόλλων

Αἰνείαν ὄτρυνε δέμας Περίφαντι ἐοικὼς323
παρώξυνε τὸν Αἰνείαν, ὅμοιος τὸ σῶμα Περίφαντι

κήρυκι Ἠπυτίδῃ, ὅς οἱ παρὰ πατρὶ γέροντι324
τῷ κήρυκι τῷ υἱῷ τοῦ Ἠπύτου, ὅστις παρὰ τῷ γέροντι πατρὶ αὐτοῦ

κηρύσσων γήρασκε φίλα φρεσὶ μήδεα εἰδώς· 325
κηρύσσων ἐγήρασε, βουλεύματα προσφιλῇ κατὰ διάνοιαν ἐπιστάμενος·

τῷ μιν ἐεισάμενος προσέφη Διὸς υἱὸς Ἀπόλλων·326
τούτῳ ὁμοιωθεὶς εἶπε πρὸς αὐτὸν Ἀπόλλων ὁ υἱὸς τοῦ Διός·

Αἰνεία πῶς ἂν καὶ ὑπὲρ θεὸν εἰρύσσαισθε327
ὦ Αἰνεία, πῶς ἂν καὶ παρὰ γνώμην θεοῦ φυλάξαιτε

Ἴλιον αἰπεινήν; ὡς δὴ ἴδον ἀνέρας ἄλλους328
τὸ ὑψηλὸν Ἴλιον; ὡς ἤδη ἐθεασάμην ἐγὼ ἄνδρας ἄλλους

κάρτεΐ τε σθένεΐ τε πεποιθότας ἠνορέῃ τε329
δυνάμει τε καὶ ἰσχύϊ θαρροῦντας, καὶ ἀνδρίᾳ,

πλήθεΐ τε σφετέρῳ καὶ ὑπερδέα δῆμον ἔχοντας· 330
καὶ πολυανθρωπίᾳ ἰδίᾳ, καὶ πλῆθος ἐνδεὲς καὶ ἔλαττον ἔχοντας·

ἡμῖν δὲ Ζεὺς μὲν πολὺ βούλεται ἢ Δαναοῖσι331
ἡμῖν δὲ ὁ μέν τοι Ζεὺς μᾶλλον βούλεται ἢ τοῖς Ἕλλησι

νίκην· ἀλλ' αὐτοὶ τρεῖτ' ἄσπετον οὐδὲ μάχεσθε.332
νίκην, ἀλλ' ὑμεῖς μεγάλως φοβεῖσθε καὶ τρέπεσθε, οὐδὲ πολεμεῖτε.

ὣς ἔφατ', Αἰνείας δ' ἑκατηβόλον Ἀπόλλωνα333
οὕτως εἶπεν· ὁ Αἰνείας δὲ τὸν πόρρω βάλλοντα Ἀπόλλωνα

ἔγνω ἐς ἄντα ἰδών, μέγα δ' Ἕκτορα εἶπε βοήσας·334
ἐνόησεν, ἐναντίον θεασάμενος, μεγάλως δὲ βοήσας εἶπε πρὸς τὸν Ἕκτορα·

Ἕκτόρ τ' ἠδ' ἄλλοι Τρώων ἀγοὶ ἠδ' ἐπικούρων 335
ὦ Ἕκτορ, καὶ ἄλλοι ἡγεμόνες τῶν Τρῴων, καὶ τῶν βοηθῶν,

αἰδὼς μὲν νῦν ἥδε γ' ἀρηϊφίλων ὑπ' Ἀχαιῶν336
αἰσχύνη μέντοι αὕτη γ' ἐστὶν ὑπὸ τῶν φιλοπολέμων Ἑλλήνων

Ἴλιον εἰσαναβῆναι ἀναλκείῃσι δαμέντας.337
ἀνελθεῖν εἰς τὸ Ἴλιον καταπονηθέντες καὶ ἡττηθέντες ἀσθενείᾳ καὶ ἀνανδρίᾳ·

ἀλλ' ἔτι γάρ τίς φησι θεῶν ἐμοὶ ἄγχι παραστὰς338
ἀλλὰ γὰρ ἔτι τις τῶν θεῶν ἐγγὺς παραγενόμενος εἶπε μοι

Ζῆν' ὕπατον μήστωρα μάχης ἐπιτάρροθον εἶναι·339
τὸν ὕπατον Δία καὶ ποιητὴν καὶ ἐπιστήμονα τοῦ πολέμου βοηθὸν εἶναι ἡμῖν,

τώ ῥ' ἰθὺς Δαναῶν ἴομεν, μηδ' οἵ γε ἕκηλοι 340
δι' ὃ δὴ εὐθὺ τῶν Ἑλλήνων ἐπέλθωμεν, μηδ' οὗτοί γε ἐφ' ἡσυχίας

Πάτροκλον νηυσὶν πελασαίατο τεθνηῶτα.341
τὸν Πάτροκλον εἰς τὰς ναῦς ἀπαγάγοιεν ἀποθανόντα.



ὣς φάτο, καί ῥα πολὺ προμάχων ἐξάλμενος ἔστη·342
οὕτως εἶπε, καὶ δὴ πολὺ πρὸ τῶν πρωταγωνιστῶν ἐκπηδήσας ἔστη,

οἳ δ' ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν.343
οὗτοι δὲ μεταβάλλοντες συνεστράφησαν, καὶ ἐναντίον ἔστησαν τῶν Ἑλλήνων.

ἔνθ' αὖτ' Αἰνείας Λειώκριτον οὔτασε δουρὶ344
τότε δὴ ὁ Αἰνείας Λειώκριτον ἔτρωσε τῷ δόρατι

υἱὸν Ἀρίσβαντος Λυκομήδεος ἐσθλὸν ἑταῖρον. 345
τὸν υἱὸν τοῦ Ἀρίσβαντος, τὸν τοῦ Λυκομήδους ἀγαθὸν φίλον·

τὸν δὲ πεσόντ' ἐλέησεν ἀρηΐφιλος Λυκομήδης,346
τοῦτον δὲ ἀποθανόντα ᾤκτειρεν ὁ φιλοπόλεμος Λυκομήδης,

στῆ δὲ μάλ' ἐγγὺς ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ,347
ἔστη δὲ πάνυ πλησίον ἐπελθών, καὶ ἔβαλε δόρατι λαμπρῷ,

καὶ βάλεν Ἱππασίδην Ἀπισάονα ποιμένα λαῶν348
καὶ ἔτρωσε τὸν υἱὸν τοῦ Ἱππάσου Ἀπισάονα τὸν βασιλέα τοῦ πλήθους

ἧπαρ ὑπὸ πραπίδων, εἶθαρ δ' ὑπὸ γούνατ' ἔλυσεν,349
κατὰ τὸ ἧπαρ ὑπὸ τὰς φρένας, εὐθέως δὲ τὰ γόνατα ὑπέλυσε καὶ ἐνέκρωσεν,

ὅς ῥ' ἐκ Παιονίης ἐριβώλακος εἰληλούθει, 350
ὅστις δὴ ἐκ τῆς Παιονίας τῆς μεγαλοβώλου, καὶ εὐγείου ἀφίκετο,

καὶ δὲ μετ' Ἀστεροπαῖον ἀριστεύεσκε μάχεσθαι.351
καὶ δὴ μετὰ τὸν Ἀστεροπαῖον ἠνδραγάθει ἐν τῷ πολεμεῖν·



τὸν δὲ πεσόντ' ἐλέησεν ἀρήϊος Ἀστεροπαῖος,352
τοῦτον δὲ ἀποθανόντα ᾤκτειρεν ὁ φιλοπόλεμος Ἀστεροπαῖος,

ἴθυσεν δὲ καὶ ὃ πρόφρων Δαναοῖσι μάχεσθαι·353
ὥρμησε δὲ καὶ οὗτος προθύμως τοῖς Ἕλλησι πολεμεῖν,

ἀλλ' οὔ πως ἔτι εἶχε· σάκεσσι γὰρ ἔρχατο πάντῃ354
ἀλλ᾿ οὐδαμῶς ἔτι ἐδύνατο, ἀσπίσι γὰρ πεφραγμένοι ἦσαν πανταχοῦ

ἑσταότες περὶ Πατρόκλῳ, πρὸ δὲ δούρατ' ἔχοντο. 355
ἑστῶτες περὶ τὸν Πάτροκλον, τὰ δόρατα δὲ προβεβλημένα εἶχον·

Αἴας γὰρ μάλα πάντας ἐπῴχετο πολλὰ κελεύων·356
ὁ Αἴας γὰρ πάνυ πολλὰ ἐπιτάττων ἐπὶ πάντας παρῄει,

οὔτέ τιν' ἐξοπίσω νεκροῦ χάζεσθαι ἀνώγει357
οὔτε τινὰ ὄπισθεν τοῦ νεκροῦ ὑποχωρεῖν ἐκέλευεν,

οὔτέ τινα προμάχεσθαι Ἀχαιῶν ἔξοχον ἄλλων,358
οὔτε τινὰ προπολεμεῖν μᾶλλον τῶν ἄλλων Ἑλλήνων,

ἀλλὰ μάλ' ἀμφ' αὐτῷ βεβάμεν, σχεδόθεν δὲ μάχεσθαι.359
ἀλλὰ μάλα περὶ αὐτὸν ἑστάναι, καὶ ἐκ τοῦ σύνεγγυς πολεμεῖν.

ὣς Αἴας ἐπέτελλε πελώριος, αἵματι δὲ χθὼν 360
οὕτως Αἴας ἐπέταττεν ὁ μέγας, ἡ γῆ δὲ αἵματι

δεύετο πορφυρέῳ, τοὶ δ' ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον361
μέλανι ἐβρέχετο, οὗτοι δὲ πυκνοὶ καὶ ἀλλεπάλληλοι κατέπιπτον

νεκροὶ ὁμοῦ Τρώων καὶ ὑπερμενέων ἐπικούρων362
νεκροί, ὁμοῦ τῶν τε Τρῴων, καὶ τῶν μεγαλοδυνάμων βοηθῶν,

καὶ Δαναῶν· οὐδ' οἳ γὰρ ἀναιμωτί γε μάχοντο,363
καὶ τῶν Ἑλλήνων, οὐδὲ γὰρ οὗτοι ἄνευ αἵματος καὶ θανάτου ἐπολέμουν,

παυρότεροι δὲ πολὺ φθίνυθον· μέμνηντο γὰρ αἰεὶ364
πολλῷ δὲ ἐλάττονες ἀπέθνησκον, ἐμέμνηντο γὰρ ἀεὶ

ἀλλήλοις ἀν' ὅμιλον ἀλεξέμεναι φόνον αἰπύν. 365
κατὰ τὸν στρατὸν ἀλλήλοις βοηθεῖν, καὶ ἀποσοβεῖν τὸν χαλεπὸν φόνον.



ὣς οἳ μὲν μάρναντο δέμας πυρός, οὐδέ κε φαίης366
οὕτως οὗτοι μὲν ἐμάχοντο τρόπον πυρός, οὐδ᾽ ἂν εἴποις,

οὔτέ ποτ' ἠέλιον σῶν ἔμμεναι οὔτε σελήνην·367
οὔτε ποτὲ τὸν ἥλιον σῶον, καὶ ὁλόκληρον εἶναι, οὔτε τὴν σελήνην,

ἠέρι γὰρ κατέχοντο μάχης ἐπί θ' ὅσσον ἄριστοι368
ἀορασίᾳ γὰρ κατείχοντο ὅσοι ἄριστοι ἐπὶ τῆς μάχης

ἕστασαν ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ κατατεθνηῶτι.369
καὶ περὶ τὸν υἱὸν τοῦ Μενοιτίου τεθνηκότα ἵσταντο.

οἳ δ' ἄλλοι Τρῶες καὶ ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ 370
οἱ ἄλλοι δὲ Τρῷες καὶ εὔοπλοι Ἕλληνες

εὔκηλοι πολέμιζον ὑπ' αἰθέρι, πέπτατο δ' αὐγὴ371
ἐφ' ἡσυχίας ἐμάχοντο ὕπαιθροι, ἐξήπλωτο δὲ καὶ ἐξέλαμψε τὸ φῶς

ἠελίου ὀξεῖα, νέφος δ' οὐ φαίνετο πάσης372
τοῦ ἡλίου ὀξέως, νεφέλη δὲ οὐκ ἐφαίνετο ἐπὶ πάσης

γαίης οὐδ' ὀρέων· μεταπαυόμενοι δὲ μάχοντο373
τῆς γῆς, οὐδ᾽ ἐπὶ τῶν ὀρέων, ἐκ διαδοχῆς δὲ καὶ ἀναπαύσεως ἐπολέμουν

ἀλλήλων ἀλεείνοντες βέλεα στονόεντα374
ἀλλήλων ἐκκλίνοντες, καὶ φυλαττόμενοι τὰ ὀδυνηρὰ βέλη,

πολλὸν ἀφεσταότες. τοὶ δ' ἐν μέσῳ ἄλγε' ἔπασχον 375
πολὺ ἀφεστῶτες καὶ διέχοντες· οὗτοι δὲ ἐν τῷ μέσῳ ὀδύνας ὑπέμενον

ἠέρι καὶ πολέμῳ, τείροντο δὲ νηλέϊ χαλκῷ376
ὀμίχλη καὶ μάχη, κατεπονοῦντο δὲ σιδήρῳ ἀπηνεῖ

ὅσσοι ἄριστοι ἔσαν· δύο δ' οὔ πω φῶτε πεπύσθην377
ὅσοι κράτιστοι ἦσαν· δύο δὲ ἄνθρωποι οὔπω ἤκουσαν

ἀνέρε κυδαλίμω Θρασυμήδης Ἀντίλοχός τε378
ἄνδρες ἔνδοξοι, ὅ τε Θρασυμήδης, καὶ ὁ Ἀντίλοχος

Πατρόκλοιο θανόντος ἀμύμονος, ἀλλ' ἔτ' ἔφαντο379
τοῦ Πατρόκλου τεθνηκότος τοῦ ἀμωμήτου, ἀλλ' ἔτι ᾤοντο

ζωὸν ἐνὶ πρώτῳ ὁμάδῳ Τρώεσσι μάχεσθαι. 380
ζῶντα αὐτὸν ἐν τῷ πρώτῳ θορύβῳ τοῖς Τρῳσὶ πολεμεῖν·

τὼ δ' ἐπιοσσομένω θάνατον καὶ φύζαν ἑταίρων381
οὗτοι δὲ ἐπιβλέποντες τὸν θάνατον καὶ τὴν φυγὴν τῶν φίλων

νόσφιν ἐμαρνάσθην, ἐπεὶ ὣς ἐπετέλλετο Νέστωρ382
χωρὶς ἐμάχοντο, ἐπειδὴ οὕτως ἐπέταττεν ὁ Νέστωρ

ὀτρύνων πόλεμον δὲ μελαινάων ἀπὸ νηῶν.383
διεγείρων εἰς τὸν πόλεμον ἀπὸ τῶν μελαινῶν νεῶν·



τοῖς δὲ πανημερίοις ἔριδος μέγα νεῖκος ὀρώρει384
τούτοις δὲ δι' ὅλης τῆς ἡμέρας μεγάλη φιλονεικία ἠγέρθη μάχης

ἀργαλέης· καμάτῳ δὲ καὶ ἱδρῷ νωλεμὲς αἰεὶ 385
χαλεπῆς, ταλαιπωρίᾳ δὲ καὶ ἱδρῶτι ἀδιαλείπτως

γούνατά τε κνῆμαί τε πόδες θ' ὑπένερθεν ἑκάστου386
τά τε γόνατα, καὶ αἱ μνῆμαι, καὶ κάτωθεν οἱ πόδες ἑκάστου,

χεῖρές τ' ὀφθαλμοί τε παλάσσετο μαρναμένοιιν387
καὶ αἱ χεῖρες, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ ἐβρέχοντο μαχομένοις

ἀμφ' ἀγαθὸν θεράποντα ποδώκεος Αἰακίδαο.388
περὶ τὸν χρηστὸν θεράποντα του ταχύποδος Ἀχιλλέως·

ὡς δ' ὅτ' ἀνὴρ ταύροιο βοὸς μεγάλοιο βοείην389
ὥσπερ δὲ ὅταν ἀνὴρ βοὸς ταύρου μεγάλου δορὰν

λαοῖσιν δώῃ τανύειν μεθύουσαν ἀλοιφῇ· 390
ἀνθρώποις δῷ διατείνειν, ἐλαίῳ διάβροχον ἢ λίπει,

δεξάμενοι δ' ἄρα τοί γε διαστάντες τανύουσι391
παραλαβόντες δὲ οὗτοι διαχωρισθέντες ἐκτείνουσι

κυκλόσ', ἄφαρ δέ τε ἰκμὰς ἔβη, δύνει δέ τ' ἀλοιφὴ392
κυκλόθεν, ταχέως δὲ ὑγρασία ἀπῆλθεν, ἐντήκεται γὰρ τὸ λίπος

πολλῶν ἑλκόντων, τάνυται δέ τε πᾶσα διὰ πρό·393
πολλῶν διατεινόντων, ἐκτείνεται δὲ πᾶσα δι᾿ ὅλου εἰς τοὔμπροσθεν·

ὣς οἵ γ' ἔνθα καὶ ἔνθα νέκυν ὀλίγῃ ἐνὶ χώρῃ394
οὕτως οὗτοι ἐντεῦθεν, κἀκεῖθεν τὸν νεκρὸν ἐν ὀλίγῳ τόπῳ

εἵλκεον ἀμφότεροι· μάλα δέ σφισιν ἔλπετο θυμὸς 395
εἵλκυον ἀμφότεροι, πάνυ δὲ αὐτοῖς ἤλπιζεν ἡ ψυχὴ

Τρωσὶν μὲν ἐρύειν προτὶ Ἴλιον, αὐτὰρ Ἀχαιοῖς396
τοῖς μὲν Τρῳσὶν ἑλκύσαι πρὸς τὸ Ἴλιον, τοῖς δὲ Ἕλλησιν

νῆας ἔπι γλαφυράς· περὶ δ' αὐτοῦ μῶλος ὀρώρει397
ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς, περὶ αὐτοῦ δὲ πόλεμος ἠγέρθη

ἄγριος· οὐδέ κ' Ἄρης λαοσσόος οὐδέ κ' Ἀθήνη398
ἄγριος καὶ χαλεπός. οὐδ᾽ ἂν Ἄρης ὁ τὸν λαὸν παρορμῶν εἰς τὸν πόλεμον, οὐδ᾽ ἂν ἡ Ἀθηνᾶ

τόν γε ἰδοῦσ' ὀνόσαιτ', οὐδ' εἰ μάλα μιν χόλος ἵκοι·399
τοῦτόν γε θεασαμένη μέμψαιτο, οὐδ' εἰ πάνυ αὐτὴν ὀργὴ καταλάβοι·

τοῖον Ζεὺς ἐπὶ Πατρόκλῳ ἀνδρῶν τε καὶ ἵππων 400
τοιοῦτον ὁ Ζεὺς ἐπὶ τῷ Πατρόκλῳ ἀνδρῶν τε καὶ ἵππων

ἤματι τῷ ἐτάνυσσε κακὸν πόνον· οὐδ' ἄρα πώ τι401
χαλεπὴν ταλαιπωρίαν ἐξέτεινε καὶ συνηύξησε τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, οὐδέ τί πω ἄρα

ᾔδεε Πάτροκλον τεθνηότα δῖος Ἀχιλλεύς·402
ἐγίνωσκε τὸν Πάτροκλον ἀποθανόντα ὁ ἐνδοξότατος Ἀχιλλεύς,

πολλὸν γὰρ ῥ' ἀπάνευθε νεῶν μάρναντο θοάων403
πολὺ γὰρ δὴ πόρρω τῶν ταχειῶν νεῶν ἐμάχοντο

τείχει ὕπο Τρώων· τό μιν οὔ ποτε ἔλπετο θυμῷ404
ὑπὸ τῷ τείχει τῶν Τρῴων, δι' ὅπερ αὐτὸν οὐδεπώποτε ἤλπιζεν ἐν τῇ ψυχῇ

τεθνάμεν, ἀλλὰ ζωὸν ἐνιχριμφθέντα πύλῃσιν 405
ἀποθανεῖν, ἀλλὰ ζῶντα ἐμπελάσαντα καὶ πλησιάσαντα ταῖς πύλαις

ἂψ ἀπονοστήσειν, ἐπεὶ οὐδὲ τὸ ἔλπετο πάμπαν406
εἰς τοὐπίσω ὑποστρέψειν, ἐπειδὴ οὐδὲ τοῦτο ἤλπιζε παντελῶς,

ἐκπέρσειν πτολίεθρον ἄνευ ἕθεν, οὐδὲ σὺν αὐτῷ·407
ἐκπορθήσειν τὴν πόλιν ἄνευ αὐτοῦ, οὐδὲ μετ' αὐτοῦ,

πολλάκι γὰρ τό γε μητρὸς ἐπεύθετο νόσφιν ἀκούων,408
πολλάκις γὰρ τοῦτό γε τῆς μητρὸς ἤκουσε κατ' ἰδίαν ἀκούων,

ἥ οἱ ἀπαγγέλλεσκε Διὸς μεγάλοιο νόημα.409
ἥτις αὐτῷ ἀπήγγελλε τὸ τοῦ μεγάλου Διὸς διανόημα, καὶ βούλημα.

δὴ τότε γ' οὔ οἱ ἔειπε κακὸν τόσον ὅσσον ἐτύχθη 410
τοτὲ γοῦν οὐκ εἶπεν αὐτῷ τοσοῦτον δεινόν, ὁπόσον ἐγένετο,

μήτηρ, ὅττί ῥά οἱ πολὺ φίλτατος ὤλεθ' ἑταῖρος.411
ἡ μήτηρ, ὅτι δὴ αὐτῷ ὁ πάνυ φίλτατος φίλος ἀπώλετο.



οἳ δ' αἰεὶ περὶ νεκρὸν ἀκαχμένα δούρατ' ἔχοντες412
οὗτοι δὲ ἀεὶ περὶ τὸν νεκρὸν δόρατα ἠκονημένα κρατοῦντες

νωλεμὲς ἐγχρίμπτοντο καὶ ἀλλήλους ἐνάριζον·413
ἀδιαλείπτως συνέβαλλον, καὶ ἀλλήλους ἀπέκτεινον.

ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων·414
οὕτω δέ τις τῶν σιδηροθωράκων Ἑλλήνων εἶπεν·

ὦ φίλοι οὐ μὰν ἧμιν ἐϋκλεὲς ἀπονέεσθαι 415
ὦ φίλοι οὐδαμῶς ἡμῖν ἐστιν εὐπρεπὲς ὑποστρέψαι

νῆας ἔπι γλαφυράς, ἀλλ' αὐτοῦ γαῖα μέλαινα416
ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς, ἀλλ᾿ αὐτόθι ἡ μέλαινα γῆ

πᾶσι χάνοι· τό κεν ἧμιν ἄφαρ πολὺ κέρδιον εἴη417
πᾶσι χάσμα ποιήσειε, τοῦτ᾽ ἂν ἡμῖν παραχρῆμα πάνυ ἐπικερδέστερον καὶ ὠφελιμώτερον εἴη,

εἰ τοῦτον Τρώεσσι μεθήσομεν ἱπποδάμοισιν418
εἰ τοῦτον τοῖς ἱππικοῖς Τρῳσὶ καταλείψομεν ἑλκύσαι

ἄστυ πότι σφέτερον ἐρύσαι καὶ κῦδος ἀρέσθαι.419
πρὸς τὴν ἑαυτῶν πόλιν καὶ δόξαν λαβεῖν.



ὣς δέ τις αὖ Τρώων μεγαθύμων αὐδήσασκεν· 420
οὕτω δέ τις πάλιν τῶν μεγαλοψύχων Τρῴων ἔλεγεν·

ὦ φίλοι, εἰ καὶ μοῖρα παρ' ἀνέρι τῷδε δαμῆναι421
ὦ προσφιλέστατοι, εἰ καὶ εἱμαρμένον ἐστὶ παρὰ τούτῳ τῷ ἀνδρὶ ἀναιρεθῆναι

πάντας ὁμῶς, μή πώ τις ἐρωείτω πολέμοιο.422
πάντας ὁμοίως, μηδαμῶς τις ἀναχωρείτω τῆς μάχης.



ὣς ἄρα τις εἴπεσκε, μένος δ' ὄρσασκεν ἑκάστου.423
οὕτως ἄρα τις εἶπεν, ἑκάστου δὲ ἰσχὺν καὶ προθυμίαν διήγειρεν.

ὣς οἳ μὲν μάρναντο, σιδήρειος δ' ὀρυμαγδὸς424
οὕτως οὗτοι μὲν ἐμάχοντο, στερεώτατος δὲ θόρυβος

χάλκεον οὐρανὸν ἷκε δι' αἰθέρος ἀτρυγέτοιο· 425
εἰς τὸν χαλκοῦν καὶ ἰσχυρὸν οὐρανὸν ἀφικνεῖτο διὰ τοῦ ἀτρύτου (ἀπείρου, ἀκάρπου) αἰθέρος

ἵπποι δ' Αἰακίδαο μάχης ἀπάνευθεν ἐόντες426
οἱ ἵπποι δὲ τοῦ ἐγγόνου τοῦ Αἰακοῦ πόρρω τῆς μάχης ἀπελθόντες

κλαῖον, ἐπεὶ δὴ πρῶτα πυθέσθην ἡνιόχοιο427
ἔκλαιον, ἐπειδὴ τὰ πρῶτα ᾔσθοντο τοῦ ἡνιόχου

ἐν κονίῃσι πεσόντος ὑφ' Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο.428
ἐν τῇ κόνει καταπεσόντος καὶ ἀναιρεθέντος ὑπὸ τοῦ ἀνδροκτόνου Ἕκτορος.

ἦ μὰν Αὐτομέδων Διώρεος ἄλκιμος υἱὸς429
ὄντως μὴν Αὐτομέδων ὁ ἰσχυρὸς υἱὸς τοῦ Διώρεος

πολλὰ μὲν ἂρ μάστιγι θοῇ ἐπεμαίετο θείνων, 430
πολλὰ μὲν δὴ μάστιγι ταχυποιῷ ἐφήπτετο τύπτων,

πολλὰ δὲ μειλιχίοισι προσηύδα, πολλὰ δ' ἀρειῇ·431
πολλὰ δὲ λόγοις προσηνέσιν ἔλεγε, πολλὰ δὲ ἀπειλῇ·

τὼ δ' οὔτ' ἂψ ἐπὶ νῆας ἐπὶ πλατὺν Ἑλλήσποντον432
οὗτοι δὲ οὔτε εἰς τοὐπίσω ἐπὶ τὸν εὐρὺν Ἑλλήσποντον

ἠθελέτην ἰέναι οὔτ' ἐς πόλεμον μετ' Ἀχαιούς,433
ἔθελον πορεύεσθαι, οὔτε εἰς τὸν πόλεμον πρὸς τοὺς Ἕλληνας·

ἀλλ' ὥς τε στήλη μένει ἔμπεδον, ἥ τ' ἐπὶ τύμβῳ434
ἀλλ᾿ ὥσπερ στήλη μένει ἑδραίως καὶ μονίμως, ἥτις ἐπὶ τάφῳ

ἀνέρος ἑστήκῃ τεθνηότος ἠὲ γυναικός, 435
ἀνδρὸς ἵσταται ἀποθανόντος, ἢ γυναικός·

ὣς μένον ἀσφαλέως περικαλλέα δίφρον ἔχοντες436
οὕτως ἔμενον ἀσφαλῶς καὶ ἀμετακινήτως τὸ περικαλλὲς καὶ εὐειδὲς ὄχημα ἔχοντες,

οὔδει ἐνισκίμψαντε καρήατα· δάκρυα δέ σφι437
τῷ ἐδάφει προσερείσαντες τὰς κεφαλὰς, δάκρυα δὲ αὐτοῖς

θερμὰ κατὰ βλεφάρων χαμάδις ῥέε μυρομένοισιν438
θερμὰ ἀπὸ τῶν ὀμμάτων ἐπὶ τὴν γῆν κατέρρεον θρηνοῦσι

ἡνιόχοιο πόθῳ· θαλερὴ δ' ἐμιαίνετο χαίτη439
τῷ πόθῳ τοῦ ἡνιόχου, ἡ ἀνθηρὰ δὲ καὶ ἀκμαία χαίτη αὐτῶν

ζεύγλης ἐξεριποῦσα παρὰ ζυγὸν ἀμφοτέρωθεν. 440
ἐμολύνετο, ἐκπεσοῦσα τῆς ζεύγλης εἰς τὸν ζυγὸν ἑκατέρῳ.



μυρομένω δ' ἄρα τώ γε ἰδὼν ἐλέησε Κρονίων,441
θρηνοῦντας δ᾽ ἄρα τούτους θεασάμενος ᾤκτειρεν ὁ υἱὸς τοῦ Κρόνου,

κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·442
κινήσας δὲ τὴν κεφαλὴν πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν εἶπε·



ἆ δειλώ, τί σφῶϊ δόμεν Πηλῆϊ ἄνακτι443
φεῦ ἄθλιοι, ἵνα τί ὑμᾶς δοῦναι τεθελήκαμεν τῷ βασιλεῖ Πηλεῖ

θνητῷ, ὑμεῖς δ' ἐστὸν ἀγήρω τ' ἀθανάτω τε;444
τῷ θνητῷ ἀνθρώπῳ, ὑμεῖς δὲ ὑπάρχετε μήτε γήρᾳ, μήτε θανάτῳ ὑποκείμενοι,

ἦ ἵνα δυστήνοισι μετ' ἀνδράσιν ἄλγε' ἔχητον; 445
ἢ ἵνα λύπας καὶ ὀδύνας ἔχητε ἐν τοῖς ταλαιπώροις ἀνδράσιν·

οὐ μὲν γάρ τί πού ἐστιν ὀϊζυρώτερον ἀνδρὸς446
οὐδαμῶς γάρ που ἐστί τι ταλαιπωρότερον καὶ ἀθλιώτερον τοῦ ἀνδρὸς

πάντων, ὅσσά τε γαῖαν ἔπι πνείει τε καὶ ἕρπει.447
συμπάντων, ὅσα κατὰ τὴν γῆν ἀναπνέουσι καὶ κινοῦνται·

ἀλλ' οὐ μὰν ὑμῖν γε καὶ ἅρμασι δαιδαλέοισιν448
ἀλλ᾽ οὐδαμῶς ὑμῖν γε καὶ τοῖς ποικίλοις ὀχήμασιν

Ἕκτωρ Πριαμίδης ἐποχήσεται· οὐ γὰρ ἐάσω.449
Ἕκτωρ ὁ υἱὸς τοῦ Πριάμου ἐπιβήσεται, οὐ γὰρ ἀφήσω·

ἦ οὐχ ἅλις ὡς καὶ τεύχε' ἔχει καὶ ἐπεύχεται αὔτως; 450
ἢ οὐχ ἱκανὸν ὅτι καὶ τὰ ὅπλα ἔχει, καὶ ἐπικαυχᾶται ματαίως;

σφῶϊν δ' ἐν γούνεσσι βαλῶ μένος ἠδ' ἐνὶ θυμῷ,451
ὑμῖν δὲ ἐν τοῖς γόνασιν ἐμβαλῶ δύναμιν καὶ ἐν τῇ ψυχῇ,

ὄφρα καὶ Αὐτομέδοντα σαώσετον ἐκ πολέμοιο452
ὅπως καὶ τὸν Αὐτομέδοντα σώσητε ἐκ τοῦ πολέμου

νῆας ἔπι γλαφυράς· ἔτι γάρ σφισι κῦδος ὀρέξω453
ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς, ἔτι γὰρ αὐτοῖς δόξαν παρέξω

κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκωνται454
ἀναιρεῖν, ἕως ἂν εἰς τὰς εὐκαθέδρους ναῦς καταλάβωσι,

δύῃ τ' ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ· 455
καὶ ὁ ἥλιος δύῃ, καὶ τὸ ἱερὸν σκότος ἐπέλθῃ.



ὣς εἰπὼν ἵπποισιν ἐνέπνευσεν μένος ἠΰ.456
οὕτως εἰπὼν τοῖς ἵπποις ἐνέβαλε δύναμιν μεγάλην.

τὼ δ' ἀπὸ χαιτάων κονίην οὖδας δὲ βαλόντε457
οὗτοι δὲ ἀπὸ τῶν χαιτῶν τὴν κόνιν ἐπὶ τὸ ἔδαφος καταβαλόντες,

ῥίμφα φέρον θοὸν ἅρμα μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς.458
τάχιστα ἔφερον τὸ ταχυ ἅρμα πρὸς τοὺς Τρῷας καὶ Ἕλληνας·

τοῖσι δ' ἐπ' Αὐτομέδων μάχετ' ἀχνύμενός περ ἑταίρου459
ἐπὶ τούτοις δὲ Αὐτομέδων ἐπολέμει καίπερ λυπούμενος ἕνεκα τοῦ φίλου

ἵπποις ἀΐσσων ὥς τ' αἰγυπιὸς μετὰ χῆνας· 460
διὰ τῶν ἵππων ἐφορμῶν, ὥσπερ τις γὺψ ἐπὶ χῆνας,

ῥέα μὲν γὰρ φεύγεσκεν ὑπ' ἐκ Τρώων ὀρυμαγδοῦ,461
ῥᾳδίως μὲν γὰρ ἔφευγεν ἐκ τοῦ θορύβου τῶν Τρῴων,

ῥεῖα δ' ἐπαΐξασκε πολὺν καθ' ὅμιλον ὀπάζων.462
ῥᾳδίως δὲ ἐφώρμα κατὰ τὸν μέγαν στρατὸν ἐπιδιώκων (ἐλαύνων)·

ἀλλ' οὐχ ᾕρει φῶτας ὅτε σεύαιτο διώκειν·463
ἀλλ᾿οὐκ ἀνήρει ἄνδρας, ὅτε ἀνώρμητο διώκειν,

οὐ γάρ πως ἦν οἶον ἐόνθ' ἱερῷ ἐνὶ δίφρῳ464
οὐ γὰρ ἦν δυνατὸν μόνον ὄντα ἐπὶ τοῦ ἱεροῦ ὀχήματος

ἔγχει ἐφορμᾶσθαι καὶ ἐπίσχειν ὠκέας ἵππους. 465
σὺν δόρατι ἐφορμῶν, καὶ τοὺς ταχεῖς ἵππους ἐπέχειν·

ὀψὲ δὲ δή μιν ἑταῖρος ἀνὴρ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν466
μετὰ πολὺ δὲ αὐτὸν ἐθεάσατο τοῖς ὀφθαλμοῖς φίλος ἀνὴρ

Ἀλκιμέδων υἱὸς Λαέρκεος Αἱμονίδαο·467
Ἀλκιμέδων ὁ υἱὸς τοῦ Λαέρκους τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἀιμόνου,

στῆ δ' ὄπιθεν δίφροιο καὶ Αὐτομέδοντα προσηύδα·468
ἔστη δὲ ὄπισθεν τοῦ ὀχήματος, καὶ ἔλεγε πρὸς τὸν Αὐτομέδοντα·

Αὐτόμεδον, τίς τοί νυ θεῶν νηκερδέα βουλὴν469
ὦ Αὐτόμεδον, τίς δή σοι τῶν θεῶν ἀκερδῆ καὶ ἀνωφελῆ βουλὴν

ἐν στήθεσσιν ἔθηκε, καὶ ἐξέλετο φρένας ἐσθλάς; 470
εἰς τὸ στῆθος ἐνέβαλε, καὶ ἀφείλετο τὴν ἀγαθὴν διάνοιαν; θαῦμα,

οἷον πρὸς Τρῶας μάχεαι πρώτῳ ἐν ὁμίλῳ471
πρὸς τοὺς Τρῷας πολεμεῖς ἐν τῷ πρώτῳ πλήθει,

μοῦνος· ἀτάρ τοι ἑταῖρος ἀπέκτατο, τεύχεα δ' Ἕκτωρ472
ἤγουν ἐν τοῖς πρωταγωνισταῖς μόνος, ὁ φίλος δέ σοι ἀνῃρέθη, τὰ ὅπλα δὲ ὁ Ἕκτωρ

αὐτὸς ἔχων ὤμοισιν ἀγάλλεται Αἰακίδαο.473
αὐτὸς ἔχων περὶ τοὺς ὤμους τέρπεται τοῦ ἐγγόνου τοῦ Αἰακοῦ.



τὸν δ' αὖτ' Αὐτομέδων προσέφη Διώρεος υἱός·474
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν Αὐτομέδων ὁ υἱὸς τοῦ Διώρους·

Ἀλκίμεδον τίς γάρ τοι Ἀχαιῶν ἄλλος ὁμοῖος 475
ὦ Ἀλκίμεδον, τίς δὲ ἄλλος τῶν Ἑλλήνων ὅμοιός σοι

ἵππων ἀθανάτων ἐχέμεν δμῆσίν τε μένος τε,476
ἐπέχειν δάμασιν καὶ δύναμιν εὔτολμον ἵππων ἀθανάτων,

εἰ μὴ Πάτροκλος θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος477
εἰ μὴ Πάτροκλος ὁ θεοῖς ὅμοιος ἐπιστήμων τῶν τοιούτων,

ζωὸς ἐών; νῦν αὖ θάνατος καὶ μοῖρα κιχάνει.478
ὅτε ἔζη; νῦν δὲ ὁ θάνατος αὐτὸν καὶ τὸ εἱμαρμένον κατέλαβεν·

ἀλλὰ σὺ μὲν μάστιγα καὶ ἡνία σιγαλόεντα479
ἀλλὰ σύ μὲν τὴν μάστιγα, καὶ τὰς λαμπρὰς ἡνίας

δέξαι, ἐγὼ δ' ἵππων ἀποβήσομαι, ὄφρα μάχωμαι. 480
λάβε, ἐγὼ δὲ ἀποβήσομαι τῶν ἵππων ἵνα πολεμῶ.



ὣς ἔφατ', Ἀλκιμέδων δὲ βοηθόον ἅρμ' ἐπορούσας481
οὕτως εἶπεν. Ἀλκιμέδων δὲ εἰς τὸ βοηδρόμον ἅρμα ἀναβὰς

καρπαλίμως μάστιγα καὶ ἡνία λάζετο χερσίν,482
ταχέως, τὴν μάστιγα καὶ τὰς ἡνίας ἔλαβε ταῖς χερσίν.

Αὐτομέδων δ' ἀπόρουσε· νόησε δὲ φαίδιμος Ἕκτωρ,483
Αὐτομέδων δὲ κατῆλθεν, ἐθεάσατο δὲ αὐτὸν ὁ λαμπρὸς Ἕκτωρ,

αὐτίκα δ' Αἰνείαν προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·484
παραχρῆμα δὲ πρὸς τὸν Αἰνείαν ἔλεγε πλησίον ὄντα·

Αἰνεία Τρώων βουληφόρε χαλκοχιτώνων 485
ὦ Αἰνεία βουλευτά καὶ γνωμοδότα τῶν σιδηροθωράκων Τρῴων

ἵππω τώδ' ἐνόησα ποδώκεος Αἰακίδαο486
τοὺς ἵππους τούσδε ἐθεασάμην τοῦ ταχύποδος ἐγγόνου τοῦ Αἰακοῦ

ἐς πόλεμον προφανέντε σὺν ἡνιόχοισι κακοῖσι·487
εἰς τὴν μάχην φανέντας μετὰ ἡνιόχων δειλῶν·

τώ κεν ἐελποίμην αἱρησέμεν, εἰ σύ γε θυμῷ488
τούτους ἐλπίζοιμ' ἂν ἑλεῖν, εἰ σύ γε προθύμως

σῷ ἐθέλεις, ἐπεὶ οὐκ ἂν ἐφορμηθέντε γε νῶϊ489
βούλοιο, ἐπειδὴ οὐκ ἂν ἐφορμήσαντας ἡμᾶς γε

τλαῖεν ἐναντίβιον στάντες μαχέσασθαι Ἄρηϊ. 490
ὑπομείνειεν, ὥστε κατ' ἐναντίωσιν βιαίων ἀνθιστάμενοι πολεμῆσαι μάχῃ (σιδήρῳ).



ὣς ἔφατ', οὐδ' ἀπίθησεν ἐὺ̈ς πάϊς Ἀγχίσαο.491
οὕτως εἶπεν· ὑπήκουσε δὲ ὁ γενναῖος υἱὸς τοῦ Ἀγχίσου.

τὼ δ' ἰθὺς βήτην βοέῃς εἰλυμένω ὤμους492
οὗτοι δὲ ἐπ᾿ εὐθείας ἐπορεύθησαν βύρσαις βοῶν κεκαλυμμένοι κατὰ τοὺς ὤμους

αὔῃσι στερεῇσι· πολὺς δ' ἐπελήλατο χαλκός.493
ξηραῖς, στερεαῖς καὶ ἰσχυραῖς, πολὺς δὲ χαλκὸς ἐφήπλωτο αὐτοῖς·

τοῖσι δ' ἅμα Χρομίος τε καὶ Ἄρητος θεοειδὴς494
σὺν αὐτοῖς καὶ Χρόμιος, καὶ Ἄρητος ὁ ὅμοιος θεῷ

ἤϊσαν ἀμφότεροι· μάλα δέ σφισιν ἔλπετο θυμὸς 495
ἐπορεύοντο ἀμφότεροι, πάνυ δὲ αὐτοῖς ἤλπιζεν ἡ ψυχὴ

αὐτώ τε κτενέειν ἐλάαν τ' ἐριαύχενας ἵππους496
αὐτούς τε ἀποκτεῖναι, καὶ ἐλάσαι τοὺς μεγαλαύχενας ἵππους·

νήπιοι, οὐδ' ἄρ' ἔμελλον ἀναιμωτί γε νέεσθαι497
οἱ μωροὶ καὶ ἀνόητοι, οὐδὲ δὴ ἔμελλον ἄνευ αἵματος καὶ φόνου ὑποστρέφειν

αὖτις ἀπ' Αὐτομέδοντος. ὃ δ' εὐξάμενος Διὶ πατρὶ498
εἰς τοὐπίσω ἀπὸ τοῦ Αὐτομέδοντος· οὗτος δὲ εὐξάμενος τῷ Διὶ τῷ πατρὶ

ἀλκῆς καὶ σθένεος πλῆτο φρένας ἀμφὶ μελαίνας·499
ἰσχύος τε καὶ δυνάμεως ἐνεπλήσθη κατὰ τὰς βαθείας καὶ συνετὰς φρένας.

αὐτίκα δ' Ἀλκιμέδοντα προσηύδα πιστὸν ἑταῖρον· 500
εὐθέως δὲ πρὸς τὸν Ἀλκιμέδοντα ἔλεγε τὸν πιστὸν φίλον·

Ἀλκίμεδον μὴ δή μοι ἀπόπροθεν ἰσχέμεν ἵππους,501
ὦ Ἀλκίμεδον, μή μοι πόρρωθεν κάτεχε τοὺς ἵππους,

ἀλλὰ μάλ' ἐμπνείοντε μεταφρένῳ· οὐ γὰρ ἔγωγε502
ἀλλὰ πάνυ καταπνέοντας αὐτὰ τὰ μετάφρενα, ἤγουν ἐγγὺς ὄντας τῶν νώτων· οὐ γὰρ ἔγωγε

Ἕκτορα Πριαμίδην μένεος σχήσεσθαι ὀΐω,503
ὑπολαμβάνω τὸν τοῦ Πριάμου υἱὸν Ἕκτορα στήσεσθαι τῆς ὁρμῆς,

πρίν γ' ἐπ' Ἀχιλλῆος καλλίτριχε βήμεναι ἵππω504
πρὶν ἐπιβῆναι τῶν ὡραιοτρίχων ἵππων τοῦ Ἀχιλλέως

νῶϊ κατακτείναντα, φοβῆσαί τε στίχας ἀνδρῶν 505
ἡμᾶς ἀνελόντα, καὶ εἰς φυγὴν τρέψαι τὰς τάξεις τῶν ἀνδρῶν

Ἀργείων, ἤ κ' αὐτὸς ἐνὶ πρώτοισιν ἁλοίη.506
τῶν Ἑλλήνων, ἢ αὐτὸς ἂν ἐν τοῖς πρώτοις ἀναιρεθείη.



ὣς εἰπὼν Αἴαντε καλέσσατο καὶ Μενέλαον·507
οὕτως εἰπὼν τοὺς Αἴαντας ἐκάλεσε, καὶ τὸν Μενέλαον λέγων·

Αἴαντ' Ἀργείων ἡγήτορε καὶ Μενέλαε508
ὦ Αἴαντες ἡγεμόνες τῶν Ἑλλήνων, καὶ Μενέλαε,

ἤτοι μὲν τὸν νεκρὸν ἐπιτράπεθ' οἵ περ ἄριστοι509
τὸν μὲν νεκρὸν ἐπιτρέψατε αὐτοῖς, ὅσοι κράτιστοι,

ἀμφ' αὐτῷ βεβάμεν καὶ ἀμύνεσθαι στίχας ἀνδρῶν, 510
περὶ αὐτὸν ἵστασθαι, καὶ μάχεσθαι πρὸς τὰς τάξεις τῶν ἀνδρῶν·

νῶϊν δὲ ζωοῖσιν ἀμύνετε νηλεὲς ἦμαρ·511
ἡμῖν δὲ τοῖς ζῶσιν ἀποσοβήσατε τὴν χαλεπὴν ἡμέραν·

τῇδε γὰρ ἔβρισαν πόλεμον κάτα δακρυόεντα512
ἐνθάδε γὰρ ἐπέδραμον κατὰ τὸν πόλεμον τὸν δακρύων γέμοντα

Ἕκτωρ Αἰνείας θ', οἳ Τρώων εἰσὶν ἄριστοι.513
ὅ τε Ἕκτωρ καὶ ὁ Αἰνείας, οἵτινές εἰσι κράτιστοι τῶν Τρῴων.

ἀλλ' ἤτοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται·514
ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἐν τοῖς γόνασι (τῇ δυνάμει) τῶν θεῶν κεῖνται,

ἥσω γὰρ καὶ ἐγώ, τὰ δέ κεν Διὶ πάντα μελήσει. 515
ἀκοντίσω γὰρ καὶ ἐγώ, ταῦτα δὲ πάντα τῷ Διὶ διὰ φροντίδος ἔσται.



ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος,516
εἶπε δὴ καὶ διασείσας ἀφῆκε τὸ μακρὸν δόρυ,

καὶ βάλεν Ἀρήτοιο κατ' ἀσπίδα πάντοσ' ἐΐσην·517
καὶ ἔτυψε κατὰ τὴν τοῦ Ἀρήτου ἀσπίδα τὴν πάντοθεν ἴσην,

ἣ δ' οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διὰ πρὸ δὲ εἴσατο χαλκός,518
αὕτη δὲ οὐκ ἐκώλυσε τὸ δόρυ, εἰς τὸ πρόσω δὲ διῆλθεν ὁ σίδηρος,

νειαίρῃ δ' ἐν γαστρὶ διὰ ζωστῆρος ἔλασσεν.519
εἰς τὸ ἔσχατον δὲ τῆς γαστρὸς διὰ τῆς θωρακίτιδος ζώνης ἐπέρασεν·

ὡς δ' ὅτ' ἂν ὀξὺν ἔχων πέλεκυν αἰζήϊος ἀνὴρ 520
ὥσπερ δὲ ὅταν ἀνὴρ νέος πέλεκυν τμητικὸν ἔχων

κόψας ἐξόπιθεν κεράων βοὸς ἀγραύλοιο521
πλήξας ὄπισθεν τῶν κεράτων τοῦ ἐν τῷ ἀγρῷ διατρίβοντος βοός,

ἶνα τάμῃ διὰ πᾶσαν, ὃ δὲ προθορὼν ἐρίπῃσιν,522
ὅλον τὸ νεῦρον διακόψῃ, οὗτος δὲ εἰς τὸ πρόσω ὁρμῶν καταπίπτῃ·

ὣς ἄρ' ὅ γε προθορὼν πέσεν ὕπτιος· ἐν δέ οἱ ἔγχος523
οὕτω δὴ αὐτὸς εἰς τὸ πρόσω ὁρμήσας κατέπεσεν ἐπὶ τὰ μετάφρενα, τὸ δόρυ δὲ αὐτοῦ

νηδυίοισι μάλ' ὀξὺ κραδαινόμενον λύε γυῖα.524
ἐν τῇ γαστρὶ πάνυ ὀξέως περισειόμενον διέλυε καὶ ἐνέκρου τὰ μέλη.

Ἕκτωρ δ' Αὐτομέδοντος ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ· 525
ὁ Ἕκτωρ δὲ κατὰ τοῦ Αὐτομέδοντος ἔβαλε δόρατι λαμπρῷ,

ἀλλ' ὃ μὲν ἄντα ἰδὼν ἠλεύατο χάλκεον ἔγχος·526
ἀλλ᾿ οὗτος μὲν καταντικρύ θεασάμενος ἐξέκλινε τὸ σιδηροῦν δόρυ,

πρόσσω γὰρ κατέκυψε, τὸ δ' ἐξόπιθεν δόρυ μακρὸν527
εἰς τὸ πρόσω γὰρ ἐκλίθη, τοῦτο δὲ ὄπισθεν τὸ μακρὸν δόρυ

οὔδει ἐνισκίμφθη, ἐπὶ δ' οὐρίαχος πελεμίχθη528
τῷ ἐδάφει προσερείσθη, ὁ σαυροτὴρ δὲ περιεσείσθη

ἔγχεος· ἔνθα δ' ἔπειτ' ἀφίει μένος ὄβριμος Ἄρης.529
τοῦ δόρατος· τότε δὲ ἵστη τὴν ὁρμὴν ὁ ἰσχυρὸς σίδηρος,

καί νύ κε δὴ ξιφέεσσ' αὐτοσχεδὸν ὁρμηθήτην 530
καὶ δὴ ἂν ξίφεσιν ἐκ τοῦ σύνεγγυς ὡρμήθησαν,

εἰ μή σφω' Αἴαντε διέκριναν μεμαῶτε,531
εἰ μὴ αὐτοὺς προθύμως ὁρμῶντας διεχώρισαν οἱ Αἴαντες,

οἵ ῥ' ἦλθον καθ' ὅμιλον ἑταίρου κικλήσκοντος·532
οἳ δὴ ἐπῆλθον εἰς τὴν μάχην τοῦ φίλου καλέσαντος,

τοὺς ὑποταρβήσαντες ἐχώρησαν πάλιν αὖτις533
τούτους φοβηθέντες ἀνεχώρησαν εἰς τοὐπίσω

Ἕκτωρ Αἰνείας τ' ἠδὲ Χρομίος θεοειδής,534
ὅ τε Ἕκτωρ, ὁ Αἰνείας, καὶ ὁ Χρόμιος ὁ θεῷ ὅμοιος τῷ εἴδει,

Ἄρητον δὲ κατ' αὖθι λίπον δεδαϊγμένον ἦτορ 535
τὸν Ἄρητον δὲ κατέλιπον αὐτόθι τετρωμένον τὰ καιριώτατα μόρια

κείμενον· Αὐτομέδων δὲ θοῷ ἀτάλαντος Ἄρηϊ536
κείμενον· ὁ Αὐτομέδων δὲ ὅμοιος τῷ ταχεῖ Ἄρει

τεύχεά τ' ἐξενάριξε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·537
τά τε ὅπλα ἀφείλετο, καὶ καυχώμενος ἔλεγεν·

ἦ δὴ μὰν ὀλίγον γε Μενοιτιάδαο θανόντος538
ὄντως δήπου πρὸς βραχὺ τοῦ υἱοῦ τοῦ Μενοιτίου ἀποθανόντος

κῆρ ἄχεος μεθέηκα χερείονά περ καταπέφνων.539
τὴν ψυχὴν τῆς λύπης ἀπέλυσα, καίπερ χείρονα ἀποκτείνας.



ὣς εἰπὼν ἐς δίφρον ἑλὼν ἔναρα βροτόεντα 540
οὕτως εἰπὼν εἰς τὸ ὄχημα λαβὼν τὰ ᾑμαγμένα ὅπλα

θῆκ', ἂν δ' αὐτὸς ἔβαινε πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν541
ἔθηκεν, ἀνέβαινε δὲ αὐτὸς τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖρας ἄνωθεν

αἱματόεις ὥς τίς τε λέων κατὰ ταῦρον ἐδηδώς.542
ᾑμαγμένος, ὥσπερ τις λέων ταῦρον καταφαγών.



ἂψ δ' ἐπὶ Πατρόκλῳ τέτατο κρατερὴ ὑσμίνη543
πάλιν δὲ ἐπὶ τῷ Πατρόκλῳ ἐξετάθη καὶ συνηυξήθη ἰσχυρὰ μάχη

ἀργαλέη πολύδακρυς, ἔγειρε δὲ νεῖκος Ἀθήνη544
χαλεπὴ πολλῶν δακρύων αἰτία, διήγειρε δὲ καὶ ἠρέθισε φιλονεικίαν καὶ ἔριν ἡ Ἀθηνᾶ

οὐρανόθεν καταβᾶσα· προῆκε γὰρ εὐρύοπα Ζεὺς 545
ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατελθοῦσα, ἔπεμψε γὰρ αὐτὴν ὁ μεγαλόφωνος Ζεὺς

ὀρνύμεναι Δαναούς· δὴ γὰρ νόος ἐτράπετ' αὐτοῦ.546
διεγείραι καὶ παροξύναι τοὺς Ἕλληνας, ἤδη γὰρ ὁ νοῦς αὐτοῦ ἐτράπη καὶ μετέβαλεν

ἠΰτε πορφυρέην ἶριν θνητοῖσι τανύσσῃ547
ὤσπερ δὲ ὅταν ἴριν ποικίλην τοῖς ἀνθρώποις ἐκτείνῃ

Ζεὺς ἐξ οὐρανόθεν τέρας ἔμμεναι ἢ πολέμοιο548
ὁ Ζεὺς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ σημεῖον εἶναι ἢ πολέμου,

ἢ καὶ χειμῶνος δυσθαλπέος, ὅς ῥά τε ἔργων549
ἢ καὶ χειμῶνος ψυχροῦ, ὃς δὴ τῶν ἔργων

ἀνθρώπους ἀνέπαυσεν ἐπὶ χθονί, μῆλα δὲ κήδει, 550
τοὺς ἀνθρώπους ἀπέπαυσεν ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ δὲ θρέμματα λυπεῖ.

ὣς ἣ πορφυρέῃ νεφέλῃ πυκάσασα ἓ αὐτὴν551
οὕτως αὕτη πορφυρᾷ νεφέλῃ καλύψασα ἑαυτὴν

δύσετ' Ἀχαιῶν ἔθνος, ἔγειρε δὲ φῶτα ἕκαστον.552
εἰσῆλθεν εἰς τὸ πλῆθος τῶν Ἑλλήνων, προὐτρέψατο δὲ ἕκαστον ἄνδρα.

πρῶτον δ' Ἀτρέος υἱὸν ἐποτρύνουσα προσηύδα553
πρῶτον δὲ πρὸς τὸν υἱὸν τοῦ Ἀτρέως διεγείρουσα ἔλεγε

ἴφθιμον Μενέλαον· ὃ γάρ ῥά οἱ ἐγγύθεν ἦεν·554
τὸν ἰσχυρὸν Μενέλαον, οὗτος γὰρ δὴ αὐτῇ ἦν πλησίον,

εἰσαμένη Φοίνικι δέμας καὶ ἀτειρέα φωνήν· 555
ὁμοιωθεῖσα τῷ Φοίνικι κατά τε τὸ σῶμα, καὶ τὴν ἀκαταπόνητον φωνήν·

σοὶ μὲν δὴ Μενέλαε κατηφείη καὶ ὄνειδος556
σοὶ μὲν δή, ὦ Μενέλαε, στυγνότης καὶ αἰσχύνη καὶ ὄνειδος

ἔσσεται εἴ κ' Ἀχιλῆος ἀγαυοῦ πιστὸν ἑταῖρον557
ἔσται, ἐὰν τοῦ λαμπροῦ Ἀχιλλέως τὸν πιστὸν φίλον

τείχει ὕπο Τρώων ταχέες κύνες ἑλκήσουσιν.558
οἱ ταχεῖς κύνες σπαράξωσιν ὑπὸ τῷ τείχει τῶν Τρῴων,

ἀλλ' ἔχεο κρατερῶς, ὄτρυνε δὲ λαὸν ἅπαντα.559
ἀλλ᾿ ἀνθίστασο ἰσχυρῶς, παρόξυνε δὲ πάντα τὸν στρατόν.



τὴν δ' αὖτε προσέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· 560
πρὸς ταύτην δὲ εἶπεν ὁ κατὰ πόλεμον χρηστὸς καὶ ἀνδρεῖος Μενέλαος·

Φοῖνιξ ἄττα γεραιὲ παλαιγενές, εἰ γὰρ Ἀθήνη561
ὦ Φοίνιξ τίμιε, πρεσβύτα πολυχρόνιε, εἰ γὰρ ἡ Ἀθηνᾶ

δοίη κάρτος ἐμοί, βελέων δ' ἀπερύκοι ἐρωήν·562
παράσχοι μοι δύναμιν, τὴν τῶν βελῶν δὲ ὁρμὴν ἀποσοβοίη,

τώ κεν ἔγωγ' ἐθέλοιμι παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν563
οὕτως ἂν ἔγωγε βουλοίμην παρεστάναι καὶ βοηθεῖν

Πατρόκλῳ· μάλα γάρ με θανὼν ἐσεμάσσατο θυμόν.564
τῷ Πατρόκλῳ, πάνυ γὰρ ἀποθανὼν ἔπληξέ μου τὴν ψυχήν·

ἀλλ' Ἕκτωρ πυρὸς αἰνὸν ἔχει μένος, οὐδ' ἀπολήγει 565
ἀλλ' ὁ Ἕκτωρ πυρὸς δύναμιν χαλεπὴν ἔχει, οὐδὲ ἀποπαύεται

χαλκῷ δηϊόων· τῷ γὰρ Ζεὺς κῦδος ὀπάζει.566
σιδήρῳ ἀναιρῶν καὶ ἀφανίζων· τούτῳ γὰρ ὁ Ζεὺς δόξαν δωρεῖται.



ὣς φάτο, γήθησεν δὲ θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη,567
οὕτως εἶπεν· ἐχάρη δὲ ἡ θεὰ ἡ εὐόφθαλμος Ἀθηνᾶ,

ὅττί ῥά οἱ πάμπρωτα θεῶν ἠρήσατο πάντων.568
διότι δὴ αὐτῇ πρὸ πάντων τῶν ἄλλων θεῶν ηὔξατο,

ἐν δὲ βίην ὤμοισι καὶ ἐν γούνεσσιν ἔθηκε,569
ἐνέβαλε δὲ ἰσχὺν εἰς τοὺς ὤμους, καὶ εἰς τὰ γόνατα,

καί οἱ μυίης θάρσος ἐνὶ στήθεσσιν ἐνῆκεν, 570
καὶ θάρσος μυίας εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ ἐνέπνευσεν,

ἥ τε καὶ ἐργομένη μάλα περ χροὸς ἀνδρομέοιο571
ἥτις καὶ ἀποτρεπομένη πάνυ γε τοῦ ἀνδρείου σώματος

ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου·572
ἐπιθυμεῖ δακεῖν, προσηνὲς δὲ καὶ ἡδὺ αὐτῇ τὸ αἷμα τοῦ ἀνθρώπου·

τοίου μιν θάρσευς πλῆσε φρένας ἀμφὶ μελαίνας,573
τοιούτου θάρσους ἐνέπλησεν αὐτὸν κατὰ τὰς βαθείας καὶ συνετὰς φρένας·

βῆ δ' ἐπὶ Πατρόκλῳ, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ.574
ἔστη δὲ παρὰ τῷ Πατρόκλῳ, καὶ ἔβαλε δόρατι λαμπρῷ.

ἔσκε δ' ἐνὶ Τρώεσσι Ποδῆς υἱὸς Ἠετίωνος 575
ἦν δέ τις ἐν τοῖς Τρωσί Ποδῆς υἱός τοῦ Ἠετίωνος

ἀφνειός τ' ἀγαθός τε· μάλιστα δέ μιν τίεν Ἕκτωρ576
πλούσιός τε καὶ χρηστός, μάλιστα δὲ αὐτὸν ἐτίμα ὁ Ἕκτωρ

δήμου, ἐπεί οἱ ἑταῖρος ἔην φίλος εἰλαπιναστής·577
τῶν δημοτῶν, ἐπειδὴ ἀγαπητός φίλος ἦν αὐτῷ σύσσιτος καὶ συμπότης·

τόν ῥα κατὰ ζωστῆρα βάλε ξανθὸς Μενέλαος578
τοῦτον δὴ κατὰ τὴν θωρακίτιδα ζώνην ἔπληξεν ὁ πυρρός Μενέλαος

ἀΐξαντα φόβον δέ, διὰ πρὸ δὲ χαλκὸν ἔλασσε·579
ὁρμήσαντα εἰς φυγήν, εἰς τὸ πρόσω δὲ τὸν σίδηρον διεπέρασεν,

δούπησεν δὲ πεσών· ἀτὰρ Ἀτρεΐδης Μενέλαος 580
ἐψόφησε δὲ καταπεσών. Μενέλαος δὲ ὁ υἱὸς τοῦ Ἀτρέως

νεκρὸν ὑπ' ἐκ Τρώων ἔρυσεν μετὰ ἔθνος ἑταίρων.581
τὸν νεκρὸν ἐκ τῶν Τρῴων ἐφείλκυσε πρὸς τὸ πλῆθος τῶν φίλων·



Ἕκτορα δ' ἐγγύθεν ἱστάμενος ὄτρυνεν Ἀπόλλων582
τὸν Ἕκτορα δὲ πλησίον στὰς παρώξυνεν ὁ Ἀπόλλων

Φαίνοπι Ἀσιάδῃ ἐναλίγκιος, ὅς οἱ ἁπάντων583
ὅμοιος Φαίνοπι τῷ υἱῷ τοῦ Ἰάσου, ὅστις αὐτῷ συμπάντων

ξείνων φίλτατος ἔσκεν Ἀβυδόθι οἰκία ναίων·584
τῶν ξένων φίλτατος ἦν ἐν Ἀβύδῳ τὴν οἰκίαν οἰκῶν.

τῷ μιν ἐεισάμενος προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων· 585
-

Ἕκτορ τίς κέ σ' ἔτ' ἄλλος Ἀχαιῶν ταρβήσειεν;586
ὦ Ἕκτορ, τίς ἄν σε ἄλλος ἔτι τῶν Ἑλλήνων φοβηθείη,

οἷον δὴ Μενέλαον ὑπέτρεσας, ὃς τὸ πάρος γε587
ὅσον δὴ τὸν Μενέλαον ἐφοβήθης, ὃς τὸ πρότερον

μαλθακὸς αἰχμητής· νῦν δ' οἴχεται οἶος ἀείρας588
ἀσθενὴς ἦν πολεμιστής, νῦν δὲ ἀπῆλθε μόνος ἄρας

νεκρὸν ὑπ' ἐκ Τρώων, σὸν δ' ἔκτανε πιστὸν ἑταῖρον589
νεκρὸν ἐκ τῶν Τρῴων, σὸν δὲ πιστὸν φίλον ἀπέκτεινε,

ἐσθλὸν ἐνὶ προμάχοισι Ποδῆν υἱὸν Ἠετίωνος. 590
καὶ ἀνδρεῖον ἐν τοῖς πρωταγωνισταῖς, Ποδῆν τὸν υἱὸν τοῦ Ἠετίωνος.



ὣς φάτο, τὸν δ' ἄχεος νεφέλη ἐκάλυψε μέλαινα,591
οὕτως εἶπε, τοῦτον δὲ λύπης νεφέλη σκοτεινή περιεκάλυψεν·

βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ.592
ἐπορεύθη δὲ διὰ τῶν πρωταγωνιστῶν καθωπλισμένος σιδήρῳ λαμπρῷ·

καὶ τότ' ἄρα Κρονίδης ἕλετ' αἰγίδα θυσσανόεσσαν593
καὶ τότε δὴ ὁ υἱὸς τοῦ Κρόνου ἔλαβε τὴν αἰγίδα τὴν κροσσοὺς ἔχουσαν

μαρμαρέην, Ἴδην δὲ κατὰ νεφέεσσι κάλυψεν,594
τὴν λαμπράν, τὴν Ἴδην δὲ κατεκάλυψε νέφεσιν,

ἀστράψας δὲ μάλα μεγάλ' ἔκτυπε, τὴν δὲ τίναξε, 595
ἀστράψας δὲ πάνυ μεγάλως ἐβρόντησε, ταύτην δὲ διέσεισε,

νίκην δὲ Τρώεσσι δίδου, ἐφόβησε δ' Ἀχαιούς.596
τοῖς Τρῳσὶ δὲ νίκην ἐδωρεῖτο, τοὺς Ἕλληνας δὲ εἰς φυγὴν ἔτρεψε.



πρῶτος Πηνέλεως Βοιώτιος ἦρχε φόβοιο.597
πρῶτος Πηνέλαος ὁ Βοιωτὸς ἤρξατο φυγῆς,

βλῆτο γὰρ ὦμον δουρὶ πρόσω τετραμμένος αἰεὶ598
ἐτρώθη γὰρ κατὰ τὸν ὦμον δόρατι, εἰς τὸ πρόσω ἀεὶ ὁρμῶν

ἄκρον ἐπιλίγδην· γράψεν δέ οἱ ὀστέον ἄχρις599
κατὰ τὸ ἄκρον ἐπιξεστικῶς, ἔξεσε δὲ τὸ ὀστοῦν αὐτοῦ παντελῶς

αἰχμὴ Πουλυδάμαντος· ὃ γάρ ῥ' ἔβαλε σχεδὸν ἐλθών. 600
ἡ ἐπιδορατὶς τοῦ Πολυδάμαντος, οὗτος γὰρ αὐτὸν ἔτρωσεν ἐγγὺς παραγενόμενος.

Λήϊτον αὖθ' Ἕκτωρ σχεδὸν οὔτασε χεῖρ' ἐπὶ καρπῷ601
Ἕκτωρ δὲ τὸν Λήιτον ἐκ τοῦ σύνεγγυς ἔτρωσε κατὰ τὴν χεῖρα παρὰ τῷ καρπῷ,

υἱὸν Ἀλεκτρυόνος μεγαθύμου, παῦσε δὲ χάρμης·602
τὸν υἱὸν τοῦ μεγαλοψύχου Ἀλεκτρυόνος, ἀπέπαυσε δὲ αὐτὸν τῆς μάχης,

τρέσσε δὲ παπτήνας, ἐπεὶ οὐκέτι ἔλπετο θυμῷ603
ἐτράπη δὲ εἰς φυγὴν περιβλεψάμενος, ἐπειδὴ οὐκέτι ἤλπιζε τῇ ψυχῇ

ἔγχος ἔχων ἐν χειρὶ μαχήσεσθαι Τρώεσσιν.604
πολεμήσειν τοῖς Τρῳσὶν ἔχων τὸ δόρυ ἐν τῇ χειρί.

Ἕκτορα δ' Ἰδομενεὺς μετὰ Λήϊτον ὁρμηθέντα 605
τὸν Ἕκτορα δὲ ὁ Ἰδομενεὺς ἐπὶ τὸν Λήιτον ὁρμηθέντα

βεβλήκει θώρηκα κατὰ στῆθος παρὰ μαζόν·606
ἔβαλε κατὰ τὸν θώρακα εἰς τὸ στῆθος παρὰ τὸν μαζόν,

ἐν καυλῷ δ' ἐάγη δολιχὸν δόρυ, τοὶ δὲ βόησαν607
συνετρίβη δὲ τὸ μακρὸν δόρυ ἐν τῷ καυλῷ, ἤγουν κατὰ τὸ ἀποξυνόμενον μέρος, ὃ ἐμβάλλεται τῇ ἐπιδορατίδι· οἱ δὲ ἐβόησαν

Τρῶες· ὃ δ' Ἰδομενῆος ἀκόντισε Δευκαλίδαο608
οἱ Τρῷες, οὗτος δὲ κατὰ τοῦ Ἰδομενέως τοῦ υἱοῦ τοῦ Δευκαλίωνος

δίφρῳ ἐφεσταότος· τοῦ μέν ῥ' ἀπὸ τυτθὸν ἅμαρτεν·609
ἀφῆκε τὸ δόρυ ἐπὶ τοῦ ὀχήματος ἑστῶτος· τούτου μὲν οὖν δι᾽ ὀλίγον ἀπέτυχεν,

αὐτὰρ ὃ Μηριόναο ὀπάονά θ' ἡνίοχόν τε 610
αὐτὸς δὲ τὸν θεράποντα καὶ ἡνίοχον τοῦ Μηριόνου

Κοίρανον, ὅς ῥ' ἐκ Λύκτου ἐϋκτιμένης ἕπετ' αὐτῷ·611
τὸν Κοίρανον, ὅστις δὴ ἐκ τῆς Λύκτου τῆς καλῶς οἰκουμένης εἵπετο αὐτῷ·

πεζὸς γὰρ τὰ πρῶτα λιπὼν νέας ἀμφιελίσσας612
πεζὸς γὰρ τὸ πρῶτον καταλιπών τὰς ἀμφοτέρωθεν ἐλαυνομένας ναῦς

ἤλυθε, καί κε Τρωσὶ μέγα κράτος ἐγγυάλιξεν,613
ἀφίκετο, καὶ νίκην μεγάλην τοῖς Τρῳσὶν ἐπέδωκεν ἄν,

εἰ μὴ Κοίρανος ὦκα ποδώκεας ἤλασεν ἵππους·614
εἰ μὴ ὁ Κοίρανος ταχέως ἀπήγαγε τοὺς ταχύποδας ἵππους,

καὶ τῷ μὲν φάος ἦλθεν, ἄμυνε δὲ νηλεὲς ἦμαρ, 615
καὶ τούτῳ μὲν φῶς καὶ ζωὴ παρεγένετο, ἀπεσόβησε γὰρ τὴν χαλεπὴν ἡμέραν,

αὐτὸς δ' ὤλεσε θυμὸν ὑφ' Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο·616
αὐτὸς δὲ ἀπώλεσε τὴν ψυχὴν ὑπὸ τοῦ ἀνδροκτόνου Ἕκτορος·

τὸν βάλ' ὑπὸ γναθμοῖο καὶ οὔατος, ἐκ δ' ἄρ' ὀδόντας617
τοῦτον ἔτρωσεν ὑπὸ τὴν σιαγόνα καὶ τὸ οὖς, τοὺς ὀδόντας δὲ

ὦσε δόρυ πρυμνόν, διὰ δὲ γλῶσσαν τάμε μέσσην.618
ἐξέσπασε τὸ τοῦ δόρατος ἄκρον, ἤγουν ἡ ἐπιδορατίς, διέκοψε δὲ τὸ μέσον τῆς γλώττης,

ἤριπε δ' ἐξ ὀχέων, κατὰ δ' ἡνία χεῦεν ἔραζε.619
κατέπεσε δὲ ἐκ τοῦ ὀχήματος, καὶ τὰς ἡνίας ἐπὶ τὴν γῆν κατέχεε,

καὶ τά γε Μηριόνης ἔλαβεν χείρεσσι φίλῃσι 620
καὶ ταύτας ὁ Μηριόνης ἔλαβε ταῖς ἀγαπηταῖς χερσὶ

κύψας ἐκ πεδίοιο, καὶ Ἰδομενῆα προσηύδα·621
κύψας χαμόθεν ἐκ τοῦ πεδίου, καὶ πρὸς τὸν Ἰδομενέα ἔλεγε·

μάστιε νῦν εἷός κε θοὰς ἐπὶ νῆας ἵκηαι·622
μάστιζε νῦν ἕως ἂν εἰς τὰς ταχείας ναῦς καταλάβῃς,

γιγνώσκεις δὲ καὶ αὐτὸς ὅ τ' οὐκέτι κάρτος Ἀχαιῶν.623
οἶδας γὰρ καὶ σὺ ὅτι οὐκέτι νίκη τῶν Ἑλλήνων ἐστίν.



ὣς ἔφατ', Ἰδομενεὺς δ' ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους624
οὕτως εἶπεν· ὁ Ἰδομενεὺς δὲ ἐμάστιξε τοὺς ὡραιότριχας ἵππους

νῆας ἔπι γλαφυράς· δὴ γὰρ δέος ἔμπεσε θυμῷ. 625
ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς, ἤδη γὰρ ἐνέπεσε φόβος εἰς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ,



οὐδ' ἔλαθ' Αἴαντα μεγαλήτορα καὶ Μενέλαον626
οὐδὲ τὸν μεγαλόψυχον Αἴαντα, καὶ τὸν Μενέλαον ἔλαθεν

Ζεύς, ὅτε δὴ Τρώεσσι δίδου ἑτεραλκέα νίκην.627
ὁ Ζεύς, ἡνίκα τοῖς Τρῳσὶν ἐδωρεῖτο νίκην ἑτερορρεπῆ.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·628
ἐν τούτοις δὲ λόγων ἤρξατο ὁ μέγας τοῦ Τελαμῶνος Αἴας·

ὢ πόποι ἤδη μέν κε καὶ ὃς μάλα νήπιός ἐστι629
φεῦ φεῦ, ἤδη καὶ ὃς πάνυ ἀνόητος ὑπάρχει

γνοίη ὅτι Τρώεσσι πατὴρ Ζεὺς αὐτὸς ἀρήγει. 630
εἰδείη ἄν, ὅτι τοῖς Τρῳσὶν αὐτὸς ὁ Ζεὺς ὁ πατὴρ βοηθεῖ,

τῶν μὲν γὰρ πάντων βέλε' ἅπτεται ὅς τις ἀφήῃ631
τούτων μὲν γὰρ πάντων τὰ βέλη ἅπτονται, καὶ τιτρώσκουσιν, ὃς ἂν βάλοι,

ἢ κακὸς ἢ ἀγαθός· Ζεὺς δ' ἔμπης πάντ' ἰθύνει·632
ἢ δειλὸς καὶ ἄπειρος, ἢ ἀνδρεῖος καὶ ἔμπειρος, ὁ Ζεὺς δ᾽ ὅμως πάντα κατευθύνει·

ἡμῖν δ' αὔτως πᾶσιν ἐτώσια πίπτει ἔραζε.633
ἡμῖν δὲ πᾶσιν εἰκῆ μάταια πίπτουσιν ἐπὶ τὴν γῆν.

ἀλλ' ἄγετ' αὐτοί περ φραζώμεθα μῆτιν ἀρίστην,634
ἀλλ᾽ ἄγετε, ἡμεῖς γοῦν βουλευσώμεθα βουλήν βελτίστην,

ἠμὲν ὅπως τὸν νεκρὸν ἐρύσσομεν, ἠδὲ καὶ αὐτοὶ 635
καὶ ἵνα τὸν νεκρὸν ἑλκύσωμεν, καὶ ἡμεῖς

χάρμα φίλοις ἑτάροισι γενώμεθα νοστήσαντες,636
χαρὰ τοῖς ἀγαπητοῖς φίλοις γενώμεθα ὑποστρέψαντες,

οἵ που δεῦρ' ὁρόωντες ἀκηχέδατ', οὐδ' ἔτι φασὶν637
οἳ δήπου ἐνθάδε ὁρῶντες λυποῦνται, οὐδέ τι οἴονται

Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο μένος καὶ χεῖρας ἀάπτους638
πρὸς τὴν τοῦ ἀνδροκτόνου Ἕκτορος ὁρμήν, καὶ τὰς ἀπροσπελάστους χεῖρας

σχήσεσθ', ἀλλ' ἐν νηυσὶ μελαίνῃσιν πεσέεσθαι.639
ἀνθέξειν, ἀλλ᾽ ἐν ταῖς μελαίναις ναυσὶ πεσεῖσθαι·

εἴη δ' ὅς τις ἑταῖρος ἀπαγγείλειε τάχιστα 640
εἴη δὲ ὅστις φίλος μηνύσειε πάνυ ταχέως

Πηλεΐδῃ, ἐπεὶ οὔ μιν ὀΐομαι οὐδὲ πεπύσθαι641
τῷ υἱῷ τοῦ Πηλέως, ἐπειδὴ οὐκ οἴομαι αὐτὸν ἀκηκοέναι

λυγρῆς ἀγγελίης, ὅτι οἱ φίλος ὤλεθ' ἑταῖρος.642
τὴν λυπηρὰν ἀγγελίαν, ὅτι ἀπώλετο αὐτῷ ὁ ἀγαπητὸς φίλος.

ἀλλ' οὔ πῃ δύναμαι ἰδέειν τοιοῦτον Ἀχαιῶν·643
ἀλλ᾿ οὐδαμοῦ δύναμαι θεάσασθαι τοιοῦτόν τινα τῶν Ἑλλήνων,

ἠέρι γὰρ κατέχονται ὁμῶς αὐτοί τε καὶ ἵπποι.644
ἀορασίᾳ (ὁμίχλη) γὰρ κατέχονται αὐτοί τε ὁμοίως καὶ οἱ ἵπποι·

Ζεῦ πάτερ ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ὑπ' ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν, 645
ὦ Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ σὺ ἀπάλλαξον τῆς ὁμίχλης τοὺς υἱοὺς τῶν Ἑλλήνων,

ποίησον δ' αἴθρην, δὸς δ' ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι·646
ποίησον δὲ εὐδίαν καὶ αὐγήν, δὸς δὲ θεάσασθαι τοῖς ὀφθαλμοῖς,

ἐν δὲ φάει καὶ ὄλεσσον, ἐπεί νύ τοι εὔαδεν οὕτως.647
ἐν τῷ φωτὶ δὲ καὶ ἀπόκτεινον, ἐπειδή σοι οὕτως ἀρέσκει.



ὣς φάτο, τὸν δὲ πατὴρ ὀλοφύρατο δάκρυ χέοντα·648
οὕτως εἶπε· τοῦτον δὲ ὁ πατὴρ ἠλέησε δακρυρροοῦντα,

αὐτίκα δ' ἠέρα μὲν σκέδασεν καὶ ἀπῶσεν ὀμίχλην,649
παραχρῆμα δὲ τὴν μὲν ὁμίχλην διεσκέδασε, καὶ ἐξήλασε τὸν σκοτεινὸν ἀέρα,

ἠέλιος δ' ἐπέλαμψε, μάχη δ' ἐπὶ πᾶσα φαάνθη· 650
ἐπέλαμψε δὲ ὁ ἥλιος, πᾶσα δὲ ἡ μάχη ἐπεφάνη.

καὶ τότ' ἄρ' Αἴας εἶπε βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον·651
καὶ τότε δὴ εἶπεν ὁ Αἴας πρὸς τὸν κατὰ πόλεμον χρηστὸν καὶ ἀνδρεῖον Μενέλαον·

σκέπτεο νῦν Μενέλαε διοτρεφὲς αἴ κεν ἴδηαι652
σκόπει νῦν, ὦ Μενέλαε ἐνδόξως τεθραμμένε, ἐὰν ἴδῃς

ζωὸν ἔτ' Ἀντίλοχον μεγαθύμου Νέστορος υἱόν,653
ἔτι ζῶντα τὸν Ἀντίλοχον, τὸν υἱὸν τοῦ μεγαλοψύχου Νέστορος,

ὄτρυνον δ' Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι θᾶσσον ἰόντα654
πρότρεψον δὲ τάχιον παρελθόντα τῷ συνετῷ Ἀχιλλεῖ

εἰπεῖν ὅττι ῥά οἱ πολὺ φίλτατος ὤλεθ' ἑταῖρος. 655
εἰπεῖν, ὅτι δὴ αὐτῷ ἀπώλετο ὁ τὰ μάλιστα ἠγαπημένος φίλος.



ὣς ἔφατ', οὐδ' ἀπίθησε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,656
οὕτως εἶπεν· ὑπήκουσε δὲ ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Μενέλαος,

βῆ δ' ἰέναι ὥς τίς τε λέων ἀπὸ μεσσαύλοιο,657
ὥρμησε δὲ πορεύεσθαι ὥσπερ τις λέων ἀπὸ σταθμοῦ,

ὅς τ' ἐπεὶ ἄρ κε κάμῃσι κύνας τ' ἄνδρας τ' ἐρεθίζων,658
ὅστις ἐπειδὰν κάμῃ καὶ ἀδυνατήσῃ παροξύνων τοὺς κύνας καὶ τοὺς ἄνδρας,

οἵ τέ μιν οὐκ εἰῶσι βοῶν ἐκ πῖαρ ἑλέσθαι659
οἵτινες αὐτὸν οὐκ ἐῶσιν ἐξελέσθαι καὶ ἀποσπάσαι λίπος βοῶν

πάννυχοι ἐγρήσσοντες· ὃ δὲ κρειῶν ἐρατίζων 660
ὅλην τὴν νύκτα γρηγοροῦντες· οὗτος δὲ κρεάτων ἐπιθυμῶν

ἰθύει, ἀλλ' οὔ τι πρήσσει· θαμέες γὰρ ἄκοντες661
ὁρμᾶ, ἀλλ' οὐδὲν πράττει, πυκνὰ γὰρ ἀκόντια

ἀντίον ἀΐσσουσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν,662
ἐξ ἐναντίας φέρονται ἀπὸ χειρῶν θρασειῶν καὶ εὐτόλμων,

καιόμεναί τε δεταί, τάς τε τρεῖ ἐσσύμενός περ·663
καὶ αἱ καιόμεναι ἐκ δᾴδων συνδεδεμέναι λαμπάδες, ἅπερ δέδοικεν, καίπερ προθυμότατα ἐφορμῶν,

ἠῶθεν δ' ἀπονόσφιν ἔβη τετιηότι θυμῷ·664
ἕωθεν δὲ πόρρω ἀπῆλθε τεθλιμμένῃ ψυχῄ.

ὣς ἀπὸ Πατρόκλοιο βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος 665
οὕτως ἀπὸ τοῦ Πατρόκλου ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Μενέλαος

ἤϊε πόλλ' ἀέκων· περὶ γὰρ δίε μή μιν Ἀχαιοὶ666
ἐπορεύετο πάνυ ἄκων, μάλα γὰρ ἐδεδοίκει, μήπως αὐτὸν οἱ Ἕλληνες

ἀργαλέου πρὸ φόβοιο ἕλωρ δηΐοισι λίποιεν.667
ὑπὸ τοῦ ὀδυνηροῦ φόβου σπάραγμα τοῖς πολεμίοις καταλίπωσι.

πολλὰ δὲ Μηριόνῃ τε καὶ Αἰάντεσσ' ἐπέτελλεν·668
πολλὰ δὲ τῷ τε Μηριόνῃ καὶ τοῖς Αἴασιν ἐπέταττε λέγων·

Αἴαντ' Ἀργείων ἡγήτορε Μηριόνη τε669
ὦ Αἴαντες ἡγεμόνες τῶν Ἑλλήνων, καὶ Μηριόνη,

νῦν τις ἐνηείης Πατροκλῆος δειλοῖο 670
νυνί τις τῆς φιλοφροσύνης καὶ πρᾳότητος τοῦ κακοδαίμονος Πατρόκλου

μνησάσθω· πᾶσιν γὰρ ἐπίστατο μείλιχος εἶναι671
μνησθήτω, σύμπασι γὰρ ᾔδει εἶναι φιλόφρων τε καὶ ἐπιεικής,

ζωὸς ἐών· νῦν αὖ θάνατος καὶ μοῖρα κιχάνει.672
ἡνίκα ἔζη, νῦν δὲ θάνατος καὶ τὸ πεπρωμένον αὐτὸν κατέλαβεν.

ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη ξανθὸς Μενέλαος,673
οὕτω δὴ φωνήσας ἀπῆλθεν ὁ πυρρὸς Μενέλαος

πάντοσε παπταίνων ὥς τ' αἰετός, ὅν ῥά τέ φασιν674
ἐπὶ πᾶν μέρος θεώμενος, καθάπερ ἀετός, ὃν δή φασι διορατικὸν

ὀξύτατον δέρκεσθαι ὑπουρανίων πετεηνῶν, 675
καὶ ὀξύτατον ἐν τῷ ὁρᾷν πάντων τῶν ἐναερίων πετεινῶν,

ὅν τε καὶ ὑψόθ' ἐόντα πόδας ταχὺς οὐκ ἔλαθε πτὼξ676
ὅνπερ καὶ ἐν τῷ ὕψει ὄντα οὐκ ἔλαθεν ὁ κατὰ τοὺς πόδας ταχὺς λαγωὸς

θάμνῳ ὑπ' ἀμφικόμῳ κατακείμενος, ἀλλά τ' ἐπ' αὐτῷ677
ὑπὸ θάμνῳ ἀμφιλαφεῖ κατακείμενος, ἀλλ᾽ ἐπ' αὐτὸν

ἔσσυτο, καί τέ μιν ὦκα λαβὼν ἐξείλετο θυμόν.678
ὥρμησε, καὶ ταχέως αὐτὸν λαβὼν ἀφείλετο τὴν ψυχήν.

ὣς τότε σοὶ Μενέλαε διοτρεφὲς ὄσσε φαεινὼ679
οὕτω τότε σοί, ὦ Μενέλαε ἐνδοξότατα τεθραμμένε, οἱ λαμπροὶ ὀφθαλμοὶ

πάντοσε δινείσθην πολέων κατὰ ἔθνος ἑταίρων, 680
ἐπὶ πᾶν μέρος περιεστρέφοντο κατὰ τὸ πλῆθος τῶν πολλῶν φίλων,

εἴ που Νέστορος υἱὸν ἔτι ζώοντα ἴδοιτο.681
εἴ που τὸν υἱὸν τοῦ Νέστορος ἔτι ζῶντα θεάσαιο·

τὸν δὲ μάλ' αἶψ' ἐνόησε μάχης ἐπ' ἀριστερὰ πάσης682
τοῦτον δὲ πάνυ ταχέως εἶδεν εἰς τὰ ἀριστερὰ παντὸς τοῦ πολέμου

θαρσύνονθ' ἑτάρους καὶ ἐποτρύνοντα μάχεσθαι,683
παραθαρρύνοντα καὶ εὐτόλμους ποιοῦντα τοὺς φίλους καὶ παροξύνοντα πολεμεῖν·

ἀγχοῦ δ' ἱστάμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·684
πλησίον δὲ στὰς εἶπε πρὸς αὐτὸν ὁ πυρρός Μενέλαος·

Ἀντίλοχ' εἰ δ' ἄγε δεῦρο διοτρεφὲς ὄφρα πύθηαι 685
ὦ Ἀντίλοχε, ἄγε δὴ ἐνθάδε, ἐνδόξως τεθραμμένε, ὅπως ἀκούσῃς

λυγρῆς ἀγγελίης, ἣ μὴ ὤφελλε γενέσθαι.686
ἀγγελίαν ὀδυνηράν, ἥτις εἴθε μὴ ὤφλησε γενέσθαι·

ἤδη μὲν σὲ καὶ αὐτὸν ὀΐομαι εἰσορόωντα687
ἤδη μέντοι καὶ σὲ αὐτὸν ὑπολαμβάνω θεόμενον

γιγνώσκειν ὅτι πῆμα θεὸς Δαναοῖσι κυλίνδει,688
εἰδέναι, ὅτι ὁ θεὸς βλάβος τοῖς Ἕλλησιν ἐπάγει,

νίκη δὲ Τρώων· πέφαται δ' ὤριστος Ἀχαιῶν689
ἡ νίκη δὲ τῶν Τρῴων ἐστίν, ἀνῃρέθη γὰρ ὁ ἄριστος τῶν Ἑλλήνων

Πάτροκλος, μεγάλη δὲ ποθὴ Δαναοῖσι τέτυκται. 690
Πάτροκλος, μεγάλη δὲ ὑστέρησις καὶ ἐπιπόθησις γέγονε τοῖς Ἕλλησιν.

ἀλλὰ σύ γ' αἶψ' Ἀχιλῆϊ θέων ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν691
ἀλλὰ σύγε ταχέως τῷ Ἀχιλλεῖ τρέχων ἐπὶ τὰς ναῦς τῶν Ἑλλήνων

εἰπεῖν, αἴ κε τάχιστα νέκυν ἐπὶ νῆα σαώσῃ692
εἰπέ, ἂν ὅτι τάχος τὸν νεκρὸν εἰς τὰς ναῦς διασώσῃ

γυμνόν· ἀτὰρ τά γε τεύχε' ἔχει κορυθαίολος Ἕκτωρ.693
ἄοπλον, τὰ γὰρ ὅπλα ἔχει Ἕκτωρ ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίαν κινῶν.



ὣς ἔφατ', Ἀντίλοχος δὲ κατέστυγε μῦθον ἀκούσας·694
οὕτως εἶπεν· Ἀντίλοχος δὲ κατεπλάγη ἀκούσας τὸν λόγον,

δὴν δέ μιν ἀμφασίη ἐπέων λάβε, τὼ δέ οἱ ὄσσε 695
ἐπὶ πολὺ δὲ αὐτὸν ἀφωνία λόγων κατέλαβεν, οἱ ὀφθαλμοὶ δὲ αὐτοῦ

δακρυόφι πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή.696
δακρύων ἐπλήσθησαν, ἡ ἀνθηρὰ δὲ καὶ ἀκμαία φωνή αὐτοῦ κατεσχέθη.

ἀλλ' οὐδ' ὧς Μενελάου ἐφημοσύνης ἀμέλησε,697
ἀλλ᾿ οὐδὲ οὕτως τῆς ἐντολῆς τοῦ Μενελάου ἠμέλησεν,

βῆ δὲ θέειν, τὰ δὲ τεύχε' ἀμύμονι δῶκεν ἑταίρῳ698
ὥρμησε δὲ τρέχειν, τὰ ὅπλα δὲ ἔδωκε τῷ ἀμωμήτῳ φίλῳ

Λαοδόκῳ, ὅς οἱ σχεδὸν ἔστρεφε μώνυχας ἵππους.699
τῷ Λαοδόκῳ, ὅστις πλησίον αὐτοῦ περιῆγε τοὺς μονώνυχας ἵππους.



τὸν μὲν δάκρυ χέοντα πόδες φέρον ἐκ πολέμοιο 700
τοῦτον μὲν οὖν κλαίοντα οἱ πόδες ἀπῆγον ἐκ τοῦ πολέμου,

Πηλεΐδῃ Ἀχιλῆϊ κακὸν ἔπος ἀγγελέοντα.701
Ἀχιλλεῖ τῷ υἱῷ τοῦ Πηλέως δεινὸν λόγον μηνύσοντα·

οὐδ' ἄρα σοὶ Μενέλαε διοτρεφὲς ἤθελε θυμὸς702
οὐδ᾽ ἄρα σοί, ὦ Μενέλαε ἐνδόξως τεθραμμένε, ἔθελεν ἡ ψυχὴ

τειρομένοις ἑτάροισιν ἀμυνέμεν, ἔνθεν ἀπῆλθεν703
καταπονουμένοις τοῖς φίλοις βοηθεῖν, ὅθεν ἀνεχώρησεν

Ἀντίλοχος, μεγάλη δὲ ποθὴ Πυλίοισιν ἐτύχθη·704
ὁ Ἀντίλοχος, μεγάλη δὲ στέρησις καὶ ἐπιπόθησις ἐγένετο τοῖς Πυλίοις·

ἀλλ' ὅ γε τοῖσιν μὲν Θρασυμήδεα δῖον ἀνῆκεν, 705
ἀλλ᾿ οὗτός γε τούτοις μὲν Θρασυμήδην τὸν ἐνδοξότατον παρορμήσας ἀφῆκεν,

αὐτὸς δ' αὖτ' ἐπὶ Πατρόκλῳ ἥρωϊ βεβήκει,706
αὐτὸς δὲ πρὸς τὸν ἥρωα Πάτροκλον ἐπορεύθη, τρέχων δὲ

στῆ δὲ παρ' Αἰάντεσσι θέων, εἶθαρ δὲ προσηύδα·707
ἔστη παρὰ τοῖς Αἴασιν, εὐθέως δὲ ἔλεγε πρὸς αὐτούς·

κεῖνον μὲν δὴ νηυσὶν ἐπιπροέηκα θοῇσιν708
ἐκεῖνον μὲν οὖν ἐπὶ τὰς ταχείας ναῦς ἔπεμψα

ἐλθεῖν εἰς Ἀχιλῆα πόδας ταχύν· οὐδέ μιν οἴω709
ἀφικέσθαι πρὸς τὸν κατὰ πόδας ταχὺν Ἀχιλλέα, οὐδ᾽ ὑπολαμβάνω αὐτὸν

νῦν ἰέναι μάλα περ κεχολωμένον Ἕκτορι δίῳ· 710
νῦν ἐπιέναι τῷ ἐνδοξοτάτῳ Ἕκτορι, καίπερ τὰ μάλιστα ὀργιζόμενον·

οὐ γάρ πως ἂν γυμνὸς ἐὼν Τρώεσσι μάχοιτο.711
οὐ γὰρ ἄν πως δύναιτο μάχεσθαι τοῖς Τρῳσὶν ἄοπλος ὤν·

ἡμεῖς δ' αὐτοί περ φραζώμεθα μῆτιν ἀρίστην,712
ἡμεῖς δὲ αὐτοὶ βουλευσώμεθα βουλὴν ἀρίστην,

ἠμὲν ὅπως τὸν νεκρὸν ἐρύσσομεν, ἠδὲ καὶ αὐτοὶ713
ἵνα καὶ τὸν νεκρὸν ἑλκύσωμεν, καὶ ἡμεῖς ἐκ τῆς μάχης

Τρώων ἐξ ἐνοπῆς θάνατον καὶ κῆρα φύγωμεν.714
τῶν Τρῴων θάνατον καὶ μοῖραν κακὴν διαφύγωμεν.



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας· 715
πρὸς τοῦτον δὲ ἀπεκρίνετο μετά ταῦτα ὁ τοῦ Τελαμῶνος μέγας Αἴας·

πάντα κατ' αἶσαν ἔειπες ἀγακλεὲς ὦ Μενέλαε·716
πάντα κατὰ τὸ πρέπον εἶπας, ὦ ὑπερένδοξε Μενέλαε·

ἀλλὰ σὺ μὲν καὶ Μηριόνης ὑποδύντε μάλ' ὦκα717
ἀλλὰ σὺ μὲν καὶ ὁ Μηριόνης ὑπεισελθόντες πάνυ ταχέως,

νεκρὸν ἀείραντες φέρετ' ἐκ πόνου· αὐτὰρ ὄπισθε718
τὸν νεκρὸν ἄραντες κομίσατε ἔξω τῆς μάχης, ὄπισθεν δὲ

νῶϊ μαχησόμεθα Τρωσίν τε καὶ Ἕκτορι δίῳ719
ἡμεῖς πολεμήσομεν τοῖς Τρῳσὶ καὶ τῷ ἐνδοξοτάτῳ Ἕκτορι,

ἶσον θυμὸν ἔχοντες ὁμώνυμοι, οἳ τὸ πάρος περ 720
ὁμοίαν εὐψυχίαν ἔχοντες οἱ τῷ αὐτῷ ὀνόματι καλούμενοι, οἳ καὶ πρότερον

μίμνομεν ὀξὺν Ἄρηα παρ' ἀλλήλοισι μένοντες.721
ὑπεμένομεν τὸν ὀξὺν πόλεμον παρ᾽ ἀλλήλοις ἑστῶτες.



ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἄρα νεκρὸν ἀπὸ χθονὸς ἀγκάζοντο722
οὕτως εἶπεν· οὗτοι δὲ τὸν νεκρὸν ἀπὸ τῆς γῆς περιελάμβανον

ὕψι μάλα μεγάλως· ἐπὶ δ' ἴαχε λαὸς ὄπισθε723
εἰς ὕψος πάνυ ᾑρμένως, ὄπισθεν δὲ τὸ πλῆθος ἐβόησε

Τρωϊκός, ὡς εἴδοντο νέκυν αἴροντας Ἀχαιούς.724
τὸ Τρωικόν, ἐπειδὴ ἐθεάσαντο τοὺς Ἕλληνας ἀναιρουμένους τὸν νεκρόν,

ἴθυσαν δὲ κύνεσσιν ἐοικότες, οἵ τ' ἐπὶ κάπρῳ 725
ὥρμησαν δὲ ὅμοιοι τοῖς κυσίν, οἵ περ ἂν ἐπὶ κάπρον

βλημένῳ ἀΐξωσι πρὸ κούρων θηρητήρων·726
τετρωμένον ὁρμήσωσιν, ἔμπροσθεν νέων θηρευτῶν·

ἕως μὲν γάρ τε θέουσι διαρραῖσαι μεμαῶτες,727
τέως μὲν γὰρ τρέχουσι διασπαράξαι αὐτὸν προθυμούμενοι,

ἀλλ' ὅτε δή ῥ' ἐν τοῖσιν ἑλίξεται ἀλκὶ πεποιθώς,728
ἀλλ᾿ ὁπηνίκα δὴ ἐν τούτοις στραφήσεται τῇ ἰσχύϊ θαρρῶν,

ἄψ τ' ἀνεχώρησαν διά τ' ἔτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος.729
εἰς τοὐπίσω ἀνέδραμον, καὶ εἰς φυγὴν ἐτράπησαν ἄλλοσε ἄλλος.

ὣς Τρῶες εἷος μὲν ὁμιλαδὸν αἰὲν ἕποντο 730
οὕτως οἱ Τρῷες τέως μὲν ἀθρόοι ἀεὶ ἐπεδίωκον

νύσσοντες ξίφεσίν τε καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισιν·731
πλήττοντες ξίφεσι καὶ δόρασιν ἑκατέρωθεν ἠκονημένοις·

ἀλλ' ὅτε δή ῥ' Αἴαντε μεταστρεφθέντε κατ' αὐτοὺς732
ἀλλ᾿ ὁπηνίκα δὴ οἱ Αἴαντες ἐπιστραφέντες παρ᾽ αὐτοὺς

σταίησαν, τῶν δὲ τράπετο χρώς, οὐδέ τις ἔτλη733
ἔστησαν, τούτων ἀλλοιοῦτο τὸ χρῶμα, οὐδέ τις ὑπέμενεν

πρόσσω ἀΐξας περὶ νεκροῦ δηριάασθαι.734
εἰς τὸ πρόσω ὁρμήσας περὶ τοῦ νεκροῦ μαχέσασθαι.



ὣς οἵ γ' ἐμμεμαῶτε νέκυν φέρον ἐκ πολέμοιο 735
οὕτως οὗτοι προθυμούμενοι τὸν νεκρὸν ἔφερον ἔξω τῆς μάχης

νῆας ἔπι γλαφυράς· ἐπὶ δὲ πτόλεμος τέτατό σφιν736
ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς, πόλεμος δὲ αὐτοῖς ἐξετάθη καὶ συνηύξητο

ἄγριος ἠΰτε πῦρ, τό τ' ἐπεσσύμενον πόλιν ἀνδρῶν737
χαλεπός, καθάπερ πῦρ, ὅπερ ἐπειγόμενον πόλιν ἀνδρῶν

ὄρμενον ἐξαίφνης φλεγέθει, μινύθουσι δὲ οἶκοι738
κατακαίει, ὁρμηθὲν αἰφνιδίως, φθείρονται δὲ οἱ οἶκοι

ἐν σέλαϊ μεγάλῳ· τὸ δ' ἐπιβρέμει ἲς ἀνέμοιο.739
ἐν ἐξάψει πυρὸς μεγάλῃ, τοῦτο δὲ ἐπηχεῖ, καὶ ἐπεγείρει ἡ δύναμις τοῦ ἀνέμου·

ὣς μὲν τοῖς ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν αἰχμητάων 740
οὕτω μὲν τούτοις τῶν τε ἵππων καὶ τῶν ὁπλιτῶν ἀνδρῶν

ἀζηχὴς ὀρυμαγδὸς ἐπήϊεν ἐρχομένοισιν·741
βοὴ καὶ θόρυβος ἰσχυρός τε καὶ διηνεκὴς ἠγείρετο πορευομένοις·

οἳ δ' ὥς θ' ἡμίονοι κρατερὸν μένος ἀμφιβαλόντες742
οὗτοι δὲ ὥσπερ ἡμίονοι δύναμιν ἰσχυρὰν συμπλέξαντες καὶ ἐρώσαντες

ἕλκωσ' ἐξ ὄρεος κατὰ παιπαλόεσσαν ἀταρπὸν743
ἕλκουσιν ἐκ τοῦ ὄρους, καθ᾽ ὁδὸν σκολιὰν καὶ τραχεῖαν,

ἢ δοκὸν ἠὲ δόρυ μέγα νήϊον· ἐν δέ τε θυμὸς744
ἢ δοκόν, ἢ ξύλον μέγαν ναυπηγήσιμον, ἡ ψυχὴ δὲ ἐν αὐτοῖς

τείρεθ' ὁμοῦ καμάτῳ τε καὶ ἱδρῷ σπευδόντεσσιν· 745
ἐπειγομένοις καταπονεῖται ὁμοῦ κόπῳ καὶ ἱδρῶτι.

ὣς οἵ γ' ἐμμεμαῶτε νέκυν φέρον. αὐτὰρ ὄπισθεν746
οὕτως οὗτοι προθυμούμενοι τὸν νεκρὸν ἔφερον, ὄπισθεν δὲ

Αἴαντ' ἰσχανέτην, ὥς τε πρὼν ἰσχάνει ὕδωρ747
οἱ Αἴαντες διεκώλυον, ὥσπερ προοχὴ ὄρους κωλύει τὸ ὕδωρ

ὑλήεις πεδίοιο διαπρύσιον τετυχηκώς,748
δασεῖα καὶ ξυλώδης, διὰ τοῦ πεδίου διατόμως καὶ διατεταμένως κειμένη,

ὅς τε καὶ ἰφθίμων ποταμῶν ἀλεγεινὰ ῥέεθρα749
ἥτις καὶ ποταμῶν σφοδρῶν χαλεπὰ ῥεύματα ἐπέχει

ἴσχει, ἄφαρ δέ τε πᾶσι ῥόον πεδίον δὲ τίθησι 750
καὶ κωλύει, ταχέως δὲ πᾶσι τὴν ῥύσιν εἰς τὸ πεδίον ἐμβάλλει

πλάζων· οὐδέ τί μιν σθένεϊ ῥηγνῦσι ῥέοντες·751
ἀνακόπτουσα καὶ ἀνακρούουσα, οὐδέ τι δυνάμει διαιροῦσι καὶ διασπῶσιν αὐτὴν ῥέοντες.

ὣς αἰεὶ Αἴαντε μάχην ἀνέεργον ὀπίσσω752
οὕτως ἀεὶ οἱ Αἴαντες τὴν μάχην ἀνέστελλον καὶ ἀνεχαίτιζον εἰς τοὐπίσω

Τρώων· οἳ δ' ἅμ' ἕποντο, δύω δ' ἐν τοῖσι μάλιστα753
τῶν Τρῴων, οὗτοι δὲ ὁμοῦ ἐπεδίωκον, δύο δὲ ἐν τούτοις μάλιστα,

Αἰνείας τ' Ἀγχισιάδης καὶ φαίδιμος Ἕκτωρ.754
Αἰνείας ὁ υἱὸς τοῦ Ἀγχίσου, καὶ ὁ λαμπρὸς Ἕκτωρ.

τῶν δ' ὥς τε ψαρῶν νέφος ἔρχεται ἠὲ κολοιῶν 755
τούτων δὲ ὥσπερ ἵπταται τὸ πλῆθος τῶν ψαρῶν, ἢ τῶν κολοιῶν

οὖλον κεκλήγοντες, ὅτε προΐδωσιν ἰόντα756
κατὰ συστροφὴν ὀξέως βοῶντες, ὅταν προθεάσωνται ἐπερχόμενον

κίρκον, ὅ τε σμικρῇσι φόνον φέρει ὀρνίθεσσιν,757
ἱέρακα, ὅστις ταῖς μικραῖς ὄρνισι φόνον ἐπάγει·

ὣς ἄρ' ὑπ' Αἰνείᾳ τε καὶ Ἕκτορι κοῦροι Ἀχαιῶν758
οὕτως δὴ ὑπὸ τοῦ Αἰνείου καὶ τοῦ Ἕκτορος οἱ υἱοὶ τῶν Ἑλλήνων

οὖλον κεκλήγοντες ἴσαν, λήθοντο δὲ χάρμης.759
συστρεφόμενοι εἰς ἀλλήλους καὶ βοῶντες ἐχώρουν, ἐπελάθοντο δὲ τῆς μάχης,

πολλὰ δὲ τεύχεα καλὰ πέσον περί τ' ἀμφί τε τάφρον 760
πολλὰ δὲ καλὰ ὅπλα ἔπεσον περὶ τὴν τάφρον,

φευγόντων Δαναῶν· πολέμου δ' οὐ γίγνετ' ἐρωή.761
φευγόντων τῶν Ἑλλήνων· ὑποχώρησις δὲ καὶ ἐπίσχεσις τοῦ πολέμου οὐκ ἐγίνετο.