Vasile Stancu

The ILIAD




Book X

Homeric text & Koine Greek paraphrase by Theodorus Gaza


ἄλλοι μὲν παρὰ νηυσὶν ἀριστῆες Παναχαιῶν001
οἱ μὲν ἄλλοι παρὰ ταῖς ναυσὶν ἀριστεῖς πάντων τῶν Ἑλλήνων

εὗδον παννύχιοι μαλακῷ δεδμημένοι ὕπνῳ·002
ὕπνωττον δι᾽ ὅλης (τῷ πλείστῳ μέρει) τῆς νυκτός, κατεχόμενοι τῷ πάντα μαλάσσοντι ὕπνῳ·

ἀλλ' οὐκ Ἀτρεΐδην Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν003
ἀλλ᾽ οὐκ Ἀγαμέμνονα τὸν υἱὸν τοῦ Ἀτρέως τὸν βασιλέα τοῦ στρατοῦ

ὕπνος ἔχε γλυκερὸς πολλὰ φρεσὶν ὁρμαίνοντα.004
ὕπνος κατεῖχε γλυκύς, πολλὰ φροντίζοντα ἐν τῷ λογιστικῷ.

ὡς δ' ὅτ' ἂν ἀστράπτῃ πόσις Ἥρης ἠϋκόμοιο 005
ὥσπερ δὲ ὅταν ἀστράπτῃ ὁ ἀνὴρ τῆς καλλικόμου Ἥρας,

τεύχων ἢ πολὺν ὄμβρον ἀθέσφατον ἠὲ χάλαζαν006
κατασκευάζων ἢ μέγαν ὑετόν, ἢ χάλαζαν ὑπερβάλλουσαν,

ἢ νιφετόν, ὅτε πέρ τε χιὼν ἐπάλυνεν ἀρούρας,007
ἢ νιφετόν, ὁπηνίκα ἡ χιὼν ἐπέπασσε τὴν γῆν,

ἠέ ποθι πτολέμοιο μέγα στόμα πευκεδανοῖο,008
ἢ μέγα που στόμα πολέμου πικροῦ·

ὣς πυκίν' ἐν στήθεσσιν ἀνεστενάχιζ' Ἀγαμέμνων009
οὕτω πυκνῶς ἐν τῷ στήθει ἀνεστέναζεν ὁ Ἀγαμέμνων

νειόθεν ἐκ κραδίης, τρομέοντο δέ οἱ φρένες ἐντός. 010
κάτωθεν ἐκ τῆς καρδίας, ἔτρεμε δὲ αὐτῷ ἐντὸς τὸ ὑπὸ τῷ ἥπατι κείμενον διάφραγμα τοῦ στήθους.

ἤτοι ὅτ' ἐς πεδίον τὸ Τρωϊκὸν ἀθρήσειε,011
ὅτε μὲν εἰς τὴν Τρωϊκὴν πεδιάδα ἐθεᾶτο,

θαύμαζεν πυρὰ πολλὰ τὰ καίετο Ἰλιόθι πρὸ012
ἐθαύμαζε τὰς πολλὰς πυρκαϊάς, αἳ ἐκαίοντο ἔμπροσθεν τῆς Ἰλίου,

αὐλῶν συρίγγων τ' ἐνοπὴν ὅμαδόν τ' ἀνθρώπων.013
καὶ τὴν βοὴν τῶν αὐλῶν καὶ τῶν συρίγγων, καὶ τὸν θόρυβον τῶν ἀνθρώπων·

αὐτὰρ ὅτ' ἐς νῆάς τε ἴδοι καὶ λαὸν Ἀχαιῶν,014
ὅτε δὲ ἀπέβλεπεν εἰς τὰς ναῦς καὶ τὸν στρατὸν τῶν Ἑλλήνων,

πολλὰς ἐκ κεφαλῆς προθελύμνους ἕλκετο χαίτας 015
πολλὰς τρίχας προρρίζους ἐκ τῆς κεφαλῆς ἕλκων ἀπέσπα

ὑψόθ' ἐόντι Διί, μέγα δ' ἔστενε κυδάλιμον κῆρ.016
τῷ ἐν ὕψει ὄντι Διί, μεγάλως δὲ ἀνέστενε κατὰ τὴν ἔνδοξον ψυχήν.

ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλὴ017
αὕτη δὲ αὐτῷ κατὰ τὸν ἐπιλογισμὸν ἀρίστη ἐδόκει βουλή,

Νέστορ' ἔπι πρῶτον Νηλήϊον ἐλθέμεν ἀνδρῶν,018
ἐλθεῖν ἐπὶ τὸν Νέστορα τὸν υἱὸν τοῦ Νηλέως πρῶτον τῶν ἄλλων ἀνδρῶν,

εἴ τινά οἱ σὺν μῆτιν ἀμύμονα τεκτήναιτο,019
εἴ τινα σὺν αὐτῷ βουλὴν βελτίονα μηχανήσαιτο,

ἥ τις ἀλεξίκακος πᾶσιν Δαναοῖσι γένοιτο. 020
ἥτις βοήθεια ἐπὶ τοῖς δεινοῖς γένοιτο πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν.

ὀρθωθεὶς δ' ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα,021
ἀναστὰς δὲ ἐνέδυσε περὶ τὸ στῆθος τὸν χιτῶνα,

ποσσὶ δ' ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,022
τοῖς ποσὶ δὲ τοῖς εὐτραφέσιν ὑπεδήσατο τὰ χρήσιμα ὑποδήματα,

ἀμφὶ δ' ἔπειτα δαφοινὸν ἑέσσατο δέρμα λέοντος023
μετὰ ταῦτα δὲ περιεβάλετο δέρμα πυρρὸν λέοντος

αἴθωνος μεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ' ἔγχος.024
θερμοῦ τὴν φύσιν, μεγάλου, μέχρι τῶν ποδῶν διῆκον, ἔλαβε δὲ καὶ τὸ ξίφος.



ὣς δ' αὔτως Μενέλαον ἔχε τρόμος· οὐδὲ γὰρ αὐτῷ 025
ὡσαύτως δὲ καὶ τὸν Μενέλαον κατεῖχε τρόμος, οὐδὲ γὰρ αὐτῷ

ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἐφίζανε· μή τι πάθοιεν026
ὕπνος ἐπεκάθιζε τοῖς ὀφθαλμοῖς, δεδιὼς μή τι πάθωσιν

Ἀργεῖοι, τοὶ δὴ ἕθεν εἵνεκα πουλὺν ἐφ' ὑγρὴν027
οἱ Ἕλληνες, οἳ δὴ ἕνεκα αὐτοῦ διὰ πολλῆς θαλάσσης

ἤλυθον ἐς Τροίην πόλεμον θρασὺν ὁρμαίνοντες.028
ἀφίκοντο εἰς τὴν Τροίαν, πόλεμον θρασὺν δι᾿ ὁρμῆς ἔχοντες.

παρδαλέῃ μὲν πρῶτα μετάφρενον εὐρὺ κάλυψε029
πρῶτον μὲν οὖν δορᾷ παρδάλεως ποικίλῃ περιεκάλυψε

ποικίλῃ, αὐτὰρ ἐπὶ στεφάνην κεφαλῆφιν ἀείρας 030
τὸ πλατὺ αὐτοῦ μετάφρενον στεφάνην δὲ σιδηρᾶν (εἶδος περικεφαλαίας) ἆρας τῇ κεφαλῇ

θήκατο χαλκείην, δόρυ δ' εἵλετο χειρὶ παχείῃ.031
ἐπέθηκεν, ἔλαβε δὲ δόρυ ἐν τῇ παχείᾳ καὶ ἰσχυρᾷ χειρί·

βῆ δ' ἴμεν ἀνστήσων ὃν ἀδελφεόν, ὃς μέγα πάντων032
ὥρμησε δὲ πορεύεσθαι ἀφυπνίσων καὶ ἐγερῶν τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφόν, ὃς μεγάλως πάντων

Ἀργείων ἤνασσε, θεὸς δ' ὣς τίετο δήμῳ.033
τῶν Ἑλλήνων ἐβασίλευε, καθάπερ δὲ θεὸς ἐτιμᾶτο ἐν τῷ δήμῳ·

τὸν δ' εὗρ' ἀμφ' ὤμοισι τιθήμενον ἔντεα καλὰ034
τοῦτον δὲ εὗρε περιτιθέντα τοῖς ὤμοις τὰ καλὰ ὅπλα

νηῒ πάρα πρύμνῃ· τῷ δ' ἀσπάσιος γένετ' ἐλθών. 035
παρὰ τῇ πρύμνῃ τῆς νεώς· τούτῳ δὲ ἀγαπητὸς καὶ ἥδιστος ἔδοξεν ἀφικόμενος.

τὸν πρότερος προσέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος·036
πρὸς τοῦτον δὲ πρότερον εἶπεν ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Μενέλαος·

τίφθ' οὕτως ἠθεῖε κορύσσεαι; ἦ τιν' ἑταίρων037
τίποτε οὕτως, ὦ τίμιε ἀδελφέ, καθοπλίζῃ; ἤ τινα ἀπὸ τῶν φίλων

ὀτρυνέεις Τρώεσσιν ἐπίσκοπον; ἀλλὰ μάλ' αἰνῶς038
διεγείρεις τοῖς Τρῳσὶ κατάσκοπον; ἀλλὰ πάνυ χαλεπῶς

δείδω μὴ οὔ τίς τοι ὑπόσχηται τόδε ἔργον039
δέδοικα μήποτε οὐδείς σοι ἐπαγγείληται τοῦτο τὸ πρᾶγμα,

ἄνδρας δυσμενέας σκοπιαζέμεν οἶος ἐπελθὼν 040
μόνος παραγενόμενος κατασκοπεῖν ἄνδρας ἐχθροὺς

νύκτα δι' ἀμβροσίην· μάλα τις θρασυκάρδιος ἔσται.041
κατὰ τὴν θείαν νύκτα, πάνυ τις τολμηρὸς ἔσται.



τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων·042
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ βασιλεὺς Ἀγαμέμνων·

χρεὼ βουλῆς ἐμὲ καὶ σὲ διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε043
χρεία βουλῆς ἐμοὶ καὶ σοί, ὦ ἐνδοξότατε τεθραμμένε Μενέλαε,

κερδαλέης, ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει044
πανούργου, ἥτις ἂν φυλάξοι καὶ σώσοι

Ἀργείους καὶ νῆας, ἐπεὶ Διὸς ἐτράπετο φρήν. 045
τοὺς Ἕλληνας, καὶ τὰς ναῦς, ἐπειδὴ ἡ τοῦ Διὸς μετεβλήθη διάνοια·

Ἑκτορέοις ἄρα μᾶλλον ἐπὶ φρένα θῆχ' ἱεροῖσιν·046
ἐπὶ ταῖς θυσίαις ἄρα τοῦ Ἕκτορος μᾶλλον ἔθηκε τὴν διάνοιαν·

οὐ γάρ πω ἰδόμην, οὐδ' ἔκλυον αὐδήσαντος047
οὔπω γὰρ ἴδον, οὐδὲ ἤκουσα λέγοντος,

ἄνδρ' ἕνα τοσσάδε μέρμερ' ἐπ' ἤματι μητίσασθαι,048
ἕνα ἄνδρα τοσαῦτα δεινὰ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ μηχανήσασθαι,

ὅσσ' Ἕκτωρ ἔρρεξε Διῒ φίλος υἷας Ἀχαιῶν049
ὅσα Ἕκτωρ ὁ φίλος τοῦ Διὸς εἰργάσατο τοὺς υἱοὺς τῶν Ἑλλήνων

αὔτως, οὔτε θεᾶς υἱὸς φίλος οὔτε θεοῖο. 050
οὕτως, ὡς ἔχει φύσιν ἀνθρωπίνην, οὔτε θεᾶς ἀγαπητὸς υἱὸς ὤν, οὔτε θεοῦ·

ἔργα δ' ἔρεξ' ὅσα φημὶ μελησέμεν Ἀργείοισι051
ἔργα δὲ ἔπραξεν, ὅσα οἴομαι διὰ φροντίδος ἔσεσθαι τοῖς Ἕλλησιν

δηθά τε καὶ δολιχόν· τόσα γὰρ κακὰ μήσατ' Ἀχαιούς.052
ἐπὶ πολύ τε καὶ συνεχῶς· τοσαῦτα γὰρ κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσατο.

ἀλλ' ἴθι νῦν Αἴαντα καὶ Ἰδομενῆα κάλεσσον053
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν (πορεύθητι) κάλεσον τὸν Αἴαντα καὶ τὸν Ἰδομενέα,

ῥίμφα θέων παρὰ νῆας· ἐγὼ δ' ἐπὶ Νέστορα δῖον054
ταχέως τρέχων ἐπὶ τὰς ναῦς· ἐγὼ δὲ πρὸς τὸν ἔνδοξον Νέστορα

εἶμι, καὶ ὀτρυνέω ἀνστήμεναι, αἴ κ' ἐθέλῃσιν 055
πορεύσομαι, καὶ διεγερῶ ἀναστῆναι, ἐὰν βούληται

ἐλθεῖν ἐς φυλάκων ἱερὸν τέλος ἠδ' ἐπιτεῖλαι.056
ἀφικέσθαι εἰς τὸ μέγα (θεῖον) τάγμα τῶν φυλάκων, καὶ ἐπιτάξαι·

κείνῳ γάρ κε μάλιστα πιθοίατο· τοῖο γὰρ υἱὸς057
ἐκείνου γὰρ ἂν μᾶλλον ἐπακούσαιεν· τούτου γὰρ ὁ υἱὸς

σημαίνει φυλάκεσσι καὶ Ἰδομενῆος ὀπάων058
ἄρχει τῶν φυλάκων, καὶ ὁ θεράπων τοῦ Ἰδομενέως

Μηριόνης· τοῖσιν γὰρ ἐπετράπομέν γε μάλιστα.059
ὁ Μηριόνης· τούτοις γὰρ ἐπετρέψαμεν τὸ τοιοῦτο μάλιστα.



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· 060
πρὸς τοῦτον δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Μενέλαος·

πῶς γάρ μοι μύθῳ ἐπιτέλλεαι ἠδὲ κελεύεις;061
πῶς δή μοι λέγων ἐπιτάττεις, καὶ ἐντέλλῃ;

αὖθι μένω μετὰ τοῖσι δεδεγμένος εἰς ὅ κεν ἔλθῃς,062
βούλει ὅπως ἐκεῖ ἐν τοῖς φύλαξι μένω μετ᾿ αὐτῶν, προσδεχόμενος ἕως ἂν ἀφίκῃ,

ἦε θέω μετὰ σ' αὖτις, ἐπὴν εὖ τοῖς ἐπιτείλω;063
ἢ ὅπως τρέχω ὕστερον κατόπιν σοῦ, ἐπειδὰν αὐτοῖς ἐπιτάξω;

τὸν δ' αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,064
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῶν ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων.

αὖθι μένειν, μή πως ἀβροτάξομεν ἀλλήλοιιν 065
ἐκεῖ μένειν, μήπως ἁμαρτάνωμεν ἀλλήλων

ἐρχομένω· πολλαὶ γὰρ ἀνὰ στρατόν εἰσι κέλευθοι.066
ἐρχόμενοι· πολλαὶ γὰρ ὁδοί εἰσιν ἀνὰ τὸν στρατόν,

φθέγγεο δ' ᾗ κεν ἴῃσθα καὶ ἐγρήγορθαι ἄνωχθι067
φθέγγου δὲ καὶ φώνει, ὅπου ἂν πορευθῇς, καὶ γρηγορεῖν ἐπίταττε,

πατρόθεν ἐκ γενεῆς ὀνομάζων ἄνδρα ἕκαστον068
ἐκ πατρὸς καὶ τοῦ γένους καλῶν ἕκαστον ἄνδρα,

πάντας κυδαίνων· μηδὲ μεγαλίζεο θυμῷ,069
πάντας τιμῶν καὶ δοξάζων, μηδὲ μεγαλαύχου ἐν τῇ ψυχῇ,

ἀλλὰ καὶ αὐτοί περ πονεώμεθα· ὧδέ που ἄμμι 070
ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς κοπιῶμεν· οὕτω που ἡμῖν

Ζεὺς ἐπὶ γιγνομένοισιν ἵει κακότητα βαρεῖαν.071
ὁ Ζεὺς τοῖς μεταγενεστέροις παρέχεται ταλαιπωρίαν χαλεπήν.



ὣς εἰπὼν ἀπέπεμπεν ἀδελφεὸν εὖ ἐπιτείλας·072
οὕτως εἰπών, ἀπέπεμψε τὸν ἀδελφὸν καλῶς ἐπιτάξας·

αὐτὰρ ὃ βῆ ῥ' ἰέναι μετὰ Νέστορα ποιμένα λαῶν·073
οὕτως δὲ ὥρμησε πορεύεσθαι ἐπὶ τὸν Νέστορα τὸν βασιλέα τοῦ λαοῦ·

τὸν δ' εὗρεν παρά τε κλισίῃ καὶ νηῒ μελαίνῃ074
τοῦτον δὲ εὗρε παρὰ τῇ σκηνῇ, καὶ τῇ μελαίνῃ νηὶ

εὐνῇ ἔνι μαλακῇ· παρὰ δ' ἔντεα ποικίλ' ἔκειτο 075
ἐν τῇ μαλακῇ κοίτῃ, παρέκειντο δ ' αὐτῷ τὰ ποικίλα ὅπλα,

ἀσπὶς καὶ δύο δοῦρε φαεινή τε τρυφάλεια.076
ἡ ἀσπίς, καὶ τὰ δύο δόρατα, καὶ ἡ λαμπρὰ περικεφαλαία,

πὰρ δὲ ζωστὴρ κεῖτο παναίολος, ᾧ ῥ' ὁ γεραιὸς077
παρέκειτο δὲ καὶ ἡ ποικιλωτάτη θωρακίτις ζώνη, ᾗ δὴ ὁ γέρων

ζώννυθ' ὅτ' ἐς πόλεμον φθισήνορα θωρήσσοιτο078
ἐζώννυτο, ὅτε εἰς τὸν ἀνδροκτόνον πόλεμον καθωπλίζετο

λαὸν ἄγων, ἐπεὶ οὐ μὲν ἐπέτρεπε γήραϊ λυγρῷ.079
ἄγων τὸν στρατόν· ἐπειδὴ οὐχ ὑπεχώρει τῷ χαλεπῷ γήρᾳ·

ὀρθωθεὶς δ' ἄρ' ἐπ' ἀγκῶνος κεφαλὴν ἐπαείρας 080
ἀνορθωθεὶς δ᾽ οὖν ἐπὶ τοῦ ἀγκῶνος, τὴν κεφαλὴν ἀνατείνας,

Ἀτρεΐδην προσέειπε καὶ ἐξερεείνετο μύθῳ·081
εἶπε πρὸς τὸν υἱὸν τοῦ Ἀτρέως, καὶ ἐξηρώτησε λόγῳ·

τίς δ' οὗτος κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν ἔρχεαι οἶος082
τίς οὗτος πορεύῃ μόνος κατὰ τὰς ναῦς ἀνὰ τὸν στρατὸν

νύκτα δι' ὀρφναίην, ὅτε θ' εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι,083
κατὰ τὴν σκοτεινὴν νύκτα, ὁπηνίκα οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι ὑπνώττουσιν;

ἠέ τιν' οὐρήων διζήμενος, ἤ τιν' ἑταίρων;084
ἤ τινα τῶν ἡμιόνων ζητῶν, ἤ τινα τῶν φίλων;

φθέγγεο, μηδ' ἀκέων ἐπ' ἔμ' ἔρχεο· τίπτε δέ σε χρεώ; 085
φώνει· μὴ δὲ σιγῶν ἔρχου πρὸς ἐμέ· τίς δέ σοι χρεία;



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·086
πρὸς τοῦτον δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ βασιλεὺς τῶν ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·

ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν087
ὦ Νέστορ υἱὲ τοῦ Νηλέως, μεγάλη δόξα τῶν Ἑλλήνων,

γνώσεαι Ἀτρεΐδην Ἀγαμέμνονα, τὸν περὶ πάντων088
γνώσῃ Ἀγαμέμνονα τὸν υἱὸν τοῦ Ἀτρέως, ὃν ὑπὲρ πάντας

Ζεὺς ἐνέηκε πόνοισι διαμπερὲς εἰς ὅ κ' ἀϋτμὴ089
ὁ Ζεὺς εἰς πόνους ἐνέβαλε παντελῶς, ἕως ἂν ἡ ἀναπνοὴ

ἐν στήθεσσι μένῃ καί μοι φίλα γούνατ' ὀρώρῃ. 090
ἐν τῷ στήθει μένῃ, καὶ τὰ ἀγαπητά μοι γόνατα κινῶνται·

πλάζομαι ὧδ' ἐπεὶ οὔ μοι ἐπ' ὄμμασι νήδυμος ὕπνος091
πλανῶμαι οὕτως, ἐπειδὴ οὔ μοι ἐπὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς ὕπνος δυσέκδυτος

ἱζάνει, ἀλλὰ μέλει πόλεμος καὶ κήδε' Ἀχαιῶν.092
καθίζει, ἀλλὰ διὰ φροντίδος ἐστὶν ὁ πόλεμος, καὶ αἱ θλίψεις τῶν Ἑλλήνων·

αἰνῶς γὰρ Δαναῶν περιδείδια, οὐδέ μοι ἦτορ093
δέδοικα γὰρ χαλεπῶς περὶ τῶν Ἑλλήνων, οὐδέ μοι ἡ ψυχὴ

ἔμπεδον, ἀλλ' ἀλαλύκτημαι, κραδίη δέ μοι ἔξω094
καθέστηκεν, ἀλλὰ πλανῶμαι κατὰ τὴν γνώμην, καὶ τεθορύβημαι, ἡ καρδία δέ μοι ἔξω

στηθέων ἐκθρῴσκει, τρομέει δ' ὑπὸ φαίδιμα γυῖα. 095
τοῦ στήθους ἐκπηδᾷ, ὑποτρέμουσι δὲ τὰ λαμπρὰ μέλη.

ἀλλ' εἴ τι δραίνεις, ἐπεὶ οὐδὲ σέ γ' ὕπνος ἱκάνει,096
ἀλλ᾽ εἴ τι δραστικῶς ἔχεις, ἐπειδὴ οὐ δὲ σέ γε ὕπνος καταλαμβάνει,

δεῦρ' ἐς τοὺς φύλακας καταβήομεν, ὄφρα ἴδωμεν097
ἄγε καταβῶμεν πρὸς τοὺς φύλακας, ὅπως ἴδωμεν

μὴ τοὶ μὲν καμάτῳ ἀδηκότες ἠδὲ καὶ ὕπνῳ098
μὴ οὗτοι μὲν κόπῳ καὶ ἀγρυπνίᾳ ἀδημονήσαντες

κοιμήσωνται, ἀτὰρ φυλακῆς ἐπὶ πάγχυ λάθωνται.099
ὑπνώσωσι, τῆς φυλακῆς δὲ παντελῶς ἐπιλάθωνται·

δυσμενέες δ' ἄνδρες σχεδὸν εἵαται· οὐδέ τι ἴδμεν 100
ἄνδρες δὲ πολέμιοι ἐγγὺς κάθηνται, οὐδέ τι οἴδαμεν

μή πως καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι.101
μήπως καὶ κατὰ τὴν νύκτα προθυμηθήσωνται πολεμεῖν.



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·102
πρὸς τοῦτον δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ·

Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον103
ὦ υἱὲ τοῦ Ἀτρέως ἐνδοξότατε βασιλεῦ τῶν ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον,

οὔ θην Ἕκτορι πάντα νοήματα μητίετα Ζεὺς104
οὐκέτι τῷ Ἕκτορι πάντα τὰ διανοήματα ὁ βουλευτικὸς Ζεὺς

ἐκτελέει, ὅσα πού νυν ἐέλπεται· ἀλλά μιν οἴω 105
ἐκτελέσει, ὅσα που νῦν ἐλπίζει, ἀλλ' ὑπολαμβάνω

κήδεσι μοχθήσειν καὶ πλείοσιν, εἴ κεν Ἀχιλλεὺς106
αὐτὸν λύπαις ταλαιπωρήσειν, καὶ περισσοτέραις, ἐὰν ὁ Ἀχιλλεὺς

ἐκ χόλου ἀργαλέοιο μεταστρέψῃ φίλον ἦτορ.107
ἐκ τῆς λυπηρᾶς καὶ χαλεπῆς ὀργῆς μεθαρμόσῃ τὴν ἀγαπητὴν ψυχήν.

σοὶ δὲ μάλ' ἕψομ' ἐγώ· ποτὶ δ' αὖ καὶ ἐγείρομεν ἄλλους108
σοὶ δὲ ἐγὼ πάνυ ἀκολουθήσω· πρὸς δὲ καὶ ἄλλους ἀνιστῶμεν,

ἠμὲν Τυδεΐδην δουρὶ κλυτὸν ἠδ' Ὀδυσῆα109
τόν τε υἱὸν τοῦ Τυδέως τὸν κατὰ πολὺ ἔνδοξον, καὶ τὸν Ὀδυσσέα,

ἠδ' Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος ἄλκιμον υἱόν. 110
καὶ τὸν ταχὺν Αἴαντα, καὶ τὸν ἰσχυρὸν υἱὸν τοῦ Φυλέως·

ἀλλ' εἴ τις καὶ τούσδε μετοιχόμενος καλέσειεν111
ἀλλ᾽ εἴθε τις καὶ τούτους καλέσειεν ἐπελθών,

ἀντίθεόν τ' Αἴαντα καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα·112
τόν τε ἰσόθεον Αἴαντα, καὶ τὸν βασιλέα Ἰδομενέα,

τῶν γὰρ νῆες ἔασιν ἑκαστάτω, οὐδὲ μάλ' ἐγγύς.113
τούτων γὰρ αἱ νῆές εἰσι πορρωτάτω, οὐδὲ πάνυ πλησίον.

ἀλλὰ φίλον περ ἐόντα καὶ αἰδοῖον Μενέλαον114
ἀλλὰ καίπερ ὄντα φίλον καὶ αἰδοῦς ἄξιον τὸν Μενέλαον

νεικέσω, εἴ πέρ μοι νεμεσήσεαι, οὐδ' ἐπικεύσω 115
ὀνειδίσω, κἂν εἰ μέμψῃ μοι, οὐδὲ ἐπικρύψω,

ὡς εὕδει, σοὶ δ' οἴῳ ἐπέτρεψεν πονέεσθαι.116
ὅτι καθεύδει, σοι δέ, οἶμαι, ἐπέτρεψε πονεῖν καὶ ταλαιπωρεῖν.

νῦν ὄφελεν κατὰ πάντας ἀριστῆας πονέεσθαι117
νῦν ὤφειλεν κατὰ πάντας τοὺς ἀριστεῖς πονεῖν,

λισσόμενος· χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ' ἀνεκτός.118
παρακαλῶν αὐτούς, χρεία γὰρ καταλαμβάνει ἀνύποιστος.



τὸν δ' αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·119
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῶν ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·

ὦ γέρον ἄλλοτε μέν σε καὶ αἰτιάασθαι ἄνωγα· 120
ὦ γέρον, ἄλλοτε μέν σε καὶ αἰτιᾶσθαι ἐκέλευον,

πολλάκι γὰρ μεθιεῖ τε καὶ οὐκ ἐθέλει πονέεσθαι121
πολλάκις γὰρ παραλείπει, καὶ οὐ βούλεται πονεῖν,

οὔτ' ὄκνῳ εἴκων οὔτ' ἀφραδίῃσι νόοιο,122
οὔτε ῥαθυμίᾳ ὑποχωρῶν, οὔτε ἀνοίᾳ νοῦ,

ἀλλ' ἐμέ τ' εἰσορόων καὶ ἐμὴν ποτιδέγμενος ὁρμήν.123
ἀλλ᾽ ἀφορῶν πρὸς ἐμέ, καὶ τὴν ἐμὴν προσδεχόμενος προθυμίαν·

νῦν δ' ἐμέο πρότερος μάλ' ἐπέγρετο καί μοι ἐπέστη·124
κατὰ τὸ παρὸν δὲ πρότερον ἐμοῦ πάνυ ἠγέρθη, κἀμοὶ παρεγένετο·

τὸν μὲν ἐγὼ προέηκα καλήμεναι οὓς σὺ μεταλλᾷς. 125
τοῦτον δὲ ἐγὼ προέπεμψα καλέσαι, οὓς σὺ ζητεῖς.

ἀλλ' ἴομεν· κείνους δὲ κιχησόμεθα πρὸ πυλάων126
ἀλλὰ πορευώμεθα, ἐκείνους δὲ πρὸ τῶν πυλῶν καταληψόμεθα

ἐν φυλάκεσσ', ἵνα γάρ σφιν ἐπέφραδον ἠγερέθεσθαι.127
ἐν τοῖς φύλαξιν, ἐκεῖ γὰρ αὐτοῖς παρήγγειλα ἀθροισθῆναι.

τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·128
πρὸς τὸν δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ.

οὕτως οὔ τίς οἱ νεμεσήσεται οὐδ' ἀπιθήσει129
οὕτως οὔ(δεὶς) τις αὐτῷ μέμψεται, οὐδὲ ἀπειθήσει

Ἀργείων, ὅτε κέν τιν' ἐποτρύνῃ καὶ ἀνώγῃ. 130
ἀπὸ τῶν Ἑλλήνων, ὅταν τινὰ προτρέπῃ καὶ διεγείρῃ.



ὣς εἰπὼν ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα,131
οὕτως εἰπὼν ἐνέδυσε περὶ τὸ στῆθος τὸν χιτῶνα (τὴν ἐσθῆτα),

ποσσὶ δ' ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,132
τοῖς ποσὶ δὲ τοῖς εὐτραφέσιν ὑπεδήσατο τὰ χρήσιμα ὑποδήματα,

ἀμφὶ δ' ἄρα χλαῖναν περονήσατο φοινικόεσσαν133
περιεπόρπησε δὲ τὴν ἐρυθρὰν χλαῖναν,

διπλῆν ἐκταδίην, οὔλη δ' ἐπενήνοθε λάχνη.134
διπλῆν γινομένην τῇ ἐκτάσει τοῦ πλάτους, συνεστραμμένη δὲ τρίχωσις αὐτῇ ἐπεσπαρμένη ἦν.

εἵλετο δ' ἄλκιμον ἔγχος ἀκαχμένον ὀξέϊ χαλκῷ, 135
ἔλαβε δὲ τὸ ἰσχυρὸν δόρυ ἐστομωμένον σιδήρῳ ὀξεῖ,

βῆ δ' ἰέναι κατὰ νῆας Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων.136
ὥρμησε δὲ πορεύεσθαι κατὰ τὰς ναῦς τῶν σιδηροθωράκων Ἑλλήνων

πρῶτον ἔπειτ' Ὀδυσῆα Διὶ μῆτιν ἀτάλαντον137
πρῶτον· μετὰ ταῦτα δὲ Ὀδυσσέα τὸν κατὰ βουλὴν ἴσον τῷ Διὶ ἀνήγειρεν

ἐξ ὕπνου ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ138
ἐκ τοῦ ὕπνου ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ

φθεγξάμενος· τὸν δ' αἶψα περὶ φρένας ἤλυθ' ἰωή,139
φωνήσας, τούτου δὲ εὐθέως τὴν διάνοιαν περιήχησεν ἡ βοή,

ἐκ δ' ἦλθε κλισίης καί σφεας πρὸς μῦθον ἔειπε· 140
ἐξῆλθε δὲ τῆς σκηνῆς, καὶ πρὸς αὐτοὺς εἶπε λόγον·

τίφθ' οὕτω κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν οἶοι ἀλᾶσθε141
τίποτε οὕτω μόνοι πλανᾶσθε κατὰ τὰς ναῦς, καὶ τὸν στρατὸν

νύκτα δι' ἀμβροσίην, ὅ τι δὴ χρειὼ τόσον ἵκει;142
κατὰ τὴν θείαν νύκτα; τί δὴ χρεία τοσοῦτον κατέλαβε;



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·143
πρὸς τοῦτον δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ·

διογενὲς Λαερτιάδη πολυμήχαν' Ὀδυσσεῦ144
ὦ υἱὲ τοῦ Λαέρτου ἐκ τοῦ Διὸς ἕλκων τὸ γένος, πολύτροπε Ὀδυσσεῦ,

μὴ νεμέσα· τοῖον γὰρ ἄχος βεβίηκεν Ἀχαιούς. 145
μὴ μέμφου, τοιαύτη γὰρ λύπη κατέλαβε (ἐβιάσατο) τοὺς Ἕλληνας,

ἀλλ' ἕπε', ὄφρα καὶ ἄλλον ἐγείρομεν ὅν τ' ἐπέοικε146
ἀλλ᾿ ἀκολούθει, ὅπως καὶ ἄλλον ἀναστήσωμεν ὅντινα δεῖ

βουλὰς βουλεύειν, ἢ φευγέμεν ἠὲ μάχεσθαι.147
συμβουλεύειν, ἢ φεύγειν, ἢ πολεμεῖν.

ὣς φάθ', ὃ δὲ κλισίην δὲ κιὼν πολύμητις Ὀδυσσεὺς148
οὕτως εἶπεν. Ὀδυσσεὺς δὲ ὁ πολύβουλος εἰσελθὼν εἰς τὴν σκηνὴν

ποικίλον ἀμφ' ὤμοισι σάκος θέτο, βῆ δὲ μετ' αὐτούς.149
τὴν ποικίλην ἀσπίδα περιέθηκε τοῖς ὤμοις, ἐπορεύθη δὲ πρὸς αὐτούς.

βὰν δ' ἐπὶ Τυδεΐδην Διομήδεα· τὸν δὲ κίχανον 150
ἐπορεύθησαν δὲ ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ Τυδέως τὸν Διομήδην, τοῦτον δὲ κατέλαβον (εὗρον)

ἐκτὸς ἀπὸ κλισίης σὺν τεύχεσιν· ἀμφὶ δ' ἑταῖροι151
ἐκτὸς ἀπὸ τῆς σκηνῆς σὺν τοῖς ὅπλοις, περὶ αὐτὸν δὲ οἱ φίλοι

εὗδον, ὑπὸ κρασὶν δ' ἔχον ἀσπίδας· ἔγχεα δέ σφιν152
ὕπνωττον, ὑπὸ ταῖς κεφαλαῖς δὲ εἶχον τὰς ἀσπίδας, τὰ δόρατα δὲ αὐτοῖς

ὄρθ' ἐπὶ σαυρωτῆρος ἐλήλατο, τῆλε δὲ χαλκὸς153
ὀρθὰ ἐπὶ τοῦ ἐσχάτου σιδηρίου περιπεπηγμένα ἦσαν, πόρρω δὲ ὁ σίδηρος

λάμφ' ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διός· αὐτὰρ ὅ γ' ἥρως154
ἀνέλαμπεν, ὥσπερ ἀστραπὴ τοῦ Διὸς τοῦ πατρός· ὁ ἥρως δὲ

εὗδ', ὑπὸ δ' ἔστρωτο ῥινὸν βοὸς ἀγραύλοιο, 155
ἐκάθευδεν, ὑπέστρωτο δ᾽ αὐτῷ δέρμα βοὸς ἀγροδιαίτου,

αὐτὰρ ὑπὸ κράτεσφι τάπης τετάνυστο φαεινός.156
ὑπὸ τῇ κεφαλῇ δὲ τάπης λαμπρὸς ἐξήπλωτο·

τὸν παρστὰς ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ,157
τοῦτον παραγενόμενος ἀνέστησεν ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ,

λὰξ ποδὶ κινήσας, ὄτρυνέ τε νείκεσέ τ' ἄντην·158
εὐτόνως τῷ δακτύλῳ τοῦ ποδὸς (τῷ πλάτει τοῦ ποδὸς νύξας καὶ διακινήσας), τοῦ κοίλου μέρους ἁψάμενος τοῦ ποδὸς αὐτοῦ, καὶ διήγειρε καὶ ὠνείδισε φανερῶς·

ἔγρεο Τυδέος υἱέ· τί πάννυχον ὕπνον ἀωτεῖς;159
Ἐγείρου, ὦ υἱὲ τοῦ Τυδέως, τί ὕπνον νυκτὸς ὅλης καρποῖ;

οὐκ ἀΐεις ὡς Τρῶες ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο 160
οὐκ αἰσθάνῃ ὅτι οἱ Τρῷες ἐπὶ τῷ ἀνεστηκότι τόπῳ τοῦ πεδίου

εἵαται ἄγχι νεῶν, ὀλίγος δ' ἔτι χῶρος ἐρύκει;161
κάθηνται πλησίον τῶν νεῶν, ὀλίγον δέ τι διάστημα κωλύει;



ὣς φάθ', ὃ δ' ἐξ ὕπνοιο μάλα κραιπνῶς ἀνόρουσε,162
οὕτως εἶπεν. οὗτος δὲ πάνυ ταχέως ἐκ τοῦ ὕπνου ἀνώρμησε,

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·163
καὶ φωνήσας, λόγους ταχεῖς ἔλεγε πρὸς αὐτόν·

σχέτλιός ἐσσι γεραιέ· σὺ μὲν πόνου οὔ ποτε λήγεις.164
ἄξια ἀγανακτήσεως πράττων τυγχάνεις, ὦ γέρον· σὺ μὲν οὐδέποτε ἀποπαύῃ τοῦ πόνου·

οὔ νυ καὶ ἄλλοι ἔασι νεώτεροι υἷες Ἀχαιῶν 165
οὐκ εἰσὶ καὶ ἄλλοι νεώτεροι υἱοὶ τῶν Ἑλλήνων,

οἵ κεν ἔπειτα ἕκαστον ἐγείρειαν βασιλήων166
οἳ δὴ ἕκαστον ἂν τῶν βασιλέων ἀναστήσειαν

πάντῃ ἐποιχόμενοι; σὺ δ' ἀμήχανός ἐσσι γεραιέ.167
πανταχοῦ ἐπερχόμενοι, σὺ δὲ ἀκοπίαστος καὶ ἀνίκητος εἶ, ὦ γέρον.

τὸν δ' αὖτε προσέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·168
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ·

ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα φίλος κατὰ μοῖραν ἔειπες.169
ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, ὦ φίλε, κατὰ τὸ πρέπον εἶπας·

εἰσὶν μέν μοι παῖδες ἀμύμονες, εἰσὶ δὲ λαοὶ 170
ὑπάρχουσι μέν μοι υἱοὶ ἄμεμπτοι, ὑπάρχουσι δὲ λαοὶ

καὶ πολέες, τῶν κέν τις ἐποιχόμενος καλέσειεν·171
καὶ πολλοί, τούτων ἄν τις ἐπελθὼν καλέσειεν,

ἀλλὰ μάλα μεγάλη χρειὼ βεβίηκεν Ἀχαιούς.172
ἀλλὰ πάνυ μεγάλη χρεία κατέλαβε (ἐβιάσατο) τοὺς Ἕλληνας·

νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς173
νῦν γὰρ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπ᾽ ἀκμῆς ξυροῦ ἵσταται

ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι.174
ἢ φθορὰ πάνυ χαλεπή, ἢ ζῆσαι.

ἀλλ' ἴθι νῦν Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος υἱὸν 175
ἀλλὰ πορεύθητι νῦν, ἀνέγειρον τὸν ταχὺν Αἴαντα, καὶ τὸν υἱὸν τοῦ Φυλέως·

ἄνστησον· σὺ γάρ ἐσσι νεώτερος· εἴ μ' ἐλεαίρεις.176
σὺ γὰρ εἶ νεώτερος, εἴ γέ ἐμε ἐλεεῖς.



ὣς φάθ', ὃ δ' ἀμφ' ὤμοισιν ἑέσσατο δέρμα λέοντος177
οὕτως εἶπεν. οὗτος δὲ περὶ τοὺς ὤμους ἐνεδύσατο δέρμα λέοντος

αἴθωνος μεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ' ἔγχος.178
θερμοῦ τὴν φύσιν, μεγάλου, μέχρι τῶν ποδῶν διῆκον, ἔλαβε δὲ τὸ δόρυ,

βῆ δ' ἰέναι, τοὺς δ' ἔνθεν ἀναστήσας ἄγεν ἥρως.179
ὥρμησε δὲ πορεύεσθαι. τούτους δὲ ἐκεῖθεν ἀνεγείρας ἦγεν ὁ ἥρως·



οἳ δ' ὅτε δὴ φυλάκεσσιν ἐν ἀγρομένοισιν ἔμιχθεν, 180
οὗτοι δὲ ὁπηνίκα ἐν τοῖς συνηθροισμένοις φύλαξιν ἐγένοντο,

οὐδὲ μὲν εὕδοντας φυλάκων ἡγήτορας εὗρον,181
οὐδαμῶς ὑπνώττοντας εὗρον τοὺς ἡγεμόνας τῶν φυλάκων,

ἀλλ' ἐγρηγορτὶ σὺν τεύχεσιν εἵατο πάντες.182
ἀλλὰ γρηγοροῦντες σὺν τοῖς ὅπλοις πάντες ἐκάθηντο.

ὡς δὲ κύνες περὶ μῆλα δυσωρήσωνται ἐν αὐλῇ183
· ὥσπερ δὲ οἱ κύνες περὶ τὰ πρόβατα κακὴν φυλακὴν καὶ νύκτα διάγουσιν ἐν τῇ μάνδρῃ,

θηρὸς ἀκούσαντες κρατερόφρονος, ὅς τε καθ' ὕλην184
θηρίου ἀκούσαντες ἰσχυροῦ καὶ γενναίου, ὅπερ κατὰ τὸν δρυμὸν

ἔρχηται δι' ὄρεσφι· πολὺς δ' ὀρυμαγδὸς ἐπ' αὐτῷ 185
πορεύεται διὰ τῶν ὀρέων, πολὺς δὲ θόρυβος ἐπ᾿ αὐτῷ

ἀνδρῶν ἠδὲ κυνῶν, ἀπό τέ σφισιν ὕπνος ὄλωλεν·186
ἀνδρῶν, καὶ κυνῶν· ἀπ᾿ αὐτῶν δὲ ὕπνος ἠφάνισται·

ὣς τῶν νήδυμος ὕπνος ἀπὸ βλεφάροιιν ὀλώλει187
οὕτως ἀπὸ τῶν βλεφάρων τούτων ὁ δυσέκδυτος ὕπνος ἠφανίσθη,

νύκτα φυλασσομένοισι κακήν· πεδίον δὲ γὰρ αἰεὶ188
φυλαττόντων τὴν χαλεπὴν νύκτα· εἰς τὸ πεδίον γὰρ ἦσαν ἀεὶ

τετράφαθ', ὁππότ' ἐπὶ Τρώων ἀΐοιεν ἰόντων.189
τετραμμένοι, πότε αἴσθοιντο τῶν Τρῴων ἐπερχομένων.

τοὺς δ' ὃ γέρων γήθησεν ἰδὼν θάρσυνέ τε μύθῳ 190
τούτους δὲ ὁ γέρων θεασάμενος ἐχάρη, καὶ παρεθάρρυνε λόγῳ,

καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·191
καὶ φωνήσας πρὸς αὐτοὺς λόγους ταχεῖς ἔλεγεν·

οὕτω νῦν φίλα τέκνα φυλάσσετε· μηδέ τιν' ὕπνος192
οὕτω δὴ ἀγαπητὰ τέκνα φυλάττετε, μὴ δέ τινα ὕπνος

αἱρείτω, μὴ χάρμα γενώμεθα δυσμενέεσσιν.193
νικάτω, μὴ χαρὰ γενώμεθα τοῖς ἐχθροῖς.



ὣς εἰπὼν τάφροιο διέσσυτο· τοὶ δ' ἅμ' ἕποντο194
οὕτως εἰπὼν διέβη τὴν τάφρον. οὗτοι δὲ ὁμοῦ πάντες ἠκολούθουν

Ἀργείων βασιλῆες ὅσοι κεκλήατο βουλήν. 195
οἱ βασιλεῖς τῶν Ἑλλήνων, ὅσοι ἐκλήθησαν ἐπὶ τὴν βουλήν·

τοῖς δ' ἅμα Μηριόνης καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱὸς196
μετ᾿ αὐτῶν δὲ Μηριόνης καὶ ὁ λαμπρὸς υἱὸς τοῦ Νέστορος

ἤϊσαν· αὐτοὶ γὰρ κάλεον συμμητιάασθαι.197
ἐπορεύθησαν· οὗτοι γὰρ ἐκάλεσαν αὐτοὺς ὥστε συμβουλεῦσαι.

τάφρον δ' ἐκδιαβάντες ὀρυκτὴν ἑδριόωντο198
διαβάντες δὲ τὴν ὀρυχθεῖσαν τάφρον, ἐκάθιζον

ἐν καθαρῷ, ὅθι δὴ νεκύων διεφαίνετο χῶρος199
ἐν τόπῳ καθαρῷ, ὅπου τῶν νεκρῶν ἐφαίνετο τόπος

πιπτόντων· ὅθεν αὖτις ἀπετράπετ' ὄβριμος Ἕκτωρ 200
πεσόντων, ὅθεν ὀπίσω ἐτράπη ὁ ἰσχυρὸς Ἕκτωρ

ὀλλὺς Ἀργείους, ὅτε δὴ περὶ νὺξ ἐκάλυψεν.201
ἀποκτείνων τοὺς Ἕλληνας, ἡνίκα δὴ ἡ νὺξ περιεκάλυψεν ἅπαντα σκότει·

ἔνθα καθεζόμενοι ἔπε' ἀλλήλοισι πίφαυσκον·202
ἐκεῖ καθήμενοι λόγους πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον·

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·203
τούτοις δὲ τῶν λόγων ἡγεῖτο ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ, λέγων·

ὦ φίλοι οὐκ ἂν δή τις ἀνὴρ πεπίθοιθ' ἑῷ αὐτοῦ204
ὦ προσφιλέστατοι, οὐκ ἄν τις ἀνὴρ πεισθείη τῇ ἑαυτοῦ

θυμῷ τολμήεντι μετὰ Τρῶας μεγαθύμους 205
τολμηρᾷ καὶ γενναίᾳ ψυχῇ πρὸς τοὺς μεγαλοψύχους Τρῷας

ἐλθεῖν, εἴ τινά που δηΐων ἕλοι ἐσχατόωντα,206
πορευθῆναι, εἴ τινά που τῶν πολεμίων ἔσχατον ὄντα ἀποκτείνειεν (ἐν ἐσχάτῳ τοῦ πεδίου διατρίβοντα ζωγρήσειεν),

ἤ τινά που καὶ φῆμιν ἐνὶ Τρώεσσι πύθοιτο,207
εἴπου καί τινα λόγον ἐν τοῖς Τρῳσὶν ἀκούσειεν,

ἅσσά τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν208
ἅπερ ἂν βουλεύωνται ἐν ἑαυτοῖς· ἢ προθυμοῦνται

αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλιν δὲ209
αὐτόθι μένειν παρὰ ταῖς ναυσὶν πόρρω τῆς πόλεως, ἢ εἰς τὴν πόλιν

ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ' Ἀχαιούς. 210
ὀπίσω ἀνακάμψουσιν, ἐπειδὴ ἐκάκωσαν καὶ ἥττησαν τοὺς Ἕλληνας·

ταῦτά κε πάντα πύθοιτο, καὶ ἂψ εἰς ἡμέας ἔλθοι211
εἰ ταῦτα γε πάντα ἀκούσειε, καὶ πάλιν πρὸς ἡμᾶς ἐπανέλθοι

ἀσκηθής· μέγα κέν οἱ ὑπουράνιον κλέος εἴη212
ἀβλαβής, μεγάλη ἂν αὐτῷ κατὰ πᾶσαν τὴν ὑπ᾽ οὐρανὸν δόξα γένοιτο

πάντας ἐπ' ἀνθρώπους, καί οἱ δόσις ἔσσεται ἐσθλή·213
ἐπὶ πάντας τοὺς ἀνθρώπους, καὶ χάρις αὐτῷ ἔσται ἀγαθή·

ὅσσοι γὰρ νήεσσιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι214
ὅσοι γὰρ ἄριστοι κρατοῦσι καὶ ἄρχουσι παρὰ ταῖς ναυσίν,

τῶν πάντων οἱ ἕκαστος ὄϊν δώσουσι μέλαιναν 215
ἕκαστος τούτων ἁπάντων δώσουσιν αὐτῷ ὄϊν μέλαιναν

θῆλυν ὑπόρρηνον· τῇ μὲν κτέρας οὐδὲν ὁμοῖον,216
θήλειαν, ὕπαρνον, ἔγκυον, ταύτῃ δήπου οὐδὲν κτῆμά ἐστιν ὅμοιον·

αἰεὶ δ' ἐν δαίτῃσι καὶ εἰλαπίνῃσι παρέσται.217
ἀεὶ δὲ ἐν ταῖς εὐωχίαις καὶ ταῖς ἑορταῖς αὐτόκλητος παραγενήσεται.



ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ.218
οὕτως εἶπεν. οὗτοι δὲ πάντες ἄφωνοι ἐγένοντο σιγῇ·

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·219
ἐν τούτοις δὲ εἶπεν ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Διομήδης·

Νέστορ ἔμ' ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ 220
ὦ Νέστορ, ἐμὲ διεγείρει ἡ καρδία, καὶ ἡ ἀνδρεία ψυχὴ

ἀνδρῶν δυσμενέων δῦναι στρατὸν ἐγγὺς ἐόντων221
εἰσελθεῖν εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν πολεμίων ἀνδρῶν πλησίον ὄντων,

Τρώων· ἀλλ' εἴ τίς μοι ἀνὴρ ἅμ' ἕποιτο καὶ ἄλλος222
τῶν Τρῴων· ἀλλ᾽ εἴ τις καὶ ἄλλος ἀνὴρ συνέποιτό μοι,

μᾶλλον θαλπωρὴ καὶ θαρσαλεώτερον ἔσται.223
μᾶλλον παραμυθία, καὶ εὐτολμότερον ἔργον γενήσεται·

σύν τε δύ' ἐρχομένω καί τε πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν224
δύο γὰρ συμπορευόμενοι, ὁ ἕτερος πρὸ τοῦ ἑτέρου ἐνόησεν,

ὅππως κέρδος ἔῃ· μοῦνος δ' εἴ πέρ τε νοήσῃ 225
πῶς ἂν κοινωφελὲς καὶ συμφερὲς γένοιτο· μόνος δὲ καὶ ἐὰν νοήσῃ,

ἀλλά τέ οἱ βράσσων τε νόος, λεπτὴ δέ τε μῆτις.226
ἀλλὰ βραδύτερός τε αὐτῷ ὁ νοῦς, καὶ ἡ βουλὴ ἀσθενής ἐστιν.



ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἔθελον Διομήδεϊ πολλοὶ ἕπεσθαι.227
οὕτως εἶπεν· οὗτοι δὲ πολλοὶ ἐβούλοντο τῷ Διομήδει ἀκολουθεῖν.

ἠθελέτην Αἴαντε δύω θεράποντες Ἄρηος,228
ἐβούλοντο οἱ δύο Αἴαντες οἱ τοῦ πολέμου ὑπηρέται,

ἤθελε Μηριόνης, μάλα δ' ἤθελε Νέστορος υἱός,229
ἐβούλετο ὁ Μηριόνης, πάνυ δὲ ἐβούλετο ὁ υἱὸς τοῦ Νέστορος,

ἤθελε δ' Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος, 230
ἐβούλετο ὁ υἱὸς τοῦ Ἀτρέως ὁ κατὰ πόλεμον ἔνδοξος Μενέλαος,

ἤθελε δ' ὁ τλήμων Ὀδυσεὺς καταδῦναι ὅμιλον231
ἐβούλετο δὲ ὁ ὑπομονητικὸς Ὀδυσσεὺς εἰσελθεῖν εἰς τὸν στρατὸν

Τρώων· αἰεὶ γάρ οἱ ἐνὶ φρεσὶ θυμὸς ἐτόλμα.232
τῶν Τρῴων· ἀεὶ γὰρ αὐτῷ ἐν τῷ λογιστικῷ ἡ ψυχὴ προεθυμεῖτο·

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·233
ἐν τούτοις δὲ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῶν ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·

Τυδεΐδη Διόμηδες ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ234
ὦ Διόμηδες υἱὲ τοῦ Τυδέως τῇ ἐμῇ πεφιλημένε ψυχῇ·

τὸν μὲν δὴ ἕταρόν γ' αἱρήσεαι ὅν κ' ἐθέλῃσθα, 235
ἀπὸ τούτων μὲν οὖν φαινομένων ἐκλέξῃ φίλον, καὶ συνοδοιπόρον,

φαινομένων τὸν ἄριστον, ἐπεὶ μεμάασί γε πολλοί.236
ὃν ἂν βούλῃ τὸν ἄριστον, ἐπειδὴ προθυμοῦνται πολλοί.

μηδὲ σύ γ' αἰδόμενος σῇσι φρεσὶ τὸν μὲν ἀρείω237
μηδὲ σύγε αἰδούμενος ἐν τῷ σῷ λογιστικῷ τὸν βελτίονα μὲν

καλλείπειν, σὺ δὲ χείρον' ὀπάσσεαι αἰδοῖ εἴκων238
καταλίπῃς, σὺ δὲ χείρονα προσλάβῃς, αἰδοῖ ὑποχωρῶν,

ἐς γενεὴν ὁρόων, μηδ' εἰ βασιλεύτερός ἐστιν.239
εἰς τὸ γένος ἀφορῶν, μὴ δὲ εἰ μείζων βασιλεύς ἐστιν.



ὣς ἔφατ', ἔδεισεν δὲ περὶ ξανθῷ Μενελάῳ. 240
οὕτως εἶπεν. ἐφοβήθη δὲ περὶ τοῦ πυρροῦ Μενελάου.

τοῖς δ' αὖτις μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·241
ἐν τούτοις δὲ πάλιν εἶπεν ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Διομήδης·

εἰ μὲν δὴ ἕταρόν γε κελεύετέ μ' αὐτὸν ἑλέσθαι,242
εἰ μέντοι κελεύετε ἐμὲ αὐτὸν ἐκλέξασθαι καὶ λαβεῖν συνοδοιπόρον,

πῶς ἂν ἔπειτ' Ὀδυσῆος ἐγὼ θείοιο λαθοίμην,243
πῶς ἂν μετὰ ταῦτ᾽ ἐγὼ ἐπιλαθοίμην τοῦ θείου Ὀδυσσέως,

οὗ πέρι μὲν πρόφρων κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ244
οὗ περισσῶς μὲν πρόθυμος ἡ καρδία καὶ ἡ ἀνδρεία ψυχή ἐστιν

ἐν πάντεσσι πόνοισι, φιλεῖ δέ ἑ Παλλὰς Ἀθήνη. 245
ἐν πᾶσι τοῖς πόνοις, φιλεῖ δὲ αὐτὸν ἡ πολεμικὴ Ἀθηνᾶ;

τούτου γ' ἑσπομένοιο καὶ ἐκ πυρὸς αἰθομένοιο246
τούτου δὲ ἀκολουθοῦντος, καὶ ἐκ πυρὸς καιομένου

ἄμφω νοστήσαιμεν, ἐπεὶ περίοιδε νοῆσαι.247
ἀμφότεροι ὑποστρέψαιμεν ἂν, ἐπειδὴ πάνυ οἶδε νοῆσαι τὸ δέον.

τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·248
Πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ πολλὰ ὑπομείνας ἔνδοξος Ὀδυσσεύς·

Τυδεΐδη μήτ' ἄρ με μάλ' αἴνεε μήτέ τι νείκει·249
ὦ υἱὲ τοῦ Τυδέως, μήτε πάνυ με ἐπαίνει, μήτε τι ὀνείδιζε,

εἰδόσι γάρ τοι ταῦτα μετ' Ἀργείοις ἀγορεύεις. 250
ἐν εἰδόσι γὰρ τοῖς Ἕλλησι ταῦτα λέγεις.

ἀλλ' ἴομεν· μάλα γὰρ νὺξ ἄνεται, ἐγγύθι δ' ἠώς,251
ἀλλὰ πορευώμεθα, πάνυ γὰρ ἡ νὺξ ἀνύεται, καὶ ἀναλοῦται, ἐγγὺς δὲ ἡ ἡμέρα,

ἄστρα δὲ δὴ προβέβηκε, παροίχωκεν δὲ πλέων νὺξ252
τὰ ἄστρα δὲ προκεχώρηκεν εἰς δύσιν, παρῆλθε δὲ ἡ νυξ εἰς πλείονα

τῶν δύο μοιράων, τριτάτη δ' ἔτι μοῖρα λέλειπται.253
τῶν δύο μοιρῶν, ἡ τρίτη δὲ μοῖρα ὑπολείπεται (παρήλλακται δὲ ἡ νὺξ τὰ πλείονα ἐκ τῶν δύο μοιρῶν, ὥστε λείπεται μέρος τι τῶν δύο, καὶ ἡ τρίτη τελεία).



ὣς εἰπόνθ' ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην.254
οὕτως εἰπόντες ἐνεδύσαντο τὰ φοβερὰ ὅπλα.

Τυδεΐδῃ μὲν δῶκε μενεπτόλεμος Θρασυμήδης 255
τῷ μὲν οὖν υἱῷ τοῦ Τυδέως ἔδωκεν ὁ πολεμικὸς Θρασυμήδης

φάσγανον ἄμφηκες· τὸ δ' ἑὸν παρὰ νηῒ λέλειπτο·256
ξίφος ἐξ ἑκατέρου μέρους ἠκονημένον, τὸ γὰρ ἑαυτοῦ παρὰ τῇ νηὶ κατελείφθη,

καὶ σάκος· ἀμφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε257
καὶ ἀσπίδα, περικεφαλαίαν δὲ αὐτῷ περιέθηκε τῇ κεφαλῇ

ταυρείην, ἄφαλόν τε καὶ ἄλλοφον, ἥ τε καταῖτυξ258
ἐκ δέρματος ταύρου, ἄνευ προμετωπιδίου, καὶ ἄνευ λόφου, ἥτις καταῖτυξ

κέκληται, ῥύεται δὲ κάρη θαλερῶν αἰζηῶν.259
καλεῖται, φυλάττει δὲ καὶ σώζει τὰς κεφαλὰς τῶν ἀκμαίων νέων.

Μηριόνης δ' Ὀδυσῆϊ δίδου βιὸν ἠδὲ φαρέτρην 260
ὁ Μηριόνης δὲ ἔδωκε τῷ Ὀδυσσεῖ τόξον, καὶ βελοθήκην,

καὶ ξίφος, ἀμφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε261
καὶ ξίφος, περικεφαλαίαν δὲ αὐτῷ περιέθηκε τῇ κεφαλῇ

ῥινοῦ ποιητήν· πολέσιν δ' ἔντοσθεν ἱμᾶσιν262
ἐκ δέρματος πεποιημένην, πολλοῖς δὲ ἔνδοθεν λώροις

ἐντέτατο στερεῶς· ἔκτοσθε δὲ λευκοὶ ὀδόντες263
ἐνέσφικτο ἰσχυρῶς, ἔξωθεν δὲ ὀδόντες λευκοὶ

ἀργιόδοντος ὑὸς θαμέες ἔχον ἔνθα καὶ ἔνθα264
χοίρου λευκόδοντος πυκνοὶ συνεῖχον τῇδε κἀκεῖσε,

εὖ καὶ ἐπισταμένως· μέσσῃ δ' ἐνὶ πῖλος ἀρήρει. 265
καλῶς καὶ ἐπιστημόνως·ἐν τῷ μέσῳ δὲ πῖλος ἀφήρει·

τήν ῥά ποτ' ἐξ Ἐλεῶνος Ἀμύντορος Ὀρμενίδαο266
ταύτην (ἥντινα ) δήποτε ἐξ Ἐλεῶνος τῆς πόλεως ἀφείλετο ὁ Αὐτόλυκος τοῦ Ἀμύντορος τοῦ υἱοῦ τοῦ Ὀρμένου,

ἐξέλετ' Αὐτόλυκος πυκινὸν δόμον ἀντιτορήσας,267
τὸν πυκνὸν καὶ ὀχυρὸν οἶκον διορύξας·

Σκάνδειαν δ' ἄρα δῶκε Κυθηρίῳ Ἀμφιδάμαντι·268
εἰς Σκάνδειαν δὲ ἔδωκεν αὐτὴν τῷ ἐκ τῶν Κυθήρων Ἀμφιδάμαντι,

Ἀμφιδάμας δὲ Μόλῳ δῶκε ξεινήϊον εἶναι,269
ὁ Ἀμφιδάμας δὲ ἔδωκεν αὐτὴν τῷ Μόλῳ, ξένιον εἶναι παρ' αὐτῷ·

αὐτὰρ ὃ Μηριόνῃ δῶκεν ᾧ παιδὶ φορῆναι· 270
οὗτος δὲ τῷ Μηριόνῃ ἔδωκεν αὐτὴν τῷ ἑαυτοῦ υἱῷ φορεῖν.

δὴ τότ' Ὀδυσσῆος πύκασεν κάρη ἀμφιτεθεῖσα.271
τότε δ᾽ οὖν περιτεθεῖσα, τὴν κεφαλὴν τοῦ Ὀδυσσέως ἐκάλυψεν.



τὼ δ' ἐπεὶ οὖν ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην,272
οὗτοι δὲ ἐπειδὴ τὰ φοβερὰ αὑτῶν ὅπλα ἐνεδύσαντο,

βάν ῥ' ἰέναι, λιπέτην δὲ κατ' αὐτόθι πάντας ἀρίστους.273
ὥρμησαν δὴ πορεύεσθαι, κατέλιπον δὲ αὐτόθι πάντας τοὺς ἀρίστους·

τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρῳδιὸν ἐγγὺς ὁδοῖο274
τούτοις δὲ αἴσιον ἐρωδιὸν πλησίον τῆς ὁδοῦ ἔπεμψεν

Παλλὰς Ἀθηναίη· τοὶ δ' οὐκ ἴδον ὀφθαλμοῖσι 275
ἡ πολεμικὴ Ἀθηνᾶ, οὗτοι δὲ οὐκ ἐθεάσαντο αὐτὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς

νύκτα δι' ὀρφναίην, ἀλλὰ κλάγξαντος ἄκουσαν.276
κατὰ τὴν σκοτεινὴν νύκτα, ἀλλὰ βοήσαντος ἤκουσαν,

χαῖρε δὲ τῷ ὄρνιθ' Ὀδυσεύς, ἠρᾶτο δ' Ἀθήνῃ·277
ἐπεχάρη δὲ τῷ οἰωνῷ τούτῳ ὁ Ὀδυσσεύς, ηὔξατο δὲ τῇ Ἀθηνᾷ λέγων·

κλῦθί μευ αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, ἥ τέ μοι αἰεὶ278
ἐπάκουσόν μου, ὦ θύγατερ τοῦ τὴν αἰγίδα φοροῦντος Διός, ἥτις μοι ἀεὶ

ἐν πάντεσσι πόνοισι παρίστασαι, οὐδέ σε λήθω279
ἐν πᾶσι τοῖς πόνοις καὶ καμάτοις σύνει καὶ βοηθεῖς, οὐδὲ λανθάνω σε

κινύμενος· νῦν αὖτε μάλιστά με φῖλαι Ἀθήνη, 280
ὁδοιπορῶν· νῦν δὲ καὶ μάλιστά με φίλει, ὦ Ἀθηνᾶ,

δὸς δὲ πάλιν ἐπὶ νῆας ἐϋκλεῖας ἀφικέσθαι281
δὸς δὲ πάλιν ἐπὶ τὰς ναῦς εὐκλεεῖς ἐλθεῖν

ῥέξαντας μέγα ἔργον, ὅ κε Τρώεσσι μελήσῃ.282
πράξαντας μέγα ἔργον, ὅπερ ἂν τοῖς Τρῳσὶν ἐν φροντίδι ἔσται.



δεύτερος αὖτ' ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·283
δεύτερον δὲ ηὔξατο ὁ κατὰ πόλεμον ἀγαθὸς Διομήδης λέγων·

κέκλυθι νῦν καὶ ἐμεῖο Διὸς τέκος Ἀτρυτώνη·284
ἐπάκουσον δὴ καὶ ἐμοῦ, ὦ θύγατερ τοῦ Διὸς ἀκαταπόνητε Ἀθηνᾷ,

σπεῖό μοι ὡς ὅτε πατρὶ ἅμ' ἕσπεο Τυδέϊ δίῳ 285
συνέπου μοι ὥσπερ ὅτε συνείπου τῷ πατρὶ τῷ ἐνδόξῳ Τυδεῖ

ἐς Θήβας, ὅτε τε πρὸ Ἀχαιῶν ἄγγελος ᾔει.286
εἰς τὰς Θήβας, ὁπηνίκα πρὸ τῶν Ἑλλήνων πρεσβευτὴς ἐπορεύθη,

τοὺς δ' ἄρ' ἐπ' Ἀσωπῷ λίπε χαλκοχίτωνας Ἀχαιούς,287
τοὺς σιδηροθωράκους δὲ Ἕλληνας κατέλιπεν ἐπὶ τῷ Ἀσώπῳ ποταμῷ·

αὐτὰρ ὃ μειλίχιον μῦθον φέρε Καδμείοισι288
οὗτος δὲ ἀγγελίαν καὶ λόγον προσηνῆ προσέφερε τοῖς Θηβαίοις

κεῖσ'· ἀτὰρ ἂψ ἀπιὼν μάλα μέρμερα μήσατο ἔργα289
ἐκεῖσε, ὀπίσω δὲ ἀπερχόμενος πάνυ μερίμνης ἄξια καὶ χαλεπὰ ἔργα

σὺν σοὶ δῖα θεά, ὅτε οἱ πρόφρασσα παρέστης. 290
εἰργάσατο μετὰ σοῦ, ἐνδοξοτάτη θεά, ὁπηνίκα αὐτῷ προθύμως παρεγένου βοηθός·

ὣς νῦν μοι ἐθέλουσα παρίσταο καί με φύλασσε.291
οὕτω νῦν κἀμοὶ προθυμουμένη πάρεσο, καὶ φύλαττέ με,

σοὶ δ' αὖ ἐγὼ ῥέξω βοῦν ἦνιν εὐρυμέτωπον292
σοὶ δὲ ἐγὼ θύσω βοῦν ἐνιαυσίαν, πλατυμέτωπον,

ἀδμήτην, ἣν οὔ πω ὑπὸ ζυγὸν ἤγαγεν ἀνήρ·293
ἀδάμαστον, ἣν οὔπω ἀνὴρ ὑπήγαγε τῷ ζυγῷ·

τήν τοι ἐγὼ ῥέξω χρυσὸν κέρασιν περιχεύας.294
ταύτην σοὶ ἐγὼ θύσω περιχέας καὶ περιβαλόμενος τοῖς κέρασιν αὐτῆς χρυσόν.



ὣς ἔφαν εὐχόμενοι, τῶν δ' ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη. 295
οὕτως εἶπον εὐχόμενοι· τούτων δὲ ἐπήκουσεν ἡ πολεμική Ἀθηνᾶ.

οἳ δ' ἐπεὶ ἠρήσαντο Διὸς κούρῃ μεγάλοιο,296
οὗτοι δὲ ἐπειδὴ ηὔξαντο τῇ θυγατρὶ τοῦ Διὸς τοῦ μεγάλου,

βάν ῥ' ἴμεν ὥς τε λέοντε δύω διὰ νύκτα μέλαιναν297
ὥρμησαν πορεύεσθαι, ὥσπερ δύο λέοντες, κατὰ τὴν σκοτεινὴν νύκτα

ἂμ φόνον, ἂν νέκυας, διά τ' ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα.298
ἀνὰ τὸν τόπον τοῦ φόνου, ἀνὰ τοὺς νεκρούς, κατὰ τὰ ὅπλα καὶ τὸ μέλαν αἷμα.



οὐδὲ μὲν οὐδὲ Τρῶας ἀγήνορας εἴασεν Ἕκτωρ299
οὐ μὴν οὐδὲ τοὺς ἀλαζόνας Τρῷας ἀφῆκεν ὁ Ἕκτωρ

εὕδειν, ἀλλ' ἄμυδις κικλήσκετο πάντας ἀρίστους, 300
ὑπνώττειν, ἀλλ᾿ ὁμοῦ πάντας συνεκάλεσε τοὺς ἀρίστους,

ὅσσοι ἔσαν Τρώων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες·301
ὅσοι ἦσαν ἡγεμόνες τῶν Τρῴων, καὶ βασιλεῖς.

τοὺς ὅ γε συγκαλέσας πυκινὴν ἀρτύνετο βουλήν·302
τούτους οὗτος συναθροίσας συνετὴν παρεσκεύαζε καὶ ἀπήρτιζε βουλὴν λέγων.

τίς κέν μοι τόδε ἔργον ὑποσχόμενος τελέσειε303
τίς ἄν μοι τοῦτο τὸ ἔργον ἐπαγγειλάμενος ἐκτελέσειεν

δώρῳ ἔπι μεγάλῳ; μισθὸς δέ οἱ ἄρκιος ἔσται.304
ἐπὶ μεγάλῃ χάριτι; μισθὸς δὲ (γὰρ) αὐτῷ ἱκανὸς ἔσται·

δώσω γὰρ δίφρόν τε δύω τ' ἐριαύχενας ἵππους 305
δώσω γὰρ αὐτῷ ὄχημα, καὶ δύο μεγαλαύχενας ἵππους,

οἵ κεν ἄριστοι ἔωσι θοῇς ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν306
οἵπερ ἂν ἄριστοι ὦσιν ἐπὶ ταῖς ταχείαις ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων,

ὅς τίς κε τλαίη, οἷ τ' αὐτῷ κῦδος ἄροιτο,307
ὅστις ἂν τολμήσειε, καὶ ἑαυτῷ δόξαν ἀπενέγκαιτο,

νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔκ τε πυθέσθαι308
ἀφικέσθαι πλησίον τῶν ταχυπόρων νεῶν, καὶ ἀκοῦσαι καὶ γνῶναι ἀκριβῶς,

ἠέ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ,309
ἢ φυλάττονται αἱ ταχεῖαι νῆες, ὥσπερ τὸ πρότερον,

ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ' ἡμετέρῃσι δαμέντες 310
ἢ δαμασθέντες ἤδη καὶ ἡττηθέντες ὑπὸ τῶν ἡμετέρων χειρῶν,

φύξιν βουλεύουσι μετὰ σφίσιν, οὐδ' ἐθέλουσι311
φυγὴν ἐν αὐτοῖς βουλεύονται, οὐδὲ θέλουσι

νύκτα φυλασσέμεναι, καμάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.312
τὴν νύκτα φυλάττειν, πόνῳ καὶ κόπῳ χαλεπῷ ἀδημονήσαντες.



ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ.313
οὕτως εἶπεν. οὗτοι δὲ πάντες ἄφωνοι ἐγένοντο σιγῇ·

ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δόλων Εὐμήδεος υἱὸς314
ἦν δέ τις ἐν τοῖς Τρῳσὶ Δόλων υἱὸς τοῦ Εὐμήδους,

κήρυκος θείοιο πολύχρυσος πολύχαλκος, 315
τοῦ θείου καὶ θαυμαστοῦ κήρυκος, πολὺν χρυσὸν καὶ πολὺν χαλκὸν ἔχων·

ὃς δή τοι εἶδος μὲν ἔην κακός, ἀλλὰ ποδώκης·316
ὃς δὴ κατὰ μὲν τὴν μορφὴν δυσειδὴς ἦν, ἀλλὰ ταχύπους·

αὐτὰρ ὃ μοῦνος ἔην μετὰ πέντε κασιγνήτῃσιν.317
οὗτος δὲ μόνος ἦν ἐν πέντε ἀδελφαῖς,

ὅς ῥα τότε Τρωσίν τε καὶ Ἕκτορι μῦθον ἔειπεν·318
ὃς δὴ τότε τοῖς τε Τρῳσὶ καὶ τῷ Ἕκτορι εἶπε λόγον.

Ἕκτορ ἔμ' ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ319
ὦ Ἕκτορ, ἐμὲ προτρέπει ἡ καρδία, καὶ ἡ γενναία ψυχὴ

νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέμεν ἔκ τε πυθέσθαι. 320
πορευθῆναι πλησίον τῶν ταχυπόρων νεῶν, καὶ περὶ πάντων ἀκριβῶς ἀκοῦσαι·

ἀλλ' ἄγε μοι τὸ σκῆπτρον ἀνάσχεο, καί μοι ὄμοσσον321
ἀλλ᾽ ἄγε μοι ἀνάτεινον τὴν βασιλικὴν ῥάβδον, καὶ ὄμοσόν μοι,

ἦ μὲν τοὺς ἵππους τε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ322
ἦ μὴν τοὺς ἵππους, καὶ τὰ σιδήρῳ πεποικιλμένα ὀχήματα

δωσέμεν, οἳ φορέουσιν ἀμύμονα Πηλεΐωνα,323
δώσειν, οἳ φέρουσι καὶ βαστάζουσι τὸν ἄμεμπτον υἱὸν τοῦ Πηλέως·

σοὶ δ' ἐγὼ οὐχ ἅλιος σκοπὸς ἔσσομαι οὐδ' ἀπὸ δόξης·324
σοὶ δὲ ἐγὼ οὐκ ἔσομαι μάταιος κατάσκοπος, οὐδὲ ἄπο τοῦ σκοποῦ, καὶ οἰήσεως, ἣν ἔχεις περὶ ἐμοῦ·

τόφρα γὰρ ἐς στρατὸν εἶμι διαμπερὲς ὄφρ' ἂν ἵκωμαι 325
ἐπὶ τοσοῦτον γὰρ εἰς τὸ στρατόπεδον πορεύσομαι διόλου, ἕως ἄν ἀφίκωμαι

νῆ' Ἀγαμεμνονέην, ὅθι που μέλλουσιν ἄριστοι326
εἰς τὴν ναῦν τοῦ Ἀγαμέμνονος, ὅπου ἐοίκασιν οἱ ἄριστοι

βουλὰς βουλεύειν ἢ φευγέμεν ἠὲ μάχεσθαι.327
βουλεύεσθαι, ἢ φεύγειν, ἢ πολεμεῖν.

ὣς φάθ', ὃ δ' ἐν χερσὶ σκῆπτρον λάβε καί οἱ ὄμοσσεν·328
οὕτως εἶπεν. ὁ δὲ ἔλαβεν ἐν ταῖς χερσὶ τὴν βασιλικὴν ῥάβδον, καὶ ὤμοσεν αὐτῷ·

ἴστω νῦν Ζεὺς αὐτὸς ἐρίγδουπος πόσις Ἥρης329
γινωσκέτω καὶ μάρτυς ἔστω δή αὐτὸς ὁ μεγαλόφωνος ἀνὴρ τῆς Ἥρας,

μὴ μὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐποχήσεται ἄλλος 330
οὐδαμῶς τοῖς ἵπποις αὐτοῖς ἄλλος ἀνὴρ ἐποχήσεται

Τρώων, ἀλλά σέ φημι διαμπερὲς ἀγλαϊεῖσθαι.331
ἀπὸ τῶν Τρῴων, ἀλλά σε ἀποφαίνομαι διὰ παντὸς ἀγλαΐζεσθαι, καὶ καλλωπίζεσθαι.



ὣς φάτο καί ῥ' ἐπίορκον ἐπώμοσε, τὸν δ' ὀρόθυνεν·332
οὕτως εἶπε, καὶ δὴ ἐπιώρκησεν, τοῦτον δὲ παρώξυνε (ἐπεὶ τὸν ὅρκον ἐτελείωσε, τοῦτον διήγειρε).

αὐτίκα δ' ἀμφ' ὤμοισιν ἐβάλλετο καμπύλα τόξα,333
εὐθέως δὲ περιεβάλετο τοῖς ὤμοις τὸ ἐπικαμπὲς τόξον,

ἕσσατο δ' ἔκτοσθεν ῥινὸν πολιοῖο λύκοιο,334
ἐνεδύσατο δὲ ἔξωθεν δέρμα λύκου λευκοῦ,

κρατὶ δ' ἐπὶ κτιδέην κυνέην, ἕλε δ' ὀξὺν ἄκοντα, 335
ἐπὶ τῇ κεφαλῇ δὲ ἔθηκε περικεφαλαίαν ἐκ δέρματος ἰκτίδος πεποιηκυῖαν,

βῆ δ' ἰέναι προτὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ· οὐδ' ἄρ' ἔμελλεν336
ὥρμησε δὲ πορεύεσθαι ἐπὶ τὰς ναῦς ἀπὸ τοῦ στρατοῦ· οὐδὲ δὴ ἔμελλεν,

ἐλθὼν ἐκ νηῶν ἂψ Ἕκτορι μῦθον ἀποίσειν.337
ἀφικόμενος ἐκ τῶν νεῶν πάλιν, ἀπαγγελεῖν λόγον τῷ Ἕκτορι·

ἀλλ' ὅτε δή ῥ' ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν κάλλιφ' ὅμιλον,338
ἀλλ᾿ ὁπηνίκα δὴ κατέλιπε τῶν ἵππων τε καὶ τῶν ἀνδρῶν τὸ ἄθροισμα,

βῆ ῥ' ἀν' ὁδὸν μεμαώς· τὸν δὲ φράσατο προσιόντα339
ἐπορεύετο δὴ τὴν ὁδὸν προθυμούμενος· τοῦτον δὲ προσερχόμενον ἐθεάσατο

διογενὴς Ὀδυσεύς, Διομήδεα δὲ προσέειπεν· 340
ὁ ἐκ τοῦ Διὸς καταγόμενος Ὀδυσσεύς, εἶπε δὲ πρὸς τὸν Διομήδην·

οὗτός τις Διόμηδες ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεται ἀνήρ,341
οὗτος ὁ ἀνὴρ, ὦ Διόμηδες, ἀπὸ τοῦ στρατοῦ ἔρχεται,

οὐκ οἶδ' ἢ νήεσσιν ἐπίσκοπος ἡμετέρῃσιν,342
οὐκ οἶδα, ἢ κατάσκοπος τῶν ἡμετέρων νεῶν,

ἦ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων.343
ἢ σκυλεύσων τινὰ τῶν ἀποθανόντων νεκρῶν·

ἀλλ' ἐῶμέν μιν πρῶτα παρεξελθεῖν πεδίοιο344
ἀλλὰ παραχωρῶμεν αὐτῷ πρῶτον παρελθεῖν ἐκ τῆς πεδιάδος

τυτθόν· ἔπειτα δέ κ' αὐτὸν ἐπαΐξαντες ἕλοιμεν 345
μικρόν, μετὰ ταῦτα δὲ ἐφορμήσαντες ζωγρήσαιμεν ἂν αὐτὸν

καρπαλίμως· εἰ δ' ἄμμε παραφθαίησι πόδεσσιν,346
ταχέως· εἰ δὲ ἡμᾶς παραδράμοι τοῖς ποσί, καὶ πλαγίαν ἐπὶ τὴν πόλιν ποιεῖται τὴν ὁδόν,

αἰεί μιν ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατόφι προτιειλεῖν347
ἀεὶ αὐτὸν ἀπὸ τοῦ στρατοῦ ἀπέστρεφε ἐπὶ τὰς ναῦς

ἔγχει ἐπαΐσσων, μή πως προτὶ ἄστυ ἀλύξῃ.348
σὺν τῷ δόρατι ἐφορμῶν, μήπως εἰς τὴν πόλιν ἐκφύγῃ·



ὣς ἄρα φωνήσαντε παρὲξ ὁδοῦ ἐν νεκύεσσι349
οὕτω δὴ εἰπόντες ἐκτὸς τῆς ὁδοῦ ἐν τοῖς νεκροῖς

κλινθήτην· ὃ δ' ἄρ' ὦκα παρέδραμεν ἀφραδίῃσιν. 350
ἐκλίθησαν· οὗτος δὲ ταχέως παρῆλθεν ἀνοίᾳ καὶ ἀσυνέτως·

ἀλλ' ὅτε δή ῥ' ἀπέην ὅσσόν τ' ἐπὶ οὖρα πέλονται351
ἀλλ᾿ ὁπηνίκα δὴ τοσοῦτον ἀπῆν, ὅσον τὰ διαστήματα γίνονται

ἡμιόνων· αἱ γάρ τε βοῶν προφερέστεραί εἰσιν352
τῶν ἡμιόνων, αὗται γὰρ κρείττονές εἰσι βοῶν

ἑλκέμεναι νειοῖο βαθείης πηκτὸν ἄροτρον·353
ἕλκειν τὸ ἄροτρον τὸ τὸν γύην προσπεπηγότα ἔχον, διὰ τῆς βαθείας ἠροτριασμένης γῆς,

τὼ μὲν ἐπεδραμέτην, ὃ δ' ἄρ' ἔστη δοῦπον ἀκούσας.354
οὗτοι μὲν ἐπέδραμον. οὗτος δὲ ἔστη ἀκούσας τὸν κτύπον·

ἔλπετο γὰρ κατὰ θυμὸν ἀποστρέψοντας ἑταίρους 355
ᾤετο (ἤλπιζε) γὰρ κατὰ τὸν ἑαυτοῦ λογισμὸν εἶναί τινας φίλους

ἐκ Τρώων ἰέναι πάλιν Ἕκτορος ὀτρύναντος.356
ἐκ τῶν Τρῴων μετακαλεσομένους πορεύεσθαι ὑπίσω, τοῦ Ἕκτορος κελεύσαντος (ὡς τοῦ Ἕκτορος κελεύσαντος, εἰς τοὐπίσω αὐτὸν ὑποστρέψαι)·

ἀλλ' ὅτε δή ῥ' ἄπεσαν δουρηνεκὲς ἢ καὶ ἔλασσον,357
αλλ' ὁπηνίκα δὴ ἀπῆσαν, ὅσον βολὴ δόρατος, ἢ καὶ ἔλαττον,

γνῶ ῥ' ἄνδρας δηΐους, λαιψηρὰ δὲ γούνατ' ἐνώμα358
ἔγνω δὴ ἄνδρας πολεμίους, ταχέως δὲ τὰ γόνατα ἐκίνει

φευγέμεναι· τοὶ δ' αἶψα διώκειν ὁρμήθησαν.359
φεύγειν, οὗτοι δὲ ταχέως διώκειν ὥρμησαν.

ὡς δ' ὅτε καρχαρόδοντε δύω κύνε εἰδότε θήρης 360
ὥσπερ δὲ ὅτε δύο κύνες τραχεῖς καὶ ὀξεῖς ὀδόντας ἔχοντες, ἔμπειροι κυνηγίας,

ἢ κεμάδ' ἠὲ λαγωὸν ἐπείγετον ἐμμενὲς αἰεὶ361
ἢ δορκίδα, ἢ λαγωὸν ἐπείγουσιν ἐπιμόνως ἀεὶ

χῶρον ἀν' ὑλήενθ', ὃ δέ τε προθέῃσι μεμηκώς,362
κατὰ τόπον ὑλώδη καὶ σύνδενδρον, οὗτος δὲ προτρέχει γοῶν·

ὣς τὸν Τυδεΐδης ἠδ' ὃ πτολίπορθος Ὀδυσσεὺς363
οὕτω τοῦτον ὁ υἱὸς τοῦ Τυδέως καὶ ὁ τὰς πόλεις πορθῶν Ὀδυσσεύς,

λαοῦ ἀποτμήξαντε διώκετον ἐμμενὲς αἰεί.364
τοῦ Τρωϊκοῦ λαοῦ ἀποχωρίσαντες, ἐδίωκεν ἐπιμόνως ἀεὶ.

ἀλλ' ὅτε δὴ τάχ' ἔμελλε μιγήσεσθαι φυλάκεσσι 365
ἀλλ᾿ ἡνίκα δὴ ταχέως ἔμελλε συμμιγήσεσθαι τοῖς φύλαξι

φεύγων ἐς νῆας, τότε δὴ μένος ἔμβαλ' Ἀθήνη366
φεύγων εἰς τὰς ναῦς, τηνικαῦτα δὴ ἐνέβαλεν ἰσχὺν ἡ Ἀθηνᾶ

Τυδεΐδῃ, ἵνα μή τις Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων367
τῷ υἱῷ τοῦ Τυδέως, ὅπως μηδεὶς τῶν σιδηροθωράκων Ἑλλήνων

φθαίη ἐπευξάμενος βαλέειν, ὃ δὲ δεύτερος ἔλθοι.368
προ(κατα)λάβοι ἐπικαυχησάμενος βαλεῖν, (καυχήσαιτο βαλεῖν προκαταλαβών), οὗτος δὲ ὕστερον παραγένοιτο,

δουρὶ δ' ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διομήδης·369
σὺν τῷ δόρατι δὲ ὁρμῶν καὶ ἐπερχόμενος εἶπε πρὸς αὐτὸν ὁ ἰσχυρὸς Διομήδης·

ἠὲ μέν' ἠέ σε δουρὶ κιχήσομαι, οὐδέ σέ φημι 370
Ἢ μένε, ἢ σὲ δόρατι φθάσω· οὐδ᾽ οἴομαι σε

δηρὸν ἐμῆς ἀπὸ χειρὸς ἀλύξειν αἰπὺν ὄλεθρον.371
ἐπὶ πολὺ ἐκφυγεῖν τὸν ὑπὸ τῆς ἐμῆς χειρὸς ἀφανιστικὸν θάνατον.



ἦ ῥα καὶ ἔγχος ἀφῆκεν, ἑκὼν δ' ἡμάρτανε φωτός·372
εἶπε δή, καὶ ἐπέρριψε τὸ δόρυ, ἐθελουσίως δὲ ἀπέτυχε τοῦ ἀνδρός·

δεξιτερὸν δ' ὑπὲρ ὦμον ἐΰξου δουρὸς ἀκωκὴ373
ὑπὲρ τὸν ὦμον δὲ τὸν δεξιὸν ἡ τοῦ εὐξέστου καὶ καλῶς πεποιημένου δόρατος αἰχμὴ ἐνεπάγη

ἐν γαίῃ ἐπάγη· ὃ δ' ἄρ' ἔστη τάρβησέν τε374
εἰς τὴν γῆν, οὗτος δὲ ἐφοβήθη καὶ ἔστη,

βαμβαίνων· ἄραβος δὲ διὰ στόμα γίγνετ' ὀδόντων· 375
τρέμων, ἦχος δὲ κατὰ τὸ στόμα ἐγίνετο τῶν ὀδόντων (ἀσαφῆ φωνὴν προϊέμενος),

χλωρὸς ὑπαὶ δείους· τὼ δ' ἀσθμαίνοντε κιχήτην,376
χλωροποιός, καὶ ὠχροποιὸς ὑπὸ τοῦ φόβου, οὗτοι δὲ πνευστιῶντες κατέλαβον,

χειρῶν δ' ἁψάσθην· ὃ δὲ δακρύσας ἔπος ηὔδα·377
ἥψαντο δὲ τῶν χειρῶν. οὗτος δὲ δακρύσας εἶπε λόγον·

ζωγρεῖτ', αὐτὰρ ἐγὼν ἐμὲ λύσομαι· ἔστι γὰρ ἔνδον378
ζῶντά με ἀγάγετε, ἐγὼ δὲ λυτρώσομαι ἐμαυτόν, ἔστι γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ

χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,379
χαλκός τε καὶ χρυσός, καὶ πολλοῦ καμάτου δεόμενος σίδηρος·

τῶν κ' ὔμμιν χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι' ἄποινα 380
ἐκ τούτων δωρήσαιτ᾽ ἂν ὑμῖν ὁ πατὴρ πλεῖστα λύτρα,

εἴ κεν ἐμὲ ζωὸν πεπύθοιτ' ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.381
ἐὰν ἐμὲ ζῶντα ἀκούσῃ ἐπὶ ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων.



τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·382
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς·

θάρσει, μηδέ τί τοι θάνατος καταθύμιος ἔστω.383
θάρρει μηδέ τί σοι ὁ θάνατος ἐπὶ λογισμὸν ἔστω·

ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον·384
ἀλλ᾽ ἄγε εἰπέ μοι τοῦτο καὶ ἀληθῶς ἀπάγγειλον.

πῇ δὴ οὕτως ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεαι οἷος 385
ποῦ δὴ οὕτω μόνος ἀπὸ τοῦ στρατοῦ πρὸς τὰς ναῦς πορεύῃ

νύκτα δι' ὀρφναίην, ὅτε θ' εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι;386
κατὰ τὴν σκοτεινὴν νύκτα, ἡνίκα ὑπνώττουσιν οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι;

ἤ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων;387
ἢ σκυλεύσων τινὰ τῶν ἀποθανόντων νεκρῶν,

ἦ σ' Ἕκτωρ προέηκε διασκοπιᾶσθαι ἕκαστα388
ἢ ὁ Ἕκτωρ σὲ προέπεμψε κατασκοπήσασθαι ἅπαντα

νῆας ἔπι γλαφυράς; ἦ σ' αὐτὸν θυμὸς ἀνῆκε;389
εἰς τὰς βαθείας ναῦς, ἢ σὲ αὐτὸν ἀνέπεισεν ἡ ψυχή;



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα Δόλων, ὑπὸ δ' ἔτρεμε γυῖα· 390
πρὸς τοῦτον δὲ ἀπεκρίνετο μετὰ ταῦτα ὁ Δόλων, ὑπέτρεμε δὲ τὰ μέλη·

πολλῇσίν μ' ἄτῃσι παρὲκ νόον ἤγαγεν Ἕκτωρ,391
ἀολλαῖς βλάβαις ἐξηπάτησέ μου τὸν νοῦν ὁ Ἕκτωρ·

ὅς μοι Πηλεΐωνος ἀγαυοῦ μώνυχας ἵππους392
ὅς μοι τοὺς μονώνυχας ἵππους τοῦ λαμπροῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως

δωσέμεναι κατένευσε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ,393
ὑπέσχετο δώσειν, καὶ τὰ σιδήρῳ πεποικιλμένα ὀχήματα·

ἠνώγει δέ μ' ἰόντα θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν394
ἐκέλευσε δὲ πορευόμενόν με κατὰ τὴν ταχεῖαν σκοτεινὴν νύκτα,

ἀνδρῶν δυσμενέων σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔκ τε πυθέσθαι 395
ἀφικέσθαι πλησίον τῶν πολεμίων ἀνδρῶν, καὶ ἀκριβῶς ἀκοῦσαι,

ἠὲ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ,396
ἢ φυλάττονται αἱ ταχεῖαι νῆες, ὥσπερ τὸ πρότερον,

ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ' ἡμετέρῃσι δαμέντες397
ἢ δαμασθέντες ἤδη καὶ ἡττηθέντες ὑπὸ τῶν ἡμετέρων χειρῶν

φύξιν βουλεύουσι μετὰ σφίσιν, οὐδ' ἐθέλουσι398
φυγὴν βουλεύεσθε ἐν ἑαυτοῖς, οὐδὲ θέλετε

νύκτα φυλασσέμεναι, καμάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.399
φυλάττειν τὴν νύκτα, πόνῳ καὶ κόπῳ χαλεπῷ ἀδημονήσαντες.



τὸν δ' ἐπιμειδήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· 400
πρὸς τοῦτον δὲ ἐπιμειδιάσας εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς.

ἦ ῥά νύ τοι μεγάλων δώρων ἐπεμαίετο θυμὸς401
ὄντως δή σοι ἡ μεγαλόφρων καὶ γενναία ψυχὴ μεγάλων χαρίτων ἐπεθύμει,

ἵππων Αἰακίδαο δαΐφρονος· οἳ δ' ἀλεγεινοὶ402
τῶν ἵππων τοῦ συνετοῦ ἐκγόνου τοῦ Αἰακοῦ· οὗτοι δὲ χαλεποί εἰσιν

ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαμήμεναι ἠδ' ὀχέεσθαι403
δαμασθῆναι ἀνδράσι θνητοῖς, καὶ ὀχεῖσθαι

ἄλλῳ γ' ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε μήτηρ.404
ἄλλῳ γε, ἢ τῷ Ἀχιλλεῖ, ὃν ἔτεκε μήτηρ ἀθάνατος.

ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· 405
ἀλλ᾿ ἄγε εἰπέ μοι τοῦτο, καὶ ἀληθῶς ἀπάγγειλον.

ποῦ νῦν δεῦρο κιὼν λίπες Ἕκτορα ποιμένα λαῶν;406
ποῦ νῦν κατέλιπες τὸν Ἕκτορα τὸν βασιλέα τοῦ στρατοῦ, πορευόμενος ἐνθάδε;

ποῦ δέ οἱ ἔντεα κεῖται ἀρήϊα, ποῦ δέ οἱ ἵπποι;407
ποῦ δὲ αὐτῷ τὰ πολεμικὰ ὅπλα κεῖται; ποῦ δὲ αὐτῷ οἱ ἵπποι ἑστᾶσι;

πῶς δαὶ τῶν ἄλλων Τρώων φυλακαί τε καὶ εὐναί;408
πῶς δὲ ἔχουσι τῶν λοιπῶν Τρῴων αἱ τηρήσεις καὶ αἱ κοῖται,

ἅσσά τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν409
καὶ ἅτινα βουλεύονται ἐν ἑαυτοῖς, ἢ προθυμοῦνται

αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλιν δὲ 410
αὐτόθι μένειν παρὰ ταῖς ναυσὶν ἄπωθεν τῆς πόλεως, ἢ εἰς τὴν πόλιν

ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ' Ἀχαιούς.411
ὀπίσω ἀνακάμψουσιν, ἐπειδὴ ἐδάμασαν, καὶ ἥττησαν τοὺς Ἕλληνας;



τὸν δ' αὖτε προσέειπε Δόλων Εὐμήδεος υἱός·412
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ Δόλων ὁ υἱὸς τοῦ Εὐμήδους·

τοὶ γὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μάλ' ἀτρεκέως καταλέξω.413
τοιγαροῦν ἐγώ σοι ταῦτα πάνυ ἀληθῶς μέχρι τέλους ἐρῶ.

Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν, ὅσοι βουληφόροι εἰσί,414
ὁ μὲν Ἕκτωρ μετ᾽ αὐτῶν, ὅσοι γνωμοδόται ὑπάρχουσι,

βουλὰς βουλεύει θείου παρὰ σήματι Ἴλου 415
βουλεύεται παρὰ τῷ μνήματι τοῦ θείου καὶ θαυμαστοῦ Ἴλου,

νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου· φυλακὰς δ' ἃς εἴρεαι ἥρως416
πόρρω τῆς ταραχῆς καὶ τοῦ θορύβου· τὰς φυλακὰς δὲ καὶ τηρήσεις, ἃς ἐρωτᾷς, ὦ ἥρως,

οὔ τις κεκριμένη ῥύεται στρατὸν οὐδὲ φυλάσσει.417
οὐδεμία διακεχωρισμένη καὶ τεταγμένη σώζει τὸν στρατόν, οὐδὲ τηρεῖ·

ὅσσαι μὲν Τρώων πυρὸς ἐσχάραι, οἷσιν ἀνάγκη418
ὅσαι μὲν γὰρ πυρὸς πυρκαϊαὶ τῶν Τρῴων, οἷστισιν ἀνάγκη ἐπίκειται,

οἷ δ' ἐγρηγόρθασι φυλασσέμεναί τε κέλονται419
οὗτοι ἀγρυπνοῦσι, καὶ φυλάσσειν παρακελεύονται

ἀλλήλοις· ἀτὰρ αὖτε πολύκλητοι ἐπίκουροι 420
ἀλλήλοις· οἱ πολλαχόθεν δὲ κληθέντες βοηθοὶ

εὕδουσι· Τρωσὶν γὰρ ἐπιτραπέουσι φυλάσσειν·421
ὑπνώττουσι· τοῖς γὰρ Τρῳσὶν ἐπιτρέπουσι φυλάττειν,

οὐ γάρ σφιν παῖδες σχεδὸν εἵαται οὐδὲ γυναῖκες.422
οὐ γὰρ αὐτοῖς οἱ παῖδες, οὐδὲ αἱ γυναῖκες κάθηνται ἐγγύς.



τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·423
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς·

πῶς γὰρ νῦν Τρώεσσι μεμιγμένοι ἱπποδάμοισιν424
πῶς δὴ καθεύδουσι νῦν; μεμιγμένοι τοῖς ἱππικοῖς Τρωσίν;

εὕδουσ' ἦ ἀπάνευθε; δίειπέ μοι ὄφρα δαείω. 425
ἢ πόρρω που; δήλωσόν μοι, ἵνα μάθω.



τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα Δόλων Εὐμήδεος υἱός·426
πρὸς τοῦτον δὲ μετὰ ταῦτα ἀπεκρίνετο Δόλων ὁ υἱὸς τοῦ Εὐμήδους.

τοὶ γὰρ ἐγὼ καὶ ταῦτα μάλ' ἀτρεκέως καταλέξω.427
τοιγαροῦν ἐγώ σοι ταῦτα πάνυ ἀληθῶς μέχρι τέλους ἐρῶ.

πρὸς μὲν ἁλὸς Κᾶρες καὶ Παίονες ἀγκυλότοξοι428
πρὸς μὲν τὴν θάλασσαν, οἱ Κᾶρες, καὶ οἱ τοῖς καμπύλοις τόξοις χρώμενοι Παίονες,

καὶ Λέλεγες καὶ Καύκωνες δῖοί τε Πελασγοί,429
καὶ οἱ Λέλεγες, καὶ οἱ Καύκωνες καὶ οἱ ἔνδοξοι Πελασγοί.

πρὸς Θύμβρης δ' ἔλαχον Λύκιοι Μυσοί τ' ἀγέρωχοι 430
ἔμπροσθεν δὲ τῆς Θύμβρης ἐτετάχατο οἱ Λύκιοι, καὶ οἱ θρασεῖς καὶ ἀνδρεῖοι Μυσοί,

καὶ Φρύγες ἱππόμαχοι καὶ Μῄονες ἱπποκορυσταί.431
καὶ οἱ ἱππικοὶ Φρύγες, καὶ οἱ πολεμικοὶ Μῄονες.

ἀλλὰ τί ἢ ἐμὲ ταῦτα διεξερέεσθε ἕκαστα;432
ἀλλὰ τί δὴ ἐμὲ διερωτᾶτε πάντα;

εἰ γὰρ δὴ μέματον Τρώων καταδῦναι ὅμιλον433
εἰ γὰρ προθυμεῖσθε εἰσελθεῖν εἰς τὸν στρατὸν τῶν Τρῴων,

Θρήϊκες οἷδ' ἀπάνευθε νεήλυδες ἔσχατοι ἄλλων·434
Θρᾷκες οὗτοί εἰσι χωρίς, νεωστὶ ἐλθόντες, ἔσχατοι τῶν λοιπῶν,

ἐν δέ σφιν Ῥῆσος βασιλεὺς πάϊς Ἠϊονῆος. 435
ἐν αὐτοῖς δὲ βασιλεὺς Ῥῆσος ὁ υἱὸς τοῦ Ἠιονέως·

τοῦ δὴ καλλίστους ἵππους ἴδον ἠδὲ μεγίστους·436
τούτου δὴ ὡραιοτάτους ἵππους ἴδον, καὶ εὐμεγέθεις·

λευκότεροι χιόνος, θείειν δ' ἀνέμοισιν ὁμοῖοι·437
λευκότεροί εἰσι χιόνος, ἐν τῷ τρέχειν δὲ ὅμοιοι τοῖς ἀνέμοις,

ἅρμα δέ οἱ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ εὖ ἤσκηται·438
τὰ ὀχήματα δὲ αὐτῷ χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ καλῶς κατεσκεύασται,

τεύχεα δὲ χρύσεια πελώρια θαῦμα ἰδέσθαι439
τὰ ὅπλα δὲ χρυσᾶ ἐξαίσια, θαῦμα ἰδεῖν,

ἤλυθ' ἔχων· τὰ μὲν οὔ τι καταθνητοῖσιν ἔοικεν 440
ἀφίκετο ἔχων, ἃ δήπου οὐκ ἀνθρώποις (ἀνδράσι) θνητοῖς προσήκει

ἄνδρεσσιν φορέειν, ἀλλ' ἀθανάτοισι θεοῖσιν.441
φορεῖν, ἀλλὰ θεοῖς ἀθανάτοις.

ἀλλ' ἐμὲ μὲν νῦν νηυσὶ πελάσσετον ὠκυπόροισιν,442
ἀλλ᾿ ἐμὲ μέν τοι νῦν ἀγάγετε εἰς τὰς ταχυπόρους ναῦς,

ἠέ με δήσαντες λίπετ' αὐτόθι νηλέϊ δεσμῷ,443
ἢ δεσμεύσαντές με δεσμῷ ἀνηλεεῖ καὶ ἀπηνεῖ, καταλίπετε αὐτοῦ,

ὄφρά κεν ἔλθητον καὶ πειρηθῆτον ἐμεῖο444
ἕως ἂν ἔλθητε, καὶ πεῖραν σχῆτε ἐμοῦ,

ἠὲ κατ' αἶσαν ἔειπον ἐν ὑμῖν, ἦε καὶ οὐκί. 445
ἢ δὴ κατὰ τὸ πρέπον εἶπον ἐν ὑμῖν, ἢ οὔ.



τὸν δ' ἄρ' ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·446
πρὸς τοῦτον δὲ δεινῶς ὑποβλεψάμενος εἶπεν ὁ ἰσχυρὸς Διομήδης·

μὴ δή μοι φύξίν γε Δόλων ἐμβάλλεο θυμῷ·447
μή μοι, ὦ Δόλων, φυγὴν ἐντίθου τῇ ψυχῇ,

ἐσθλά περ ἀγγείλας, ἐπεὶ ἵκεο χεῖρας ἐς ἁμάς.448
καίπερ ἀγαθὰ ἀπαγγείλας, ἐπεὶ ἦλθες εἰς τὰς ἐμὰς χεῖρας·

εἰ μὲν γάρ κέ σε νῦν ἀπολύσομεν ἠὲ μεθῶμεν,449
ἐὰν γὰρ νῦν ἀπολύσωμέν σε, ἢ ἀφῶμεν,

ἦ τε καὶ ὕστερον εἶσθα θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν 450
ὄντως που καὶ μετὰ ταῦτα ἐλεύσῃ εἰς τὰς ναῦς τῶν Ἑλλήνων,

ἠὲ διοπτεύσων ἢ ἐναντίβιον πολεμίξων·451
ἢ διασκοπησόμενος, ἢ κατὰ βιαίαν ἐναντίωσιν μαχησόμενος·

εἰ δέ κ' ἐμῇς ὑπὸ χερσὶ δαμεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς,452
ἐὰν δὲ ὑπὸ τῶν ἐμῶν χειρῶν δαμασθεὶς ἀπολέσῃς τὴν ψυχήν,

οὐκέτ' ἔπειτα σὺ πῆμά ποτ' ἔσσεαι Ἀργείοισιν.453
οὐκέτι μετὰ ταῦτα σὺ βλάβος γενήσῃ ποτὲ τοῖς Ἕλλησιν.



ἦ, καὶ ὃ μέν μιν ἔμελλε γενείου χειρὶ παχείῃ454
εἶπε, καὶ οὗτος μὲν ἔμελλε παρακαλέσειν αὐτόν, ἁψάμενος τῆς γενειάδος χειρὶ παχείᾳ καὶ ἰσχυρᾷ·

ἁψάμενος λίσσεσθαι, ὃ δ' αὐχένα μέσσον ἔλασσε 455
οὗτος δὲ ὁρμήσας, τὸ μέσον τοῦ αὐχένος

φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ' ἄμφω κέρσε τένοντε·456
ἔπληξε τῷ ξίφει, ἀμφοτέρους δὲ τοὺς τένοντας ἀπέκοψε,

φθεγγομένου δ' ἄρα τοῦ γε κάρη κονίῃσιν ἐμίχθη.457
τούτου δὲ λαλοῦντος ἡ κεφαλὴ τοῖς χώμασι συνεμίγη·

τοῦ δ' ἀπὸ μὲν κτιδέην κυνέην κεφαλῆφιν ἕλοντο458
τούτου δὲ τῆς κεφαλῆς ἀφείλοντο τὴν περικεφαλαίαν τὴν ἀπὸ δέρματος ἰκτίδος πεποιημένην,

καὶ λυκέην καὶ τόξα παλίντονα καὶ δόρυ μακρόν·459
καὶ τὸ δέρμα τοῦ λύκου, καὶ τὸ εἰς τοὐπίσω καμπτόμενον τόξον, καὶ τὸ μακρὸν δόρυ,

καὶ τά γ' Ἀθηναίῃ ληΐτιδι δῖος Ὀδυσσεὺς 460
καὶ ταῦτα τῇ λαφυραγωγῷ Ἀθηνᾷ ὁ ἔνδοξος Ὀδυσσεὺς

ὑψόσ' ἀνέσχεθε χειρὶ καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·461
ἀνέτεινεν εἰς ὕψος τῇ χειρὶ, καὶ εὐχόμενος εἶπε λόγον·

χαῖρε θεὰ τοῖσδεσσι· σὲ γὰρ πρώτην ἐν Ὀλύμπῳ462
χαῖρε, ὦ θεά, ἐπὶ τούτοις· σὲ γὰρ πρώτην πάντων τῶν ἐν οὐρανῷ

πάντων ἀθανάτων ἐπιδωσόμεθ'· ἀλλὰ καὶ αὖτις463
ὄντων θεῶν ἀθανάτων ἐπικαλεσόμεθα, ἀλλὰ καὶ πάλιν

πέμψον ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν ἵππους τε καὶ εὐνάς.464
πέμψον ἡμᾶς ἐπὶ τοὺς ἵππους, καὶ τὰς κοίτας τῶν Θρᾳκῶν ἀνδρῶν.



ὣς ἄρ' ἐφώνησεν, καὶ ἀπὸ ἕθεν ὑψόσ' ἀείρας 465
οὕτω δὴ εἶπε, καὶ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ εἰς ὕψος ᾄρας καὶ μετεωρίσας

θῆκεν ἀνὰ μυρίκην· δέελον δ' ἐπὶ σῆμά τ' ἔθηκε466
ἔθηκεν ἐπὶ μυρσίνῃ, δῆλον καὶ φανερὸν σημεῖον ἐπέθηκε

συμμάρψας δόνακας μυρίκης τ' ἐριθηλέας ὄζους,467
συλλαβὼν καὶ συνθεὶς καλάμους, καὶ μυρσίνης εὐθαλεῖς κλάδους,

μὴ λάθοι αὖτις ἰόντε θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν.468
μὴ διαλάθοι αὐτοὺς εἰς τοὐπίσω πορευομένους κατὰ τὴν σκοτεινὴν νύκτα·

τὼ δὲ βάτην προτέρω διά τ' ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα,469
οὗτοι δὲ ἐπορεύθησαν προσωτέρω διά τε τῶν ὅπλων καὶ τοῦ μέλανος αἵματος.

αἶψα δ' ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν τέλος ἷξον ἰόντες. 470
ταχέως δὲ ἐπὶ τὸ τάγμα τῶν Θρᾳκῶν ἀνδρῶν ἀφίκοντο πορευόμενοι

οἳ δ' εὗδον καμάτῳ ἀδηκότες, ἔντεα δέ σφιν471
οὗτοι δὲ ὕπνωττον πόνῳ καὶ μόχθῳ καταπεπονημένοι, τὰ ὅπλα δὲ αὐτοῖς

καλὰ παρ' αὐτοῖσι χθονὶ κέκλιτο εὖ κατὰ κόσμον472
τὰ καλὰ παρ᾽ αὐτοῖς τῇ γῇ παρεκέκλιτο, καλῶς μετ᾿ εὐταξίας

τριστοιχί· παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι.473
εἰς τάγματα τρία, παρ᾽ ἑκάστῳ δὲ αὐτῶν δύο ζευγνύμενοι ἵπποι ἵσταντο·

Ῥῆσος δ' ἐν μέσῳ εὗδε, παρ' αὐτῷ δ' ὠκέες ἵπποι474
ὁ Ῥῆσος δὲ ἐν τῷ μέσῳ ἐκάθευδε, παρ᾿ αὐτῷ δὲ οἱ ταχεῖς ἵπποι

ἐξ ἐπιδιφριάδος πυμάτης ἱμᾶσι δέδεντο. 475
ἐκ τῆς ἐσχάτης ἄντυγος λώροις δεδεμένοι ἦσαν.

τὸν δ' Ὀδυσεὺς προπάροιθεν ἰδὼν Διομήδεϊ δεῖξεν·476
τοῦτον δὲ Ὀδυσσεὺς ἔμπροσθεν (πρότερον) θεασάμενος ἔδειξε τῷ Διομήδει λέγων·

οὗτός τοι Διόμηδες ἀνήρ, οὗτοι δέ τοι ἵπποι,477
οὗτός σοι, ὦΔιόμηδες, ὁ ἀνὴρ, οὗτοι δέ σοι οἱ ἵπποι,

οὓς νῶϊν πίφαυσκε Δόλων ὃν ἐπέφνομεν ἡμεῖς.478
οὓς ἡμῖν ἐδήλου ὁ Δόλων, ὃν ἀπεκτείναμεν ἡμεῖς

ἀλλ' ἄγε δὴ πρόφερε κρατερὸν μένος· οὐδέ τί σε χρὴ479
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν πρόσαγε δύναμιν ἰσχυράν, οὐδὲ κατά τί σε δεῖ

ἑστάμεναι μέλεον σὺν τεύχεσιν, ἀλλὰ λύ' ἵππους· 480
ἑστάναι μάταιον σὺν τοῖς ὅπλοις, ἀλλὰ λύε τοὺς ἵππους,

ἠὲ σύ γ' ἄνδρας ἔναιρε, μελήσουσιν δ' ἐμοὶ ἵπποι.481
ἢ σύγε τοὺς ἄνδρας ἀπόκτεινε, ἐμοὶ δὲ διὰ φροντίδος ἔσονται οἱ ἵπποι.



ὣς φάτο, τῷ δ' ἔμπνευσε μένος γλαυκῶπις Ἀθήνη,482
οὕτως εἶπεν. τούτῳ δὲ ἐνέπνευσε καὶ ἐνέβαλεν ἰσχὺν εὔτολμον ἡ εὐόφθαλμος Ἀθηνᾶ·

κτεῖνε δ' ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ' ἀεικὴς483
ἀπέκτεινε δέ, ἄλλοτε εἰς ἄλλον ἐπιστρεφόμενος σπουδαίως, τούτων δὲ στεναγμὸς ἠγείρετο ἀπρεπὴς

ἄορι θεινομένων, ἐρυθαίνετο δ' αἵματι γαῖα.484
ξίφει ἀναιρουμένων, ἐρυθρὰ δὲ ἐβάφετο ἡ γῆ τῷ αἵματι·

ὡς δὲ λέων μήλοισιν ἀσημάντοισιν ἐπελθὼν 485
ὥσπερ δὲ λέων ἐπελθὼν θρέμμασιν (κτήνεσιν) ἀφυλάκτοις

αἴγεσιν ἢ ὀΐεσσι κακὰ φρονέων ἐνορούσῃ,486
αἰξίν, ἢ προβάτοις, κακῶς καὶ χαλεπῶς φρονῶν ἐνορμήσῃ·

ὣς μὲν Θρήϊκας ἄνδρας ἐπῴχετο Τυδέος υἱὸς487
οὕτω δὴ τοὺς Θρᾷκας ἄνδρας ἐπεπορεύετο ὁ υἱὸς τοῦ Τυδέως,

ὄφρα δυώδεκ' ἔπεφνεν· ἀτὰρ πολύμητις Ὀδυσσεὺς488
ἕως οὗ ἀπέκτεινε δώδεκα· ὁ πολύβουλος δὲ Ὀδυσσεύς,

ὅν τινα Τυδεΐδης ἄορι πλήξειε παραστὰς489
ὅντινα ὁ υἱὸς τοῦ Τυδέως ξίφει ἔπληττε παραγενόμενος,

τὸν δ' Ὀδυσεὺς μετόπισθε λαβὼν ποδὸς ἐξερύσασκε, 490
τοῦτον ὁ Ὀδυσσεὺς μετὰ ταῦτα λαβὼν ἀπὸ τοῦ ποδὸς ἐξεῖλκε,

τὰ φρονέων κατὰ θυμὸν ὅπως καλλίτριχες ἵπποι491
ταῦτα διανοούμενος κατὰ ψυχήν, ὅπως οἱ περικαλλεῖς τρίχας ἔχοντες ἵπποι

ῥεῖα διέλθοιεν μηδὲ τρομεοίατο θυμῷ492
εὐκόλως διέλθοιεν, μηδὲ τρέμοιεν καὶ φοβοῖντο ἐν τῇ ψυχῇ,

νεκροῖς ἀμβαίνοντες· ἀήθεσσον γὰρ ἔτ' αὐτῶν.493
πορευόμενοι διὰ τῶν νεκρῶν, ἔτι γὰρ ἀήθεις ἦσαν αὐτῶν.

ἀλλ' ὅτε δὴ βασιλῆα κιχήσατο Τυδέος υἱός,494
ἀλλ᾽ ὁπηνίκα δὴ τὸν βασιλέα κατέλαβεν ὁ υἱὸς τοῦ Τυδέως,

τὸν τρισκαιδέκατον μελιηδέα θυμὸν ἀπηύρα 495
τοῦτον, ψυχὴν τρισκαιδεκάτην ἡδίστην, ἀφείλετο,

ἀσθμαίνοντα· κακὸν γὰρ ὄναρ κεφαλῆφιν ἐπέστη496
πνευστιῶντα· κακὸν γὰρ ἐνύπνιον ἐπέστη τῇ κεφαλῇ αὐτοῦ

τὴν νύκτ' Οἰνεΐδαο πάϊς διὰ μῆτιν Ἀθήνης.497
κατὰ τὴν νύκτα ὁ υἱὸς τοῦ υἱοῦ τοῦ Οἰνέως, ἐκ βουλῆς τῆς Ἀθηνᾶς·

τόφρα δ' ἄρ' ὃ τλήμων Ὀδυσεὺς λύε μώνυχας ἵππους,498
ἐν τούτῳ(οις) δὲ ὁ ὑπομονητικὸς Ὀδυσσεὺς ἔλυε τοὺς μονώνυχας ἵππους,

σὺν δ' ἤειρεν ἱμᾶσι καὶ ἐξήλαυνεν ὁμίλου499
συνέζευξε δὲ αὐτοὺς τοῖς λώροις, καὶ ἐξῆγεν ἀπὸ τοῦ πλήθους,

τόξῳ ἐπιπλήσσων, ἐπεὶ οὐ μάστιγα φαεινὴν 500
ἐπιπλήττων καὶ μαστίζων τῷ τόξῳ· ἐπειδὴ τὴν λαμπρὰν μάστιγα

ποικίλου ἐκ δίφροιο νοήσατο χερσὶν ἑλέσθαι·501
οὐκ ἐνόησε λαβεῖν ταῖς χερσὶν ἐκ τοῦ ποικίλως κατεσκευασμένου ὀχήματος,

ῥοίζησεν δ' ἄρα πιφαύσκων Διομήδεϊ δίῳ.502
ἄναρθρον δὲ καὶ βαρβαρικὴν ἐμιμήσατο φωνήν, σημαίνων τῷ ἐνδόξῳ Διομήδει·



αὐτὰρ ὃ μερμήριζε μένων ὅ τι κύντατον ἕρδοι,503
οὗτος δὲ ἐμερίμνα καὶ ἐβουλεύετο μένων, τί ἂν χεῖρον ἐργάσαιτο,

ἢ ὅ γε δίφρον ἑλών, ὅθι ποικίλα τεύχε' ἔκειτο,504
ἢ τὸ ὄχημα οὗτος λαβῶν, ὅπου τὰ ποικίλως κατεσκευασμένα ὅπλα ἔκειντο,

ῥυμοῦ ἐξερύοι ἢ ἐκφέροι ὑψόσ' ἀείρας, 505
ἀπὸ τοῦ ἐκτεινομένου εἰς τὸν ζυγὸν ξύλου ἑλκύσειεν, ἢ εἰς ὕψος ἄρας καὶ βαστάσας ἐξενέγκαι,

ἦ ἔτι τῶν πλεόνων Θρῃκῶν ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.506
ἢ ἔτι τῶν πλειόνων Θρᾳκῶν ἀφέλοιτο τὴν ψυχήν.

εἷος ὃ ταῦθ' ὥρμαινε κατὰ φρένα, τόφρα δ' Ἀθήνη507
ἐν ὅσῳ δὲ ταῦτα οὗτος ἐφρόντιζε κατὰ τὸ λογιστικόν, ἐν τοσούτῳ ἡ Ἀθηνᾶ

ἐγγύθεν ἱσταμένη προσέφη Διομήδεα δῖον·508
πλησίον στᾶσα, εἶπε πρὸς τὸν ἔνδοξον Διομήδην·

νόστου δὴ μνῆσαι μεγαθύμου Τυδέος υἱὲ509
ὑποστροφῆς νυνὶ μνήσθητι, ὦ υἱὲ τοῦ μεγαλοψύχου Tuδέως,

νῆας ἔπι γλαφυράς, μὴ καὶ πεφοβημένος ἔλθῃς, 510
ἐπὶ τὰς κοίλας ναῦς· μήποτε δεδιὼς ἐπανέλθῃς,

μή πού τις καὶ Τρῶας ἐγείρῃσιν θεὸς ἄλλος.511
μήτις που καὶ τοὺς Τρῷας ἀναστήσῃ καὶ διερεθίσῃ θεὸς ἄλλος.



ὣς φάθ', ὃ δὲ ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης,512
οὕτως εἶπεν. ὁ δὲ συνῆκε καὶ ἐνόησε τὴν φωνὴν τῆς θεᾶς εἰπούσης·

καρπαλίμως δ' ἵππων ἐπεβήσετο· κόψε δ' Ὀδυσσεὺς513
ταχέως δὲ τῶν ἵππων ἐπέβη, ἔπληξε δὲ αὐτοὺς Ὀδυσσεὺς

τόξῳ· τοὶ δ' ἐπέτοντο θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν.514
τῷ τόξῳ, οὗτοι δὲ τάχιστα ἔτρεχον ἐπὶ τὰς ταχείας ναῦς τῶν Ἑλλήνων.



οὐδ' ἀλαοσκοπιὴν εἶχ' ἀργυρότοξος Ἀπόλλων 515
οὐδέ γε ὁ λαμπρότοξος Ἀπόλλων τύφλωσιν ὀφθαλμῶν εἶχεν,

ὡς ἴδ' Ἀθηναίην μετὰ Τυδέος υἱὸν ἕπουσαν·516
ἐπεὶ ἐθεάσατο τὴν Ἀθηνᾶν ἐλθοῦσαν πρὸς τὸν υἱὸν τοῦ Τυδέως.

τῇ κοτέων Τρώων κατεδύσετο πουλὺν ὅμιλον,517
ταύτῃ ὀργιζόμενος εἰσῆλθεν εἰς τὸν μέγαν στρατὸν τῶν Τρῴων,

ὦρσεν δὲ Θρῃκῶν βουληφόρον Ἱπποκόωντα518
διήγειρε δὲ Ἱπποκόωντα τὸν βουλευτὴν τῶν Θρᾳκῶν,

Ῥήσου ἀνεψιὸν ἐσθλόν· ὃ δ' ἐξ ὕπνου ἀνορούσας519
τὸν γενναῖον ἐξάδελφον τοῦ Ῥήσου. οὗτος δὲ ἐκ τοῦ ὕπνου ἐγερθείς,

ὡς ἴδε χῶρον ἐρῆμον, ὅθ' ἕστασαν ὠκέες ἵπποι, 520
ἐπειδὴ ἐθεάσατο τὸν τόπον ἔρημον καὶ κενόν, ὅπου ἵσταντο οἱ ταχεῖς ἵπποι,

ἄνδράς τ' ἀσπαίροντας ἐν ἀργαλέῃσι φονῇσιν,521
καὶ τοὺς ἄνδρας σκαρίζοντας, καὶ ὑποκινουμένους ἐν τῷ χαλεπῷ καὶ ὀδυνηρῷ τόπῳ τοῦ φόνου,

ᾤμωξέν τ' ἄρ' ἔπειτα φίλον τ' ὀνόμηνεν ἑταῖρον.522
θρηνῶν δὴ ἀνεβόησε μετὰ ταῦτα, καὶ τὸν προσφιλῆ συγγενῆ ἐκάλει·

Τρώων δὲ κλαγγή τε καὶ ἄσπετος ὦρτο κυδοιμὸς523
βοὴ δὲ καὶ μέγας θόρυβος ἠγέρθη, τῶν Τρῴων

θυνόντων ἄμυδις· θηεῦντο δὲ μέρμερα ἔργα524
τρεχόντων ὁμοῦ, ἐθαύμαζον δὲ τὰ δεινὰ καὶ φροντίδος ἂξια ἔργα,

ὅσσ' ἄνδρες ῥέξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας. 525
ὅσα πράξαντες ἄνδρες ᾤχοντο ἐπὶ τὰς βαθείας ναῦς.



οἳ δ' ὅτε δή ῥ' ἵκανον ὅθι σκοπὸν Ἕκτορος ἔκταν,526
οὗτοι δὲ ὁπηνίκα δὴ παρεγένοντο, ὅπου τὸν κατάσκοπον τοῦ Ἕκτορος ἀπέκτειναν,

ἔνθ' Ὀδυσεὺς μὲν ἔρυξε Διῒ φίλος ὠκέας ἵππους,527
ἐκεῖ ὁ Ὀδυσσεὺς μὲν ἐπέσχεν ὁ προσφιλὴς τῷ Διὶ τοὺς ταχεῖς ἵππους.

Τυδεΐδης δὲ χαμᾶζε θορὼν ἔναρα βροτόεντα528
ὁ υἱὸς δὲ τοῦ Τυδέως εἰς γῆν καταπηδήσας τὰ ᾑμαγμένα σκύλα καὶ ὅπλα

ἐν χείρεσσ' Ὀδυσῆϊ τίθει, ἐπεβήσετο δ' ἵππων·529
ἐν ταῖς χερσὶν ἐτίθει τῷ Ὀδυσσεῖ, ἐπέβη δὲ τῶν ἵππων,

μάστιξεν δ' ἵππους, τὼ δ' οὐκ ἀέκοντε πετέσθην 530
ἔπληξε δὲ τοὺς ἵππους, οἱ δὲ ἑκόντες καὶ προθύμως.

νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ.531
ἔτρεχον ἐπὶ τὰς κοίλας ναῦς· ἐκεῖσε γὰρ ἰέναι προσφιλὲς ἦν τῇ τῶν ἐποχουμένων ψυχῇ.

Νέστωρ δὲ πρῶτος κτύπον ἄϊε φώνησέν τε·532
ὁ Νέστωρ δὲ πρῶτος τοῦ ψόφου τῶν ποδῶν ᾔσθετο, καὶ εἶπεν·

ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες533
ὦ προσφιλεῖς ἡγεμόνες καὶ βασιλεῖς τῶν Ἑλλήνων,

ψεύσομαι, ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός.534
ψεῦδος λέξω, ἢ ἀληθὲς ἐρῶ; προτρέπει δέ με ἡ ψυχή·

ἵππων μ' ὠκυπόδων ἀμφὶ κτύπος οὔατα βάλλει. 535
ἵππων ταχυπόδων κτύπος με βάλλει περὶ τὰ ὦτα.

αἲ γὰρ δὴ Ὀδυσεύς τε καὶ ὃ κρατερὸς Διομήδης536
εἴθε γὰρ ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ ὁ ἰσχυρὸς καὶ γενναῖος Διομήδης

ὧδ' ἄφαρ ἐκ Τρώων ἐλασαίατο μώνυχας ἵππους·537
οὕτως εὐθέως ἤλασαν καὶ ἐξήγαγον ἐκ τῶν Τρῴων ἵππους μονώνυχας

ἀλλ' αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα μή τι πάθωσιν538
ἀλλὰ χαλεπῶς δέδοικα κατὰ τὸ λογιστικόν, μὴ πάθωσί τι

Ἀργείων οἳ ἄριστοι ὑπὸ Τρώων ὀρυμαγδοῦ.539
οἱ κράτιστοι τῶν Ἑλλήνων ὑπὸ τοῦ ὄχλου τῶν Τρῴων.



οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος ὅτ' ἄρ' ἤλυθον αὐτοί. 540
οὔπω πᾶς ὁ λόγος ἐλέχθη, ὅτε δὴ αὐτοὶ παρεγένοντο,

καί ῥ' οἳ μὲν κατέβησαν ἐπὶ χθόνα, τοὶ δὲ χαρέντες541
καὶ δὴ οὗτοι μὲν κατέβησαν ἐπὶ τὴν γῆν· οἱ δὲ χαίροντες

δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι·542
δεξιαῖς προσηγόρευον, καὶ λόγοις προσηνέσι καὶ φιλικοῖς.

πρῶτος δ' ἐξερέεινε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·543
πρῶτος δὲ ἠρώτησεν ὁ ἀπὸ τῆς Γερήνης ἱππικὸς Νέστωρ·

εἴπ' ἄγε μ' ὦ πολύαιν' Ὀδυσεῦ μέγα κῦδος Ἀχαιῶν544
ἄγε εἰπέ μοι, ὦ πολύμνητε Ὀδυσσεῦ, δόξα μεγάλη τῶν Ἑλλήνων,

ὅππως τοῦσδ' ἵππους λάβετον καταδύντες ὅμιλον 545
πῶς ἐλάβετε τούτους τοὺς ἵππους· εἰσελθόντες εἰς τὸν στρατὸν

Τρώων, ἦ τίς σφωε πόρεν θεὸς ἀντιβολήσας.546
τῶν Τρῴων; ἢ θεός τις συναντήσας ὑμῖν παρέσχετο;

αἰνῶς ἀκτίνεσσιν ἐοικότες ἠελίοιο.547
λίαν ἐοίκασι ταῖς τοῦ ἡλίου ἀκτῖσι.

αἰεὶ μὲν Τρώεσσ' ἐπιμίσγομαι, οὐδέ τί φημι548
ἀεὶ μὲν τοῖς Τρῳσὶν ἐπιμίγνυμαι, καὶ ἀντεμβάλλω, οὐδέ τι οἶμαι

μιμνάζειν παρὰ νηυσὶ γέρων περ ἐὼν πολεμιστής·549
μένειν παρὰ ταῖς ναυσί, καίπερ ὢν γέρον μαχητής·

ἀλλ' οὔ πω τοίους ἵππους ἴδον οὐδὲ νόησα. 550
ἀλλ᾽ οὔπω τοιούτους ἵππους ἐθεασάμην, οὐδὲ ἤκουσα.

ἀλλά τιν' ὔμμ' ὀΐω δόμεναι θεὸν ἀντιάσαντα·551
ἀλλά τινα θεὸν οἴομαι συναντήσαντα ἐπιδοῦναι ὑμῖν·

ἀμφοτέρω γὰρ σφῶϊ φιλεῖ νεφεληγερέτα Ζεὺς552
ἀμφοτέρους γὰρ ὑμᾶς φιλεῖ ὁ τὰς νεφέλας ἀθροίζων Ζεύς,

κούρη τ' αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπις Ἀθήνη.553
καὶ ἡ θυγάτηρ τοῦ τὴν αἰγίδα φοροῦντος Διὸς ἡ εὐόφθαλμος Ἀθηνᾶ.



τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·554
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς·

ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν 555
ὦ Νέστορ υἱὲ τοῦ Νηλέως, δόξα μεγάλη τῶν Ἑλλήνων,

ῥεῖα θεός γ' ἐθέλων καὶ ἀμείνονας ἠέ περ οἵδε556
εὐκόλως θεός γε βουλόμενος καὶ κρείσσονας, ἢ οὗτοί εἰσιν,

ἵππους δωρήσαιτ', ἐπεὶ ἢ πολὺ φέρτεροί εἰσιν.557
ἵππους χαρίσαιτο· ἐπειδὴ πολλῷ κρείττονές εἰσιν.

ἵπποι δ' οἵδε γεραιὲ νεήλυδες οὓς ἐρεείνεις558
οἱ ἵπποι δὲ οὗτοι, ὦ γέρον, οὓς ἐρωτᾷς, Θρᾴκιοί εἰσι νεωστὶ ἐλθόντες,

Θρηΐκιοι· τὸν δέ σφιν ἄνακτ' ἀγαθὸς Διομήδης559
τὸν βασιλέα δ᾽ αὐτῶν ὁ γενναῖος Διομήδης

ἔκτανε, πὰρ δ' ἑτάρους δυοκαίδεκα πάντας ἀρίστους. 560
ἀπέκτεινε, παρ' αὐτῷ δὲ καὶ δώδεκα φίλους πάντας ἀρίστους,

τὸν τρισκαιδέκατον σκοπὸν εἵλομεν ἐγγύθι νηῶν,561
τρισκαιδέκατον δὲ τὸν κατάσκοπον ἀπεκτείναμεν ἐγγὺς τῶν νεῶν,

τόν ῥα διοπτῆρα στρατοῦ ἔμμεναι ἡμετέροιο562
ὃν δὴ κατάσκοπον εἶναι τοῦ ἡμετέρου στρατοῦ ἔπεμψεν

Ἕκτωρ τε προέηκε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοί.563
ὁ Ἕκτωρ, καὶ οἱ ἄλλοι περιφανεῖς καὶ λαμπροὶ Τρῷες.



ὣς εἰπὼν τάφροιο διήλασε μώνυχας ἵππους564
οὕτως εἰπὼν διὰ τῆς τάφρου ἤλασε τοὺς μονώνυχας ἵππους,

καγχαλόων· ἅμα δ' ἄλλοι ἴσαν χαίροντες Ἀχαιοί. 565
χαίρων τε καὶ γελῶν· ὁμοῦ δὲ καὶ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες σὺν χαρᾷ ἐπορεύοντο·

οἳ δ' ὅτε Τυδεΐδεω κλισίην εὔτυκτον ἵκοντο,566
ἡνίκα δὲ οὗτοι ἀφίκοντο εἰς τὴν σκηνὴν τὴν καλῶς κατεσκευασμένην τοῦ υἱοῦ τοῦ Τυδέως,

ἵππους μὲν κατέδησαν ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι567
τοὺς μὲν ἵππους ἔδησαν λώροις τμηθεῖσι καλῶς,

φάτνῃ ἐφ' ἱππείῃ, ὅθι περ Διομήδεος ἵπποι568
ἐπὶ τῇ ἱππικῇ φάτνῃ, ὅπου οἱ ἵπποι τοῦ Διομήδους οἱ ταχύποδες

ἕστασαν ὠκύποδες μελιηδέα πυρὸν ἔδοντες·569
ἵσταντο, ἡδὺν σῖτον ἐσθίοντες.

νηῒ δ' ἐνὶ πρυμνῇ ἔναρα βροτόεντα Δόλωνος 570
ἐν τῇ πρύμνῃ δὲ τῆς νεὼς τὰ ᾑμαγμένα ὅπλα τοῦ Δόλωνος

θῆκ' Ὀδυσεύς, ὄφρ' ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ' Ἀθήνῃ.571
ἔθηκεν ὁ Ὀδυσσεύς, ἕως ἂν ἑτοιμάσαιντο, καὶ ἀναθεῖεν ἱερεῖα τῇ Ἀθηνᾷ.

αὐτοὶ δ' ἱδρῶ πολλὸν ἀπενίζοντο θαλάσσῃ572
αὐτοὶ δὲ εἰς θάλασσαν ἀποβάντες ἀπένιπτον τὸν πολὺν ἱδρῶτα

ἐσβάντες κνήμας τε ἰδὲ λόφον ἀμφί τε μηρούς.573
τὸν ἀμφὶ τὰς κνήμας, καὶ τὸν τράχηλον, καὶ τοὺς μηρούς.

αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦμα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν574
ἐπεὶ δὲ αὐτοῖς τὸ κῦμα τῆς θαλάσσης τὸν πολὺν ἱδρῶτα

νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ, 575
ἀπένιψεν ἀπὸ τοῦ σώματος, καὶ ἀνεκτήσατο τὴν ἀγαπητὴν ψυχήν·

ἔς ῥ' ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο.576
εἰς τὰ λουτρὰ δὴ τὰ καλῶς ἐξεσμένα καὶ κατεσκευασμένα εἰσελθόντες ἐλούσαντο·

τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ' ἐλαίῳ577
οὗτοι δὲ λουσάμενοι καὶ ἀλειψάμενοι ἐλαίῳ λιπαρῷ,

δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ578
εἰς δεῖπνον ἐκάθισαν· ἀπὸ κρατῆρος δὲ

πλείου ἀφυσσόμενοι λεῖβον μελιηδέα οἶνον.579
πλήρους καὶ γέμοντος ἀπαντλήσαντες καὶ ἐκχέαντες, ἔσπενδον τῇ Ἀθηνᾷ ἥδιστον οἶνον.