Textul homeric & parafrază în greaca koine de Theodorus Gaza & traducere în limba română de George Murnu
Ἠὼς μὲν κροκόπεπλος ἀπ' Ὠκεανοῖο ῥοάων | 001 |
ἡ μὲν ἡμέρα ἡ κροκοειδὲς ἱμάτιον ἔχουσα ἀπὸ τῶν ῥευμάτων τοῦ Ὠκεανοῦ ἀνέστη, | |
Când Aurora în văl șofraniu începu să răsară | |
ὄρνυθ', ἵν' ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν· | 002 |
ὅπως τοῖς ἀθανάτοις θεοῖς φῶς ἐνέγκαι, καὶ τοῖς θνητοῖς ἀνθρώποις. | |
Din Ocean, ca lumina la zei și la oameni s-aducă, | |
ἣ δ' ἐς νῆας ἵκανε θεοῦ πάρα δῶρα φέρουσα. | 003 |
αὕτη δὲ ἀφίκετο εἰς τὰς ναῦς τὰ δῶρα φέρουσα παρὰ τοῦ θεοῦ, | |
Tetis sosi la corăbii și-aduse-ale zeului daruri; | |
εὗρε δὲ Πατρόκλῳ περικείμενον ὃν φίλον υἱὸν | 004 |
εὗρε δὲ τὸν ἑαυτῆς ἀγαπητὸν υἱὸν περικείμενον τῷ Πατρόκλῳ, | |
Lângă prietenul mort îl găsi ea trântit pe Ahile | |
κλαίοντα λιγέως· πολέες δ' ἀμφ' αὐτὸν ἑταῖροι | 005 |
κλαίοντα ὀξέως (ἡδέως)· πολλοὶ δὲ περὶ αὐτὸν φίλοι | |
Jalnic în hohot plângând. Și-alături ai lui o grămadă | |
μύρονθ'· ἣ δ' ἐν τοῖσι παρίστατο δῖα θεάων, | 006 |
ὠλοφύροντο· αὕτη δὲ ἐν τούτοις παρέστη ἡ ἐνδοξοτάτη τῶν θεῶν, | |
Stau deopotrivă jălind, când iată la mijloc zeița | |
ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόμαζε· | 007 |
καὶ ἐνέφυ αὐτῷ τῇ χειρί, καὶ λόγον εἶπε, καὶ ἐξ ὀνόματος ἐκάλει· | |
Vine, cu drag îl apucă pe-Ahile de mână și-i zice· | |
τέκνον ἐμὸν τοῦτον μὲν ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ | 008 |
ὦ τέκνον ἐμόν, τοῦτον μὲν καταλίπωμεν καίπερ λυπούμενοι | |
„Fiul meu, lasă-l pe el, în odihnă, măcar că ne doare, | |
κεῖσθαι, ἐπεὶ δὴ πρῶτα θεῶν ἰότητι δαμάσθη· | 009 |
κεῖσθαι, ἐπειδὴ τὴν ἀρχὴν ὁρμῇ καὶ βουλῇ τῶν θεῶν ἀνῃρέθη. | |
Dacă-i o dată răpus și astfel îi scriseră zeii, | |
τύνη δ' Ἡφαίστοιο πάρα κλυτὰ τεύχεα δέξο | 010 |
σὺ δὲ δέξαι παρὰ τοῦ Ἡφαίστου τὰ πολύτιμα καὶ ἔνδοξα ὅπλα | |
Tu de la zeul Hefest primește mândreța de arme | |
καλὰ μάλ', οἷ' οὔ πώ τις ἀνὴρ ὤμοισι φόρησεν. | 011 |
πάνυ περικαλλῆ, ὁποῖα οὐδείς πω ἀνὴρ ἐφόρησε περὶ τοὺς ὤμους. | |
Nemaipurtate vreodată de alt muritor de pe lume.” | |
ὡς ἄρα φωνήσασα θεὰ κατὰ τεύχε' ἔθηκε | 012 |
οὕτω δὴ εἰποῦσα ἡ θεὰ κατέθηκε τὰ ὅπλα | |
Astfel zeița grăi lui Ahile și-n față-i așterne | |
πρόσθεν Ἀχιλλῆος· τὰ δ' ἀνέβραχε δαίδαλα πάντα. | 013 |
ἔμπροσθεν τοῦ Ἀχιλλέως· ταῦτα παμποίκιλα πάντα μέγαν ἦχον ἀπετέλεσαν. | |
Armele-aduse, dar zornăie groaznic podoabele toate | |
Μυρμιδόνας δ' ἄρα πάντας ἕλε τρόμος, οὐδέ τις ἔτλη | 014 |
πάντας δὲ τοὺς Μυρμιδόνας φόβος καὶ τρόμος κατέλαβεν, οὐδὲ ὑπέμεινέ τις | |
Și se cutremură toți mirmidonii. Nici unul la ele | |
ἄντην εἰσιδέειν, ἀλλ' ἔτρεσαν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς | 015 |
ἐναντίον θεάσασθαι, ἀλλὰ τῷ φόβῳ παρετράπησαν· ὁ Ἀχιλλεὺς δὲ | |
Nesperiat nu le poate privi. Numai el, Peleianul, | |
ὡς εἶδ', ὥς μιν μᾶλλον ἔδυ χόλος, ἐν δέ οἱ ὄσσε | 016 |
ὅτε ἐθεάσατο, τότε αὐτὸν μᾶλλον εἰσῆλθεν ὀργή, ἐν αὐτῷ δὲ οἱ ὀφθαλμοὶ | |
Cum le văzu, de mânie s-aprinde mai tare, și ochii | |
δεινὸν ὑπὸ βλεφάρων ὡς εἰ σέλας ἐξεφάανθεν· | 017 |
φοβερῶς ὑπὸ τὰ βλέφαρα ὥσπερ πῦρ ἐξεφάνησαν, | |
Ca o lumină-i străfulgeră înfiorători sub pleoape. | |
τέρπετο δ' ἐν χείρεσσιν ἔχων θεοῦ ἀγλαὰ δῶρα. | 018 |
ἠγάλλετο δὲ κρατῶν ἐν ταῖς χερσὶ τὰ λαμπρὰ δῶρα τοῦ θεοῦ. | |
El se desfată țiindu-le-n mână mărețele daruri; | |
αὐτὰρ ἐπεὶ φρεσὶν ᾗσι τετάρπετο δαίδαλα λεύσσων | 019 |
ἐπειδὴ δὲ ἐτέρφθη, καὶ ἐχάρη κατὰ τὴν ἑαυτοῦ διάνοιαν παμποίκιλα βλέπων, | |
După ce-și satură ochii privind bucuros la odoare, | |
αὐτίκα μητέρα ἣν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· | 020 |
παραχρῆμα πρὸς τὴν ἑαυτοῦ μητέρα λόγους ταχεῖς ἔλεγεν· | |
Glăsuie îndată și zice lui Tetis cuvinte ce zboară· | |
μῆτερ ἐμὴ τὰ μὲν ὅπλα θεὸς πόρεν οἷ' ἐπιεικὲς | 021 |
ὦ μῆτερ ἐμή, τὰ μὲν ὅπλα ὁ θεὸς ἐδωρήσατο, οἷα προσῆκόν ἐστιν | |
„Mamă, văd bine că armele sunt de un zeu dăruite, | |
ἔργ' ἔμεν ἀθανάτων, μὴ δὲ βροτὸν ἄνδρα τελέσσαι. | 022 |
εἶναι τὰ ἔργα τῶν ἀθανάτων θεῶν, μηδὲ θνητὸν ἄνδρα δύνασθαι ποιῆσαι· | |
Lucrul e vrednic de zei, căci nimeni pe lume nu-l face, | |
νῦν δ' ἤτοι μὲν ἐγὼ θωρήξομαι· ἀλλὰ μάλ' αἰνῶς | 023 |
νυνὶ δὲ ἐγὼ μὲν καθοπλισθήσομαι, ἀλλὰ πάνυ χαλεπῶς | |
Eu mă-narmez și mă duc, dar foarte mi-e-n grijă de una· | |
δείδω μή μοι τόφρα Μενοιτίου ἄλκιμον υἱὸν | 024 |
δέδοικα, μή μοι μεταξύ τούτου τὸν ἰσχυρὸν υἱὸν τοῦ Μενοιτίου | |
Cât oi fi eu la război, să nu dea de mort și să intre | |
μυῖαι καδδῦσαι κατὰ χαλκοτύπους ὠτειλὰς | 025 |
αἱ μυῖαι καθυπεισδῦσαι κατὰ τὰ σιδηρόβλητα τραύματα | |
Muștele-n ranele pricinuite de suliți, să nască | |
εὐλὰς ἐγγείνωνται, ἀεικίσσωσι δὲ νεκρόν, | 026 |
σκώληκας ἐναποτέξωσι, λυμάνωνται δὲ τὸν νεκρόν· | |
Viermi rozători și să-l facă batjocură, schimonosindu-i | |
ἐκ δ' αἰὼν πέφαται, κατὰ δὲ χρόα πάντα σαπήῃ. | 027 |
ἡ γάρ τοι ζωὴ ἠφανίσθη, κατασαπῇ δὲ καὶ διαλυθῇ καθ᾽ ὅλον τὸ σῶμα. | |
Trupul de viață lipsit și putred s-ajungă cu totul.” | |
τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα· | 028 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἀπεκρίνετο μετὰ ταῦτα ἡ θεὰ ἡ Θέτις ἡ λευκόπους· | |
Zâna picioare-de-argint așa lui Ahile-i răspunse· | |
τέκνον μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων. | 029 |
ὦ παῖ, μή μοι ταῦτα ἐν τῇ σαυτοῦ διανοίᾳ διὰ φροντίδος ἔστωσαν· | |
„Dragul meu, fii liniștit și să n-ai nici o grijă de asta, | |
τῷ μὲν ἐγὼ πειρήσω ἀλαλκεῖν ἄγρια φῦλα | 030 |
τούτῳ μὲν ἐγὼ πειράσομαι ἀποσοβεῖν τὰ ἄγρια γένη, | |
Eu am să-l apăr pe el de necruțătoarele goange, | |
μυίας, αἵ ῥά τε φῶτας ἀρηϊφάτους κατέδουσιν· | 031 |
τὰς μυίας, αἳ δὴ τοὺς σιδήρῳ πεφονευμένους ἄνδρας κατεσθίουσιν· | |
Muștele care se-ndoapă din cei care cad la războaie, | |
ἤν περ γὰρ κεῖταί γε τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν, | 032 |
ἐὰν γὰρ καὶ εἰς ἐνιαυτὸν τὸν εἰς τέλος φέροντα τὰ φυόμενα κεῖται, | |
Chiar dacă zace pe aici de izbeliște până la anul, | |
αἰεὶ τῷ γ' ἔσται χρὼς ἔμπεδος, ἢ καὶ ἀρείων. | 033 |
ἀεὶ τούτῳ γε μόνιμον καὶ ἀμετάβλητον ἔσται τὸ σῶμα ἢ καὶ κρεῖσσον. | |
Nevătămat va fi el de-a pururea ori și mai bine, | |
ἀλλὰ σύ γ' εἰς ἀγορὴν καλέσας ἥρωας Ἀχαιοὺς | 034 |
ἀλλὰ σύγε εἰς τὴν ἀγορὰν συγκαλέσας τοὺς ἥρωας Ἕλληνας | |
Cheamă tu însă pe fiii Aheilor la sfătuire | |
μῆνιν ἀποειπὼν Ἀγαμέμνονι ποιμένι λαῶν | 035 |
τὴν ὀργὴν καὶ μνησικακίαν ἀποθέμενος τῷ βασιλεῖ τοῦ στρατοῦ Ἀγαμέμνονι, | |
Și te dezmânie-acolo pe craiul Atrid Agamemnon; | |
αἶψα μάλ' ἐς πόλεμον θωρήσσεο, δύσεο δ' ἀλκήν. | 036 |
πάνυ ταχέως καθοπλίζου ἐπὶ τὸν πόλεμον, περιβαλοῦ δὲ ἰσχύν. | |
Iute gătește-te-apoi de bătaie și-ncinge puterea.” | |
ὣς ἄρα φωνήσασα μένος πολυθαρσὲς ἐνῆκε, | 037 |
οὕτω δὴ εἰποῦσα δύναμιν αὐτῷ εὔτολμον ἐνέβαλε, | |
Astfel îi zice și-i pune în piept cutezare nebună, | |
Πατρόκλῳ δ' αὖτ' ἀμβροσίην καὶ νέκταρ ἐρυθρὸν | 038 |
τῷ Πατρόκλῳ δὲ ἀμβροσίων καὶ νέκταρ πυρρὸν | |
Iar lui Patroclu pe nări se grăbește să-i picure-ndată | |
στάξε κατὰ ῥινῶν, ἵνα οἱ χρὼς ἔμπεδος εἴη. | 039 |
ἐστάλαξεν εἰς τοὺς μυκτῆρας, ὅπως αὐτῷ μόνιμον καὶ ἀμετάβλητον εἴη τὸ σῶμα. αὕτη μὲν οὖν οὕτω ποιήσασα ἐπῆλθεν ἡ λευκόπους Θέτις. | |
Balsam și roșu nectar, ca trupul neputred să-i steie. | |
αὐτὰρ ὃ βῆ παρὰ θῖνα θαλάσσης δῖος Ἀχιλλεὺς | 040 |
οὗτος δὲ ἐπορεύθη παρά τὸν αἰγιαλὸν τῆς θαλάσσης ὁ ἐνδοξότατος Ἀχιλλεὺς | |
Merge într-asta la marginea mării; dă strigăt Ahile | |
σμερδαλέα ἰάχων, ὦρσεν δ' ἥρωας Ἀχαιούς. | 041 |
καταπληκτικῶς βοῶν, διήγειρε δὲ τοὺς ἥρωας Ἕλληνας· | |
Îngrozitor și-Aheii se pun în mișcare, s-adună | |
καί ῥ' οἵ περ τὸ πάρος γε νεῶν ἐν ἀγῶνι μένεσκον | 042 |
καὶ δῆτα, οἵτινες πρότερόν γε ἔμενον ἐν τῷ τόπῳ τῶν νεῶν, | |
Chiar și acei care stau pân-atunci odihnind la corăbii, | |
οἵ τε κυβερνῆται καὶ ἔχον οἰήϊα νηῶν | 043 |
οἵτε κυβερνῆται, καὶ οἳ κατεῖχον τὰ πηδάλια τῶν νεῶν, | |
Toți, și acei care umblă cu cârma la vase, cârmacii, | |
καὶ ταμίαι παρὰ νηυσὶν ἔσαν σίτοιο δοτῆρες, | 044 |
καὶ οἱ ἦσαν ταμιοῦχοι παρὰ ταῖς ναυσί, δόται τῶν ἄρτων· | |
Și-ngrijitorii de oaste ce stau de merinde și hrană | |
καὶ μὴν οἳ τότε γ' εἰς ἀγορὴν ἴσαν, οὕνεκ' Ἀχιλλεὺς | 045 |
καὶ οὗτοι δὴ τότε γε ἐπορεύοντο εἰς τὴν ἀγοράν, διότι ὁ Ἀχιλλεὺς | |
Vin să ia parte la sfaturi acuma și ei, căci Ahile | |
ἐξεφάνη, δηρὸν δὲ μάχης ἐπέπαυτ' ἀλεγεινῆς. | 046 |
ἐφάνη, ἐπὶ πολὺ δὲ τῆς χαλεπῆς καὶ ὀδυνηρᾶς μάχης ἀπέστη. | |
Iar se ivi la război după lungă ședere la corturi. | |
τὼ δὲ δύω σκάζοντε βάτην Ἄρεος θεράποντε | 047 |
οὗτοι δὲ δύο χωλεύοντες ἐπορεύθησαν ὑπηρέται τοῦ πολέμου, | |
Vin șovăind ca și șchiopii cei doi slujitori ai lui Ares, | |
Τυδεΐδης τε μενεπτόλεμος καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς | 048 |
ὅ τε υἱὸς τοῦ Τυδέως ὁ καρτερικὸς ἐν τῇ μάχῃ, καὶ ὁ ἐνδοξότατος Ὀδυσσεύς, | |
Dumnezeiescul Ulise și dârzul Tidid Diomede. | |
ἔγχει ἐρειδομένω· ἔτι γὰρ ἔχον ἕλκεα λυγρά· | 049 |
δόρατι ἐπιστηριζόμενοι, ἔτι γὰρ εἶχον τραύματα χαλεπά, | |
Dânșii se sprijină-n lănci, chinuindu-se încă de rane, | |
κὰδ δὲ μετὰ πρώτῃ ἀγορῇ ἵζοντο κιόντες. | 050 |
ἐν τῷ πρώτῳ δὲ τῆς ἀγορᾶς τόπῳ ἐκάθισαν ἐλθόντες· | |
Și-n adunare sosind, la locul de frunte se-așează. | |
αὐτὰρ ὃ δεύτατος ἦλθεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων | 051 |
δεύτερος δὲ ἦλθεν ὁ βασιλεὺς τοῦ λαοῦ Ἀγαμέμνων | |
Cel mai în urmă veni al oștirii păstor Agamemnon, | |
ἕλκος ἔχων· καὶ γὰρ τὸν ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ | 052 |
τραῦμα ἔχων, καὶ γὰρ αὐτὸν ἐν τῇ κραταιᾷ καὶ ἰσχυρᾷ μάχῃ | |
Fuse și el doar rănit, că în valma cea crâncenă Coon | |
οὖτα Κόων Ἀντηνορίδης χαλκήρεϊ δουρί. | 053 |
ἔτρωσε Κόων ὁ υἱὸς τοῦ Ἀντήνορος δόρατι σιδήρῳ ἐστομωμένῳ. | |
Antenoridul cu sulița îl nimerise pe dânsul. | |
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντες ἀολλίσθησαν Ἀχαιοί, | 054 |
ἐπειδὴ δὲ πάντες συνηθροίσθησαν οἱ Ἕλληνες, | |
După ce-Aheii cu toții în tabără se-ntrulocară, | |
τοῖσι δ' ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· | 055 |
ἐν τούτοις ἀναστὰς ὁ κατὰ πόδας ταχὺς Ἀχιλλεὺς εἶπεν· | |
Scoală-se Ahile-ntre ei și astfel rosti cuvântarea· | |
Ἀτρεΐδη ἦ ἄρ τι τόδ' ἀμφοτέροισιν ἄρειον | 056 |
ὦ υἱὲ τοῦ Ἀτρέως, ἆρά γε κατά τι τοῦτο ἀμφοτέροις βέλτιον | |
„Vezi, Agamemnon, că amândurora ni-i nouă mai bine | |
ἔπλετο σοὶ καὶ ἐμοί, ὅ τε νῶΐ περ ἀχνυμένω κῆρ | 057 |
ἦν καὶ σοὶ καὶ ἐμοί; ἡνίκα ἡμεῖς γε λυπούμενοι κατὰ ψυχὴν | |
Astfel decât mai-nainte când noi supărați până-n suflet | |
θυμοβόρῳ ἔριδι μενεήναμεν εἵνεκα κούρης; | 058 |
ψυχοφθόρῳ φιλονεικίᾳ ὠργίσθημεν ἕνεκα τῆς νέας, | |
Pentru-o femeie am ajuns la cuțite și-n vrajbă de moarte, | |
τὴν ὄφελ' ἐν νήεσσι κατακτάμεν Ἄρτεμις ἰῷ | 059 |
ἣν ὤφειλεν ἡ Ἄρτεμις ἀποκτεῖναι ὀϊστῷ ἐν ταῖς ναυσὶ | |
Doamne, de ce n-a trăsnit-o zeiț-Artemida cu arcul, | |
ἤματι τῷ ὅτ' ἐγὼν ἑλόμην Λυρνησσὸν ὀλέσσας· | 060 |
τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ὅτε ἐγὼ εἷλον Λυρνησσὸν ἐκπορθήσας· | |
Când am robit-o pe ea la surparea cetății Lirnesos! | |
τώ κ' οὐ τόσσοι Ἀχαιοὶ ὀδὰξ ἕλον ἄσπετον οὖδας | 061 |
ἐκ τούτου ἂν οὐ τοσοῦτοι Ἕλληνες τοῖς ὀδοῦσιν ἐλάβοντο τοῦ μεγίστου ἐδάφους, | |
Nu mai mușcau din pământ la război cu duiumul ai noștri, | |
δυσμενέων ὑπὸ χερσὶν ἐμεῦ ἀπομηνίσαντος. | 062 |
ἀναιρεθέντες ὑπὸ τῶν χειρῶν τῶν πολεμίων, ὀργισθέντος καὶ μνησικακήσαντος ἐμοῦ, | |
Măcelăriți de dușmani cât eu aveam ciudă pe tine; | |
Ἕκτορι μὲν καὶ Τρωσὶ τὸ κέρδιον· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς | 063 |
τῷ μὲν Ἕκτορι καὶ τοῖς Τρῳσὶ βέλτιον καὶ ἐπικερδέστερον· τοὺς Ἕλληνας δὲ | |
Cine-a putut folosi fără numai Troienii și Hector. | |
δηρὸν ἐμῆς καὶ σῆς ἔριδος μνήσεσθαι ὀΐω. | 064 |
ἐπὶ πολὺν χρόνον οἴομαι μνημονεύσειν τῆς ἐμῆς καὶ σῆς φιλονεικίας καὶ ἔχθρας. | |
Nu cred Aheii să uite curând de a noastră sfădire; | |
ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ | 065 |
ἀλλὰ ταῦτα μὲν προγενόμενα καταλίπωμεν, καίπερ λυπούμενοι, | |
Dar să lăsăm la o parte trecutul, măcar că ne doare, | |
θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκῃ· | 066 |
τὴν ἀγαπητὴν ψυχὴν δουλαγωγήσαντες ἐν τοῖς στήθεσιν ὑπ' ἀνάγκης· | |
Și neînvinsei nevoi să supunem pornirile noastre. | |
νῦν δ' ἤτοι μὲν ἐγὼ παύω χόλον, οὐδέ τί με χρὴ | 067 |
νυνὶ δὲ ἐγὼ μὲν τὴν ὀργὴν ἀποβάλλομαι, οὐδαμῶς γάρ με δεῖ | |
Iată, de astăzi pun capăt mâniei, căci nu se cuvine | |
ἀσκελέως αἰεὶ μενεαινέμεν· ἀλλ' ἄγε θᾶσσον | 068 |
ἀδιαλείπτως ἀεὶ χωλοῦσθαι καὶ ὀργίζεσθαι. ἀλλ᾽ ἄγε τάχιον | |
Neîmpăcat să rămân, să am ciudă de-a pururi. Deci haide, | |
ὄτρυνον πόλεμον δὲ κάρη κομόωντας Ἀχαιούς, | 069 |
παρόξυνον ἐπὶ πόλεμον τοὺς τὰς κεφαλὰς κομῶντας Ἕλληνας, | |
Mână la luptă degrab’ pe oștenii pletoși din Ahaia. | |
ὄφρ' ἔτι καὶ Τρώων πειρήσομαι ἀντίον ἐλθὼν | 070 |
ὅπως καὶ νῦν ἔτι πειράσωμαι τῶν Τρῴων ἐναντίον ἐπελθών, | |
Vreau să dau piept cu Troienii, să cerc și să văd dacă dânșii | |
αἴ κ' ἐθέλωσ' ἐπὶ νηυσὶν ἰαύειν· ἀλλά τιν' οἴω | 071 |
ἐὰν ἐθέλωσιν ἐπὶ ταῖς ναυσὶ παραυλίζεσθαι· ἀλλά τινα ὑπολαμβάνω | |
Lângă-ale noastre corăbii vor noaptea să mâe; ba-mi pare | |
ἀσπασίως αὐτῶν γόνυ κάμψειν, ὅς κε φύγῃσι | 072 |
αὐτῶν ἡδέως καὶ ἀσμένως κλίναντα ἀναπαύσειν τὸ γόνυ, ὃς ἂν φύγῃ | |
Că bucuros ar pleca spre odihnă genunchii oricine | |
δηΐου ἐκ πολέμοιο ὑπ' ἔγχεος ἡμετέροιο. | 073 |
ἐκ τοῦ ἀφανιστικοῦ πολέμου ὑπὸ τοῦ ἡμετέρου δόρατος. | |
Fuga-ar putea-n bătălie să scape de sulița noastră.” | |
ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἐχάρησαν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ | 074 |
οὕτως εἶπεν· οὗτοι δὲ περιχαρεῖς ἐγένοντο οἱ εὔοπλοι Ἕλληνες, | |
Asta vorbi în sobor. Auzindu-i Aheii vorbirea, | |
μῆνιν ἀπειπόντος μεγαθύμου Πηλεΐωνος. | 075 |
τὴν μνησικακίαν ἀπειπόντος καὶ ἀποβαλομένου τοῦ μεγαλοψύχου υἱοῦ τοῦ Πηλέως. | |
Se-nveseliră că pizma din ciudă-i trecu lui Ahile. | |
τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων | 076 |
ἐν τούτοις δὲ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῦ στρατοῦ Ἀγαμέμνων | |
Ia dup-aceea cuvântul și craiul Atrid Agamemnon | |
αὐτόθεν ἐξ ἕδρης, οὐδ' ἐν μέσσοισιν ἀναστάς· | 077 |
αὐτόθεν ἐκ τῆς καθέδρας, οὐκ ἀναστὰς ἐν τῷ μέσῳ· | |
Și de pe scaunul său, făr-a merge la mijloc, începe· | |
ὦ φίλοι ἥρωες Δαναοὶ θεράποντες Ἄρηος | 078 |
ὦ προσφιλεῖς ἥρωες Ἕλληνες ὑπηρέται τοῦ Ἀρέος, | |
„Voi slujitorii lui Ares, prieteni, viteji din Ahaia, | |
ἑσταότος μὲν καλὸν ἀκούειν, οὐδὲ ἔοικεν | 079 |
καλὸν μέν ἐστιν ἀκούειν ἑστῶτος, οὐδὲ δεῖ νυνὶ | |
Bine-i la sfaturi s-asculți pe un vorbitor. Cuvântarea | |
ὑββάλλειν· χαλεπὸν γὰρ ἐπισταμένῳ περ ἐόντι. | 080 |
ἀποκρούειν καὶ διακωλύειν θορύβῳ, δεινὸν γὰρ πρᾶγμά ἐστιν, τὸν ἐπιστάμενόν γε τὰ ὄντα καὶ τὰ ἐνεστῶτα ὡς ἔχουσι, θορυβεῖν ὡς μὴ εἰδότα· | |
Nu se cuvine să-i curmi, că-l tulbură, chiar dacă-i meșter; | |
ἀνδρῶν δ' ἐν πολλῷ ὁμάδῳ πῶς κέν τις ἀκούσαι | 081 |
ἐν πολλῷ δὲ θορύβῳ ἀνδρῶν πῶς ἄν τις ἀκούσειεν, | |
Dacă fac gură prea mulți, cum poate vorbi oarecine | |
ἢ εἴποι; βλάβεται δὲ λιγύς περ ἐὼν ἀγορητής. | 082 |
ἢ λέξειεν, βλάπτεται γὰρ κἂν ἡδὺς καὶ ὀξὺς ᾖ δημηγόρος, ἐὰν μὴ γλωσσοκρατοῖεν οἱ λαοί. | |
Ori auzi pe ceilalți? Nu-i chip să răzbată nici glasul | |
Πηλεΐδῃ μὲν ἐγὼν ἐνδείξομαι· αὐτὰρ οἱ ἄλλοι | 083 |
τῷ μὲν υἱῷ τοῦ Πηλέως ἐγὼ ἀπολογήσομαι· οἱ ἄλλοι δὲ | |
Celui mai bun vorbitor. Eu față de-Ahile dau seama, | |
σύνθεσθ' Ἀργεῖοι, μῦθόν τ' εὖ γνῶτε ἕκαστος. | 084 |
τῶν Ἑλλήνων σύνετε, καὶ τὸν λόγον πάντες καλῶς νοήσατε· | |
Iar fiecare din noi să asculte, să prindă tot graiul. | |
πολλάκι δή μοι τοῦτον Ἀχαιοὶ μῦθον ἔειπον | 085 |
πολλάκις δή μοι τοῦτον τὸν λόγον εἶπον οἱ Ἕλληνες, ἤγουν ἢ ἄρ τι τόδ' ἀμφοτέροισιν ἄρειον, | |
Mă-nvinuiră de multe ori și mă mustrară Danaii, | |
καί τέ με νεικείεσκον· ἐγὼ δ' οὐκ αἴτιός εἰμι, | 086 |
καί με ἐλοιδόρουν, ἐγὼ δὲ οὐκ εἰμὶ αἴτιος, | |
Că de la mine-i tot răul. Nu eu sunt de vină, ci numai | |
ἀλλὰ Ζεὺς καὶ Μοῖρα καὶ ἠεροφοῖτις Ἐρινύς, | 087 |
ἀλλ᾽ ὁ Ζεύς, καὶ ἡ Μοῖρα, καὶ ἡ διὰ τοῦ σκότους φοιτῶσα (ἡ ἀοράτως ἐπερχομένη) Ἐριννύς, | |
Zeus, Ursita și Furia, iasma hoinară prin umbră, | |
οἵ τέ μοι εἰν ἀγορῇ φρεσὶν ἔμβαλον ἄγριον ἄτην, | 088 |
οἳ δή μοι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐνέβαλον εἰς τὰς φρένας ἀνήμερον καὶ ἀμείλικτον βλάβην | |
Care-n sobor mă făcură din minte să-mi ies ca nebunii | |
ἤματι τῷ ὅτ' Ἀχιλλῆος γέρας αὐτὸς ἀπηύρων. | 089 |
τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἡνίκα τὸ τῆς ἀρετῆς ἆθλον τοῦ Ἀχιλλέως ἔγωγε ἀφειλόμην. | |
Și să răpesc lui Ahile răsplata ce obștea-i dăduse, | |
ἀλλὰ τί κεν ῥέξαιμι; θεὸς διὰ πάντα τελευτᾷ. | 090 |
ἀλλὰ τί ἂν πράξαιμι; ὁ θεὸς σύμπαντα τελειοῖ καὶ δι' ὅλου τὸ πάντων ἔχει τέλος· | |
Ce puteam eu împotrivă? O zână le pune la cale | |
πρέσβα Διὸς θυγάτηρ Ἄτη, ἣ πάντας ἀᾶται, | 091 |
ἡ πρεσβυτάτη (ἡ τιμία) θυγάτηρ τοῦ Διὸς Βλάβη ἐστίν, ἣ πάντας βλάψει, | |
Toate, fiica mai mare a lui Zeus, Orbirea dușmană, | |
οὐλομένη· τῇ μέν θ' ἁπαλοὶ πόδες· οὐ γὰρ ἐπ' οὔδει | 092 |
ὀλεθρία, καὶ ἐξώλης· ταύτῃ μὲν πόδες εἰσὶν ἁπαλοὶ καὶ ἀραιοί, οὐ γὰρ τῷ ἐδάφει | |
Care smintește pe toți. Ea, moale-n picioare, nu calcă | |
πίλναται, ἀλλ' ἄρα ἥ γε κατ' ἀνδρῶν κράατα βαίνει | 093 |
προσπελάζει, ἀλλ᾽ αὕτη γε εἰς τὰς τῶν ἀνδρῶν κεφαλὰς ἀναβαίνει | |
Jos pe pământ, ci în creștetul nostru tot umblă și-adese | |
βλάπτουσ' ἀνθρώπους· κατὰ δ' οὖν ἕτερόν γε πέδησε. | 094 |
λυμαινομένη τοὺς ἀνθρώπους, κατέδησε δ᾽ οὖν τὸν ἕτερον τῶν παροργισάντων· | |
Tulbură creierul nostru, ba pune pe unii și gheara. | |
καὶ γὰρ δή νύ ποτε Ζεὺς ἄσατο, τόν περ ἄριστον | 095 |
καὶ γὰρ δή ποτε τὸν Δία ἔβλαψεν, ὃν δὴ κράτιστον | |
Ea, bunăoară, de mult îl scosese din minți și pe Zeus, | |
ἀνδρῶν ἠδὲ θεῶν φασ' ἔμμεναι· ἀλλ' ἄρα καὶ τὸν | 096 |
ἀνθρώπων καὶ θεῶν φασιν εἶναι, ἀλλὰ δὴ καὶ αὐτὸν | |
Care-ntre zei și-ntre oameni se crede a fi mai cuminte. | |
Ἥρη θῆλυς ἐοῦσα δολοφροσύνῃς ἀπάτησεν, | 097 |
Ἥρα, θῆλυς οὖσα, ἐπιβουλῇ καὶ ἀπάτῃ ἐφενάκισε | |
Dar îl smomi și pe el, vicleană fiind ca femeie, | |
ἤματι τῷ ὅτ' ἔμελλε βίην Ἡρακληείην | 098 |
τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ὅτε ἔμελλε τὴν τοῦ Ἡρακλέους δύναμιν | |
Hera în ziua când fuse să nască Alcmena pe Hercul, | |
Ἀλκμήνη τέξεσθαι ἐϋστεφάνῳ ἐνὶ Θήβῃ. | 099 |
τέξεσθαι ἡ Ἀλκμήνη ἐν ταῖς καλῶς τετειχισμέναις Θήβαις· | |
Fala vârtuții, în Teba cea bine-ntărită cu ziduri. | |
ἤτοι ὅ γ' εὐχόμενος μετέφη πάντεσσι θεοῖσι· | 100 |
οὗτος μὲν γὰρ καυχώμενος εἶπεν ἐν ἅπασι τοῖς θεοῖς· | |
Zeilor veseli atunci le zise născutul din Cronos· | |
κέκλυτέ μευ πάντές τε θεοὶ πᾶσαί τε θέαιναι, | 101 |
ἀκούσατέ μου, ὦ πάντες θεοὶ καὶ πᾶσαι θεαί, | |
„Dați ascultare, voi zeilor toți și zeițelor toate, | |
ὄφρ' εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀνώγει. | 102 |
ἵν᾽ εἴπω ἅπερ με ἡ ψυχὴ ἐν τῷ στήθει προτρέπεται. | |
Am să vă spun ceva nou cum inima-mi vrea și mă-nvață. | |
σήμερον ἄνδρα φόως δὲ μογοστόκος Εἰλείθυια | 103 |
σήμερον ἡ λοχεύτρια Εἰλείθυια ἄνδρα εἰς τὸ φῶς προάξει | |
Moașa Ilitia scoate-va azi la lumină pe unul | |
ἐκφανεῖ, ὃς πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξει, | 104 |
καὶ φανερώσει, ὃς πάντων τῶν περιοίκων βασιλεύσει ἐκ τῆς γενεᾶς | |
Care, când fi-va bărbat, va supune pe toți megieșii, | |
τῶν ἀνδρῶν γενεῆς οἵ θ' αἵματος ἐξ ἐμεῦ εἰσί. | 105 |
τῶν ἀνδρῶν τούτων, οἵτινες ἐκ τοῦ ἐμοῦ αἵματος εἰσίν. | |
El e din neamul bărbaților care purced de la mine.” | |
τὸν δὲ δολοφρονέουσα προσηύδα πότνια Ἥρη· | 106 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἐπιβουλεύουσα εἶπεν ἡ σεβαστὴ Ἥρα· | |
Hera-nălțata, cu mintea vicleană, răspunse lui Zeus· | |
ψευστήσεις, οὐδ' αὖτε τέλος μύθῳ ἐπιθήσεις. | 107 |
ψεύσῃ τῆς ἐλπίδος, οὐδὲ ἐπιθήσεις τέλος τῷ σῷ λόγῳ· | |
„Numai să nu ne amăgești și s-aduci la-mplinire cuvântul; | |
εἰ δ' ἄγε νῦν μοι ὄμοσσον Ὀλύμπιε καρτερὸν ὅρκον, | 108 |
εἰ δὲ μή, ἄγε νῦν ὄμοσόν μοι, οὐράνιε, ὅρκον ἰσχυρόν, | |
De-asta eu rogu-te, Olimpianule, acum cu tărie | |
ἦ μὲν τὸν πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξειν | 109 |
ἦ μὴν τοῦτον πάντων τῶν περιοίκων βασιλεύσειν, | |
Tu să te juri că pe toți megieșii ca domn va supune | |
ὅς κεν ἐπ' ἤματι τῷδε πέσῃ μετὰ ποσσὶ γυναικὸς | 110 |
ὃς ἂν ἐν τῇδε τῇ ἡμέρᾳ τεχθῇ καὶ καταπέσῃ μεταξύ των τῆς γυναικὸς ποδῶν, | |
Cel care-n ziua de azi o să fie născut de-o femeie, | |
τῶν ἀνδρῶν οἳ σῆς ἐξ αἵματός εἰσι γενέθλης. | 111 |
ἀπὸ τούτων τῶν ἀνδρῶν οἳ ἐκ τοῦ αἵματος τῆς σῆς παιδοποιίας εἰσίν. | |
Unul din neamul bărbaților care purced de la tine”. | |
ὣς ἔφατο· Ζεὺς δ' οὔ τι δολοφροσύνην ἐνόησεν, | 112 |
οὕτως εἶπεν, οὐδαμῶς δὲ συνῆκε τὴν ἐπιβουλὴν ὁ Ζεύς, | |
Zice, și Zeus nu simte de loc viclenia și jură | |
ἀλλ' ὄμοσεν μέγαν ὅρκον, ἔπειτα δὲ πολλὸν ἀάσθη. | 113 |
ἀλλ᾽ ὤμοσεν ὅρκον μέγαν, μετὰ ταῦτα δὲ πάνυ ἐβλάβη. | |
Greu jurământ, și din asta-i se trase orbirea pe urmă. | |
Ἥρη δ' ἀΐξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο, | 114 |
ἡ Ἥρα δὲ ὁρμήσασα κατέλιπε τὸ ἀκρωτήριον τοῦ Ὀλύμπου, | |
Hera, plecând dup-aceea din piscul Olimpului, merse | |
καρπαλίμως δ' ἵκετ' Ἄργος Ἀχαιικόν, ἔνθ' ἄρα ᾔδη | 115 |
ταχέως δὲ ἀφίκετο εἰς τὸ Ἀχαικὸν Ἄργος, ἐν ᾧ δὴ ἠπίστατο | |
Repede-n Argos acasă-ntre Ahei la bărbata femeie | |
ἰφθίμην ἄλοχον Σθενέλου Περσηϊάδαο. | 116 |
τὴν χρηστὴν γαμετὴν Σθενέλου τοῦ υἱοῦ τοῦ Περσέως. | |
A lui Stenelos, eroul purces din Perseus; de șapte | |
ἣ δ' ἐκύει φίλον υἱόν, ὃ δ' ἕβδομος ἑστήκει μείς· | 117 |
αὕτη δὲ εἶχεν ἐν τῇ γαστρὶ (ἐκυοφόρει) υἱὸν ἀγαπητόν, μὴν δὲ ἕβδομος ἦν ἐκεῖνος, | |
Luni era ea-ngreunată, dar Hera a scos la lumină | |
ἐκ δ' ἄγαγε πρὸ φόως δὲ καὶ ἠλιτόμηνον ἐόντα, | 118 |
ἐξήγαγε δὲ αὐτὸν πρὸ καιροῦ εἰς τὸ φῶς καὶ διημαρτηκότα τοῦ τελείου ἀριθμοῦ τῶν ἐννέα μηνῶν, | |
Pruncul ’nainte de vreme și a împiedicat să se nască | |
Ἀλκμήνης δ' ἀπέπαυσε τόκον, σχέθε δ' Εἰλειθυίας. | 119 |
τὸν τῆς Ἀλκμήνης δὲ γόνον διεκώλυσεν, ἐπέσχε δὲ τὰς ὠδῖνας. | |
Hercule atunci de Alcmena, oprindu-i pe zânele moașe. | |
αὐτὴ δ' ἀγγελέουσα Δία Κρονίωνα προσηύδα· | 120 |
αὐτὴ δὲ μηνύειν μέλλουσα τὸ γεγονὸς ἔλεγε πρὸς τὸν Δία τὸν υἱὸν τοῦ Κρόνου· | |
Hera pe urmă se duse cu vestea la Zeus și-i zise· | |
Ζεῦ πάτερ ἀργικέραυνε ἔπος τί τοι ἐν φρεσὶ θήσω· | 121 |
ὦ Ζεῦ πάτερ ταχυκέραυνε (λαμπροκέραυνε), λόγον τινά σοι ἐμβαλῶ εἰς τὰς φρένας· | |
„Fulgerătorule, Zeus părinte, ți-aduc bucurie, | |
ἤδη ἀνὴρ γέγον' ἐσθλὸς ὃς Ἀργείοισιν ἀνάξει | 122 |
ἤδη ἐτέχθη ἀνὴρ ἀγαθός, ὃς τῶν Ἀργείων (Ἑλλήνων) βασιλεύσει, | |
Iată născut e feciorul ales care-odată domni-va | |
Εὐρυσθεὺς Σθενέλοιο πάϊς Περσηϊάδαο | 123 |
Εὐρυσθεὺς ὁ παῖς τοῦ Σθενέλου τοῦ υἱοῦ τοῦ Περσέως, | |
Peste argii, Euristeu· al lui tată-i Stenel Persianul, | |
σὸν γένος· οὔ οἱ ἀεικὲς ἀνασσέμεν Ἀργείοισιν. | 124 |
σὸν γένος, οὐκ ἔστιν αὐτῷ ἀπρεπὲς βασιλεύειν τῶν Ἑλλήνων. | |
Sângele tău, și cuvine-se el să domnească în Argos”. | |
ὣς φάτο, τὸν δ' ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν· | 125 |
οὕτως εἶπε· τοῦτον δὲ λύπη σφοδρὰ ἔπληξε κατὰ τὴν συνετὴν διάνοιαν, | |
Zice, și-n inim-adâncă durere-l pătrunde pe Zeus | |
αὐτίκα δ' εἷλ' Ἄτην κεφαλῆς λιπαροπλοκάμοιο | 126 |
παραχρῆμα δὲ ἐκράτησε τὴν Ἄτην (Βλάβην) ἀπὸ τῆς κεφαλῆς τῆς καλλικόμου, | |
Și-n supărarea-i grozavă pe zâna orbirii el iute | |
χωόμενος φρεσὶν ᾗσι, καὶ ὤμοσε καρτερὸν ὅρκον | 127 |
μάλα ὀργιζόμενος κατὰ τὴν ἑαυτοῦ διάνοιαν, καὶ ὤμοσεν ὅρκον ἰσχυρόν· | |
O și înșfacă de pletele-i lucii din cap și se jură | |
μή ποτ' ἐς Οὔλυμπόν τε καὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα | 128 |
μηδέποτε εἰς τὸν Ὄλυμπον καὶ τὸν ἔναστρον Οὐρανὸν | |
Strașnic atunci că-n Olimp și în ceru-nstelat și albastru | |
αὖτις ἐλεύσεσθαι Ἄτην, ἣ πάντας ἀᾶται. | 129 |
αὖθις ἀφίξεσθαι τὴν Βλάβην, ἢ πάντας βλάπτει. | |
N-o să-i mai calce haina ce-ntunecă mințile toate. | |
ὣς εἰπὼν ἔρριψεν ἀπ' οὐρανοῦ ἀστερόεντος | 130 |
οὕτως εἰπὼν ἔρριψεν ἀπὸ τοῦ ἐνάστρου Οὐρανοῦ συστρέψας | |
Asta jurând și cu mâna-nvârtind-o,-i dă drumul din cerul | |
χειρὶ περιστρέψας· τάχα δ' ἵκετο ἔργ' ἀνθρώπων. | 131 |
καὶ περιδινήσας τῇ χειρί, ταχέως δὲ ἀφίκετο εἰς τὰ ἔργα καὶ τὰς πράξεις τῶν ἀνθρώπων. | |
Cel înstelat, de ajunge curând pe ogoarele lumii. | |
τὴν αἰεὶ στενάχεσχ' ὅθ' ἑὸν φίλον υἱὸν ὁρῷτο | 132 |
ταύτην ἀεὶ ἀνεστέναζεν, ὅτε ἔβλεπε τὸν ἑαυτοῦ ἀγαπητὸν υἱὸν | |
Dar își tot plânse orbirea văzându-și pe Hercule fiul | |
ἔργον ἀεικὲς ἔχοντα ὑπ' Εὐρυσθῆος ἀέθλων. | 133 |
λειτουργίαν ἀπρεπῆ ἔχοντα ὑπὸ τῶν ἄθλων τοῦ Εὐρυσθέως. | |
Cum se muncea înjosit la poruncile lui Euristeus. | |
ὣς καὶ ἐγών, ὅτε δ' αὖτε μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ | 134 |
οὕτω καὶ ἐγώ, ἡνίκα δὴ ὁ συνεχῶς τὴν περικεφαλαίαν κινῶν Ἕκτωρ ὁ μέγας | |
Astfel a fost și cu mine pe vremea când marele Hector | |
Ἀργείους ὀλέκεσκεν ἐπὶ πρυμνῇσι νέεσσιν, | 135 |
ἀπέκτεινε τοὺς Ἕλληνας παρὰ ταῖς πρύμναις τῶν νεῶν, | |
Armia ne-o pustia lângă tabără pe la corăbii; | |
οὐ δυνάμην λελαθέσθ' Ἄτης ᾗ πρῶτον ἀάσθην. | 136 |
οὐκ ἐδυνάμην ἐπιλαθέσθαι τῆς βλάβης, ἣν τὸ πρῶτον ἐβλάβην. | |
Nu mă putui dezbăra de smintirea în care căzusem. | |
ἀλλ' ἐπεὶ ἀασάμην καί μευ φρένας ἐξέλετο Ζεύς, | 137 |
ἀλλ' ἐπειδὴ ἐβλάβην, καί μου τὴν διάνοιαν ἀφείλετο ὁ Ζεύς, | |
Pentru că eu am greșit și mintea luatu-mi-a Zeus, | |
ἂψ ἐθέλω ἀρέσαι, δόμεναί τ' ἀπερείσι' ἄποινα· | 138 |
πάλιν ἐθέλω φιλοφρονήσασθαι, καὶ δοῦναι δῶρα πλεῖστα· | |
Vreau să te-mbun și să-ți dau sumedenii de daruri. Dar vino | |
ἀλλ' ὄρσευ πόλεμον δὲ καὶ ἄλλους ὄρνυθι λαούς. | 139 |
ἀλλὰ διεγέρθητι εἰς τὸν πόλεμον, καὶ τοὺς ἄλλους λαοὺς διέγειρον· | |
Grabnic și tu la război, îmbărbată și cetele tale. | |
δῶρα δ' ἐγὼν ὅδε πάντα παρασχέμεν ὅσσά τοι ἐλθὼν | 140 |
τὰ δῶρα δὲ ἐγὼ αὐτὸς πάντα ἐπιδοῦναι ὁμολογῶ, ὅσα σοι παραγενόμενος | |
Eu mă-ndator la-ndemână să-ți pun câte-alaltăieri noaptea | |
χθιζὸς ἐνὶ κλισίῃσιν ὑπέσχετο δῖος Ὀδυσσεύς. | 141 |
νυκτὶ τῆς χθὲς ἡμέρας ἐν ταῖς σκηναῖς ἐπηγγείλατο ὁ ἐνδοξότατος Ὀδυσσεύς· | |
Ți-a juruit de la mine Ulise venind pe la corturi. | |
εἰ δ' ἐθέλεις, ἐπίμεινον ἐπειγόμενός περ Ἄρηος, | 142 |
εἰ δὲ βούλει ἀνάμεινον, καίπερ ἐπειγόμενος καὶ σπεύδων ὑπὸ τοῦ πολέμου· | |
Ci mai adastă, de vrei, și nu te pripi să te-ncaieri, | |
δῶρα δέ τοι θεράποντες ἐμῆς παρὰ νηὸς ἑλόντες | 143 |
τὰ δῶρα γάρ σοι οἱ ὑπηρέται ἀπὸ τῆς ἐμῆς νεὼς λαβόντες κομίσουσιν (ἄξουσιν), | |
Până ce-ai mei juruitele daruri aduc de la mine, | |
οἴσουσ', ὄφρα ἴδηαι ὅ τοι μενοεικέα δώσω. | 144 |
ὅπως θεάσῃ, ὅτι σοι φίλα καὶ προσηνῆ δωρήσομαι. | |
De la corăbii, să vezi ce odoare și bunuri îți dărui.” | |
τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· | 145 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ κατὰ πόδας ταχὺς Ἀχιλλεύς· | |
Lui Agamemnon Atrid răspunde șoimanul Ahile· | |
Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον | 146 |
ὦ υἱὲ τοῦ Ἀτρέως ἐνδοξότατε βασιλεῦ τῶν λαῶν Ἀγάμεμνον, | |
„Tu, preamărite mai mare-al oștirii, Atrid Agamemnon, | |
δῶρα μὲν αἴ κ' ἐθέλῃσθα παρασχέμεν, ὡς ἐπιεικές, | 147 |
τὰ δῶρα μὲν ἐὰν βούλῃ παρασχεῖν οἷα εἰκός, | |
Poți la-ndemână să-mi pui, dacă vrei, cuvenitele daruri, | |
ἤ τ' ἐχέμεν παρὰ σοί· νῦν δὲ μνησώμεθα χάρμης | 148 |
ἢ ἔχειν ἐπὶ τῇ σῇ ἐξουσίᾳ ἐστίν· νυνὶ δὲ μνησθῶμεν τῆς μάχης καὶ τοῦ πολέμου γενώμεθα | |
Poți să le ții, mi-e totuna. Ci haide mai iute să-ncingem | |
αἶψα μάλ'· οὐ γὰρ χρὴ κλοτοπεύειν ἐνθάδ' ἐόντας | 149 |
πάνυ ταχέως, οὐ γὰρ δεῖ ὑποκλέπτειν ἑαυτοὺς ἐκ τῆς μάχης (κλεψιμαχεῖν) ἐνταῦθα ὄντας, | |
Armele, lupta să-ncepem, să n-o mai lungim și să pierdem | |
οὐδὲ διατρίβειν· ἔτι γὰρ μέγα ἔργον ἄρεκτον· | 150 |
οὐδὲ βραδύνειν, ἔτι γάρ ἐστι μέγα ἔργον μήπω γεγονός, | |
Vremea pe-aici, că neisprăvită ni-i truda cea mare. | |
ὥς κέ τις αὖτ' Ἀχιλῆα μετὰ πρώτοισιν ἴδηται | 151 |
ἵνα τις πάλιν τὸν Ἀχιλλέα ἐν τοῖς πρωταγωνισταῖς θεάσηται | |
Vreau să mai vadă pe-Ahile oricine cum seceră-n fruntea | |
ἔγχεϊ χαλκείῳ Τρώων ὀλέκοντα φάλαγγας. | 152 |
δόρατι σιδηρῷ ἀναιροῦντα καὶ φθείροντα τὰς τάξεις τῶν Τρῴων. | |
Oastei cu sulița trâmbe dușmane. Tot astfel începeți | |
ὧδέ τις ὑμείων μεμνημένος ἀνδρὶ μαχέσθω. | 153 |
οὕτω τις ὑμῶν μεμνημένος ὅτι ἐγὼ μάχομαι, ἀνδρὶ πολεμείτω. | |
Fieștecare din voi cu câte-un dușman a vă bate.” | |
τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· | 154 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς· | |
Dar iscusitul Ulise se scoală și zice-mpotrivă· | |
μὴ δ' οὕτως, ἀγαθός περ ἐών, θεοείκελ' Ἀχιλλεῦ | 155 |
μὴ δὴ οὕτω, καίπερ ὢν ἀγαθὸς τοὺς τρόπους, ὦ θεοῖς ὅμοιε τὸ εἶδος Ἀχιλλεῦ, | |
„Cât ești pe arme făcut, tu cel arătos ca și zeii, | |
νήστιας ὄτρυνε προτὶ Ἴλιον υἷας Ἀχαιῶν | 156 |
παρόξυνε νήστεις καὶ ἀσίτους τοὺς υἱοὺς τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ τὸ Ἴλιον πολεμήσοντας | |
Nu îndemna, o, Ahile, pe-Ahei înaintea cetății | |
Τρωσὶ μαχησομένους, ἐπεὶ οὐκ ὀλίγον χρόνον ἔσται | 157 |
τοῖς Τρῳσίν, ἐπειδὴ οὐκ ἐπ' ὀλίγον χρόνον ἔσται | |
Lupta să-nceapă flămânzi, că mult o să ție războiul | |
φύλοπις, εὖτ' ἂν πρῶτον ὁμιλήσωσι φάλαγγες | 158 |
ἡ μάχη, ἐπειδὰν τὴν ἀρχὴν εἰς ταὐτὸ συνέλθωσιν αἱ τάξεις | |
Azi, dacă s-or încleșta între ele a bărbaților cete | |
ἀνδρῶν, ἐν δὲ θεὸς πνεύσῃ μένος ἀμφοτέροισιν. | 159 |
τῶν ἀνδρῶν, ὁ θεὸς δὲ ἐμπνεύσῃ καὶ ἐμβάλῃ προθυμίαν ἀμφοτέροις τοῖς στρατεύμασιν· | |
Și-nduhui-va un zeu într-însele înverșunarea. | |
ἀλλὰ πάσασθαι ἄνωχθι θοῇς ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιοὺς | 160 |
ἀλλὰ κέλευσον γεύσασθαι τοὺς Ἕλληνας παρὰ ταῖς ταχείαις ναυσὶν | |
Deci sfătuiește pe Ahei la corăbii cu vin și cu pâne | |
σίτου καὶ οἴνοιο· τὸ γὰρ μένος ἐστὶ καὶ ἀλκή. | 161 |
ἄρτου καὶ οἴνου, τοῦτο γὰρ ἐστι προθυμία καὶ ἰσχύς, | |
Toți să se sature-ntâi, căci hrana-i curaj și putere. | |
οὐ γὰρ ἀνὴρ πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα | 162 |
οὐ γάρ τις ἀνὴρ ὅλην τὴν ἡμέραν μέχρι ἡλίου δύντος, | |
Cel nebăut și flămând nu poate să ție la harță | |
ἄκμηνος σίτοιο δυνήσεται ἄντα μάχεσθαι· | 163 |
ἤγουν ἑσπέρας, ἄγευστος ἄρτου δυνήσεται ἐναντίον πολεμεῖν, | |
Cât este ziua de mare și până ce soarele-apune. | |
εἴ περ γὰρ θυμῷ γε μενοινάᾳ πολεμίζειν, | 164 |
εἴπερ γὰρ τῇ ψυχῇ προθυμεῖται μάχεσθαι, | |
Oricâtu-i el de-ahtiat și se-mpizmuie la războire, | |
ἀλλά τε λάθρῃ γυῖα βαρύνεται, ἠδὲ κιχάνει | 165 |
ἀλλὰ γε κατὰ μικρὸν λεληθότως τὰ μέλη βαρύνονται, καὶ καταλαμβάνει | |
Trupu-i se-ngreuie pe nesimțite și brațu-i amurte, | |
δίψά τε καὶ λιμός, βλάβεται δέ τε γούνατ' ἰόντι. | 166 |
δίψα τε καὶ πεῖνα, βλάπτονται δὲ καὶ ἀσθενοῦσι τὰ γόνατα πορευομένῳ· | |
Setea și foamea îl moaie și-n mers i se taie genunchii. | |
ὃς δέ κ' ἀνὴρ οἴνοιο κορεσσάμενος καὶ ἐδωδῆς | 167 |
ὃς δ᾽ ἂν ἀνὴρ οἴνου ἐμπλησθεὶς καὶ τροφῆς | |
Dar un ostaș care-odată-i sătul de băut și mâncare | |
ἀνδράσι δυσμενέεσσι πανημέριος πολεμίζῃ, | 168 |
τοῖς πολεμίοις ἀνδράσι δι' ὅλης τῆς ἡμέρας μάχηται, | |
Ține vrăjmașilor piept și cât este ziua de mare | |
θαρσαλέον νύ οἱ ἦτορ ἐνὶ φρεσίν, οὐδέ τι γυῖα | 169 |
εὔτολμος δὴ αὐτῷ ἡ ψυχὴ ἐν λόγῳ καὶ διανοίᾳ, οὐδέ τι τὰ μέλη | |
Plin de curaj se învalmă și nu mai slăbește-n tărie, | |
πρὶν κάμνει πρὶν πάντας ἐρωῆσαι πολέμοιο. | 170 |
πρότερον ἀσθενοῦσι, πρὶν ἢ πάντας παύσασθαι τοῦ πολέμου. | |
Armele-n mână țiind până nu stau din luptă cu toții. | |
ἀλλ' ἄγε λαὸν μὲν σκέδασον καὶ δεῖπνον ἄνωχθι | 171 |
ἀλλ᾿ ἄγε τὸν λαὸν μὲν διάλυσον, καὶ δεῖπνον ἐπίταξον | |
Hai și dă drumul oștirii să stea la prânzit înainte. | |
ὅπλεσθαι· τὰ δὲ δῶρα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων | 172 |
ἑτοιμασθῆναι, τὰ δῶρα δὲ ὁ βασιλεὺς τῶν λαῶν Ἀγαμέμνων | |
Iar Agamemnon îndată să-ndrume pe-ai lui după daruri | |
οἰσέτω ἐς μέσσην ἀγορήν, ἵνα πάντες Ἀχαιοὶ | 173 |
κομισάτω εἰς τὸ μέσον τῆς ἀγορᾶς, ὅπως πάντες οἱ Ἕλληνες | |
Ca să le-aducă la mijloc aici, să le vadă cu ochii | |
ὀφθαλμοῖσιν ἴδωσι, σὺ δὲ φρεσὶ σῇσιν ἰανθῇς. | 174 |
θεάσωνται τοῖς ὀφθαλμοῖς, σὺ δὲ ἐν τῇ σῇ διανοίᾳ διαχυθῇς καὶ εὐφρανθῇς. | |
Fieștecare din noi și-n inimă tu să te bucuri. | |
ὀμνυέτω δέ τοι ὅρκον ἐν Ἀργείοισιν ἀναστὰς | 175 |
ὀμνύτω δέ σοι ὅρκον ἐν μέσῳ τῶν Ἑλλήνων ἀναστάς, | |
Față de-Ahei după asta, sculându-se-Atrid, să se jure | |
μή ποτε τῆς εὐνῆς ἐπιβήμεναι ἠδὲ μιγῆναι· | 176 |
μηδέ ποτε ἐπιβῆναι τῆς κοίτης αὐτῆς, καὶ περάναι. | |
Cum că el nu s-a atins de Briseis și n-a fost cu dânsa | |
ἣ θέμις ἐστὶν ἄναξ ἤ τ' ἀνδρῶν ἤ τε γυναικῶν· | 177 |
- | |
Cum este data să fie-mpreună bărbat cu femeie. | |
καὶ δὲ σοὶ αὐτῷ θυμὸς ἐνὶ φρεσὶν ἵλαος ἔστω. | 178 |
καὶ δὴ καὶ σοὶ αὐτῷ ἔστω ἡ ψυχὴ εὐμενὴς ἐν τῇ διανοίᾳ. | |
Fii și tu însuți din inimă prietenos, o, Ahile, | |
αὐτὰρ ἔπειτά σε δαιτὶ ἐνὶ κλισίῃς ἀρεσάσθω | 179 |
μετὰ ταῦτα δέ σε φιλοφρονησάτω ἐν ταῖς σκηναῖς ἑστιάσει λιπαρᾷ καὶ δαψιλεῖ, | |
El dup-aceea la cort să te-mpace c-o masă bogată, | |
πιείρῃ, ἵνα μή τι δίκης ἐπιδευὲς ἔχῃσθα. | 180 |
ὅπως μηδὲν τῶν δικαίων ἐνδεὲς καὶ ἐλλιπὲς ἔχῃς. | |
Ca întru totul să fii mulțumit și să-ți facă dreptate. | |
Ἀτρεΐδη σὺ δ' ἔπειτα δικαιότερος καὶ ἐπ' ἄλλῳ | 181 |
σὺ δέ, ὦ υἱὲ τοῦ Ἀτρέως, μετὰ ταῦτα δίκαιος καὶ ἐν ἄλλῳ | |
Numai așa, Agamemnon, vei fi tu mai drept și în ochii | |
ἔσσεαι. οὐ μὲν γάρ τι νεμεσσητὸν βασιλῆα | 182 |
ἔσῃ, οὐδαμῶς γὰρ μεμπτόν τί ἐστιν, βασιλέα | |
Altora în viitor, căci nu e rușine să cauți | |
ἄνδρ' ἀπαρέσσασθαι ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ. | 183 |
ἄνδρα ἐξιλάσασθαι, ὁπηνίκα τις ἂν πρότερον παροργίσῃ. | |
Pe un fruntaș să-l îmbuni, dacă tu l-ai jignit înainte.” | |
τὸν δ' αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων· | 184 |
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῶν λαῶν Ἀγαμέμνων· | |
Zise-Agamemnon atunci lui Ulise· „Sunt vesel, | |
χαίρω σεῦ Λαερτιάδη τὸν μῦθον ἀκούσας· | 185 |
τέρπομαι, ὦ υἱὲ τοῦ Λαέρτου, ἀκούσας σου τὸν λόγον· | |
Laertiene, că vorbele-aceste le-aud de la tine; | |
ἐν μοίρῃ γὰρ πάντα διίκεο καὶ κατέλεξας. | 186 |
κατὰ τὸ πρέπον γὰρ ἅπαντα διεξῆλθες καὶ ἀκριβῶς εἶπας· | |
Toate tu le-ai cumpănit și le-ai spus după cum se cuvine. | |
ταῦτα δ' ἐγὼν ἐθέλω ὀμόσαι, κέλεται δέ με θυμός, | 187 |
ταῦτα δὲ ἐγὼ βούλομαι ὀμόσαι, προτρέπει γάρ με ἡ ψυχή, | |
Gata sunt eu să mă jur, curatul meu cuget o cere, | |
οὐδ' ἐπιορκήσω πρὸς δαίμονος. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς | 188 |
οὐδὲ ἐπίορκον ὀμόσω ἔμπροσθεν τοῦ θεοῦ· Ἀχιλλεὺς δὲ | |
Nu voi minți doar în numele zeilor. Dar să mai steie | |
μιμνέτω αὐτόθι τεῖος ἐπειγόμενός περ Ἄρηος· | 189 |
ἐπιμενέτω αὐτόθι πρός γε τὸ παρὸν ἐν ὀλίγῳ, καίπερ σπεύδων ἐπὶ τὸν πόλεμον, | |
Încă Ahile pe-aici, măcar că-i zorit de nevoie. | |
μίμνετε δ' ἄλλοι πάντες ἀολλέες, ὄφρά κε δῶρα | 190 |
ἐπιμένετε δὲ καὶ οἱ ἄλλοι πάντες ἀθρόοι, ἕως ἂν τὰ δῶρα | |
Stați și voi toți în sobor până când de la cort o să vie | |
ἐκ κλισίης ἔλθῃσι καὶ ὅρκια πιστὰ τάμωμεν. | 191 |
ἐκ τῆς σκηνῆς ἔλθωσι, καὶ τοὺς πιστοὺς ὅρκους ποιήσωμεν· | |
Datele daruri și-oi pune prin jertfă temei împăcării. | |
σοὶ δ' αὐτῷ τόδ' ἐγὼν ἐπιτέλλομαι ἠδὲ κελεύω· | 192 |
σοὶ δὲ αὐτῷ τοῦτο ἐγὼ ἐντέλλομαι καὶ ἐπιτάττω (ἀξιῶ), | |
Ție din parte-mi îți dau o poruncă și-o sarcin-alege-ți | |
κρινάμενος κούρητας ἀριστῆας Παναχαιῶν | 193 |
ἐπιλεξάμενος νεανίας ἀριστεῖς τῶν πάντων Ἑλλήνων, | |
Din aheime o mână de tineri voinici și cu dânșii | |
δῶρα ἐμῆς παρὰ νηὸς ἐνεικέμεν, ὅσσ' Ἀχιλῆϊ | 194 |
τὰ δῶρα παρὰ τῆς ἐμῆς νεὼς ἔνεγκαι, ὅσα τῷ Ἀχιλλεῖ | |
Adu-ne de la corabia mea câte eu lui Ahile | |
χθιζὸν ὑπέστημεν δώσειν, ἀγέμεν τε γυναῖκας. | 195 |
τῇ νυκτὶ τῆς χθὲς ἡμέρας ὑπεσχόμεθα δώσειν, ἄγαγε δὲ τὰς γυναῖκας· | |
Am juruit, împreună s-aduci și femeile roabe. | |
Ταλθύβιος δέ μοι ὦκα κατὰ στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν | 196 |
ὁ Ταλθύβιος δέ μοι ταχέως κατὰ τὸν πλατὺν στρατὸν τῶν Ἑλλήνων | |
Crainicul nostru Taltibiu în tabără iute să-mi puie | |
κάπρον ἑτοιμασάτω ταμέειν Διί τ' Ἠελίῳ τε. | 197 |
κάπρον παρασκευασάτω, θῦσαι τῷ τε Διί, καὶ τῷ Ἡλίῳ. | |
Gata un vier de jertfire lui Zeus și zeului Soare.” | |
τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· | 198 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ κατὰ πόδας ταχὺς Ἀχιλλεύς· | |
Ia și din parte-i cuvântul Ahile cel bun de picioare· | |
Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον | 199 |
ὦ υἱὲ τοῦ Ἀτρέως ἐνδοξότατε βασιλεῦ τοῦ λαοῦ Ἀγάμεμνον, | |
„Tu preamărite mai mare al oștirii Atrid Agamemnon, | |
ἄλλοτέ περ καὶ μᾶλλον ὀφέλλετε ταῦτα πένεσθαι, | 200 |
ἄλλοτέ γε καὶ μᾶλλον ὀφείλετε ταῦτα ἐνεργεῖν τε καὶ τελεσιουργεῖν, | |
Lasă tu grijile-aceste pe ziua de mâine-poimâine, | |
ὁππότε τις μεταπαυσωλὴ πολέμοιο γένηται | 201 |
ὁπόταν τις μετὰ ταῦτα ἀνάπαυσις τοῦ πολέμου γένηται, | |
Când o s-avem oarecare răgaz la război și când poate | |
καὶ μένος οὐ τόσον ᾖσιν ἐνὶ στήθεσσιν ἐμοῖσι. | 202 |
καὶ οὐ τοσαύτη προθυμία ὑπάρχῃ ἐν τῷ ἐμῷ στήθει. | |
Nu va fi sufletul meu așa de pornit spre bătaie. | |
νῦν δ' οἳ μὲν κέαται δεδαϊγμένοι, οὓς ἐδάμασσεν | 203 |
νυνὶ δὲ οὗτοι μὲν κεῖνται κατακεκομμένοι, οὓς ἀπέκτεινεν | |
Zac sfâșiați pe câmpie ostașii pe care-i ucise | |
Ἕκτωρ Πριαμίδης, ὅτε οἱ Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν, | 204 |
Ἕκτωρ ὁ υἱὸς τοῦ Πριάμου, ἡνίκα ὁ Ζεὺς δόξαν αὐτῷ ἐδωρήσατο. | |
Fiul lui Priam, atunci când Zeus îi dase mărire. | |
ὑμεῖς δ' ἐς βρωτὺν ὀτρύνετον· ἦ τ' ἂν ἔγωγε | 205 |
ὑμεῖς δὲ πρὸς βρῶσιν προτρέπετε· ὄντως ἂν ἔγωγε | |
Dânșii zac morți și voi vă poftiți la băut și mâncare? | |
νῦν μὲν ἀνώγοιμι πτολεμίζειν υἷας Ἀχαιῶν | 206 |
νυνὶ μὲν ἐπιτάττοιμι μάχεσθαι τοὺς υἱοὺς τῶν Ἑλλήνων | |
Eu aș sili chiar acum pe Ahei să s-apuce de harță | |
νήστιας ἀκμήνους, ἅμα δ' ἠελίῳ καταδύντι | 207 |
νήστεις πεινῶντας (ἀγεύστους), ἅμα δὲ ἡλίῳ δύντι | |
Pe nemâncate, flămânzi, și numai spre seară să facem | |
τεύξεσθαι μέγα δόρπον, ἐπὴν τεισαίμεθα λώβην. | 208 |
ποιῆσαι δεῖπνον μέγα, ἐπειδὰν τὴν ὑπὲρ τῶν ἀποθανόντων ὕβριν καὶ βλάβην ἐκδικήσωμεν· | |
Cină mai mare, îndată ce-om șterge rușinea pățită. | |
πρὶν δ' οὔ πως ἂν ἔμοιγε φίλον κατὰ λαιμὸν ἰείη | 209 |
πρὸ τοῦ δέ, οὐδαμῶς ἂν ἔμοιγε εἰς τὸν ἀγαπητὸν λαιμὸν εἰσέλθοι | |
Mie încalte nu-mi poate tihni nicidecum înainte | |
οὐ πόσις οὐδὲ βρῶσις ἑταίρου τεθνηῶτος | 210 |
οὐ πόσις, οὐδὲ βρῶσις ἀποθανόντος τοῦ φίλου, | |
Nici băutură, nici hrană, căci mort mi-e prietenul, zace | |
ὅς μοι ἐνὶ κλισίῃ δεδαϊγμένος ὀξέϊ χαλκῷ | 211 |
ὅστις μοι ἐν τῇ σκηνῇ κατακεκομμένος σιδήρῳ ὀξεῖ | |
Bietul în cortul întins cu tălpile-ntoarse spre ușă | |
κεῖται ἀνὰ πρόθυρον τετραμμένος, ἀμφὶ δ' ἑταῖροι | 212 |
κεῖται, κατὰ τὸ πρόθυρον κεκλιμένος, περὶ αὐτὸν δὲ οἱ φίλοι | |
Și sfredelit îi e trupul de lănci, și în juru-i stau soții | |
μύρονται· τό μοι οὔ τι μετὰ φρεσὶ ταῦτα μέμηλεν, | 213 |
ὀλοφύρονται, διὰ τοῦτό μοι οὐδαμῶς ταῦτα ἐν τῇ διανοίᾳ διὰ φροντίδος εἰσίν, | |
Și-l tânguiesc. De aceea și mie nu-mi arde de alta, | |
ἀλλὰ φόνος τε καὶ αἷμα καὶ ἀργαλέος στόνος ἀνδρῶν. | 214 |
ἀλλ᾽ ἀνδροφονία, καὶ αἷμα, καὶ χαλεπὸς ἀναστεναγμὸς τῶν ἀνδρῶν. | |
Gândul mi-e numai măcel și sânge și vaier de moarte.” | |
τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· | 215 |
πρὸς τοῦτον δὲ ἀποκρινόμενος εἶπεν ὁ πολύβουλος Ὀδυσσεύς· | |
Dar lui Ahile așa iscusitul Ulise-i răspunse· | |
ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱὲ μέγα φέρτατ' Ἀχαιῶν, | 216 |
ὦ Ἀχιλλεῦ υἱὲ τοῦ Πηλέως πάνυ κράτιστε τῶν Ἑλλήνων, | |
„Dragul meu, tu, Peleiene, viteazul vitejilor noștri, | |
κρείσσων εἰς ἐμέθεν καὶ φέρτερος οὐκ ὀλίγον περ | 217 |
κρείσσων ὑπάρχεις ἐμοῦ καὶ βελτίων πολλῷ | |
Tu ești mai tare ca mine și mult mai dibaci la răpezul | |
ἔγχει, ἐγὼ δέ κε σεῖο νοήματί γε προβαλοίμην | 218 |
τῷ δόρατι, νοήματι δὲ καὶ βουλῇ ἐγὼ περιγενοίμην ἄν σου | |
Lăncii, dar eu te-aș întrece cu mult, dacă-i vorba de sfaturi, | |
πολλόν, ἐπεὶ πρότερος γενόμην καὶ πλείονα οἶδα. | 219 |
πολλῷ, ἐπειδὴ πρότερον ἐτέχθην, καὶ πλείω ἐπίσταμαι, | |
Sunt mai în vârstă ca tine și mai știutor de-ale lumii; | |
τώ τοι ἐπιτλήτω κραδίη μύθοισιν ἐμοῖσιν. | 220 |
δι' ὅ σοι ἡ καρδία ὑπομεινάτω καὶ πεισθήτω τοῖς ἐμοῖς λόγοις. | |
Deci păsuiește puțin și ascultă povețele mele. | |
αἶψά τε φυλόπιδος πέλεται κόρος ἀνθρώποισιν, | 221 |
ταχέως ἐγγίνεται τοῖς ἀνθρώποις πλησμονή, καὶ κόρος τῆς μάχης, | |
Oamenii iute se lehămetesc de bătaie, când arma | |
ἧς τε πλείστην μὲν καλάμην χθονὶ χαλκὸς ἔχευεν, | 222 |
ἧς γε πλείστην μὲν καλάμην (ἤγουν πολλοὺς ἄνδρας) κατὰ γῆς ὁ σίδηρος ἔχεεν. | |
Prinde să-i culce pe jos ca spicele-n lan pologindu-i. | |
ἄμητος δ' ὀλίγιστος, ἐπὴν κλίνῃσι τάλαντα | 223 |
ὁ θεριζόμενος δὲ καρπὸς (ἤγουν οἱ ζῶντες) πάνυ ὀλίγος ἐστίν, ἐπειδὰν κλίνῃ ἄλλως καὶ τρέψῃ τὰς πλάστιγγας | |
Mor cu grămada și totuși folosu-i puțin la-ncheierea | |
Ζεύς, ὅς τ' ἀνθρώπων ταμίης πολέμοιο τέτυκται. | 224 |
ὁ Ζεύς, ὅστις τῶν ἀνθρώπων φύλαξ καὶ δοτὴρ τοῦ πολέμου ὑπάρχει· | |
Luptei din partea lui Zeus, cârmaciul războaielor lumii. | |
γαστέρι δ' οὔ πως ἔστι νέκυν πενθῆσαι Ἀχαιούς· | 225 |
τῇ γαστρὶ δὲ οὐκ ἔστι δυνατὸν πενθῆσαι τοὺς Ἕλληνας τὸν νεκρόν, | |
Nu pot cu foame pe morți să-i plângă jălindu-i Aheii, | |
λίην γὰρ πολλοὶ καὶ ἐπήτριμοι ἤματα πάντα | 226 |
πάνυ γὰρ πολλοὶ καὶ ἀλλεπάλληλοι κατὰ πάσας τὰς ἡμέρας | |
Cad peste zi așa mulți și repede după olaltă. | |
πίπτουσιν· πότε κέν τις ἀναπνεύσειε πόνοιο; | 227 |
ἀποθνήσκουσι· πότε τις ἂν ἐπικουφισθείη τοῦ πόνου καὶ τῆς ταλαιπωρίας; | |
Cum să răsufle de truda și zbuciumul încăierării? | |
ἀλλὰ χρὴ τὸν μὲν καταθάπτειν ὅς κε θάνῃσι | 228 |
ἀλλὰ δεῖ τοῦτον μὲν κατακαίειν ὃς ἂν ἀποθάνῃ, | |
De-asta noi trebuie, când oarecine se-ntâmplă să moară, | |
νηλέα θυμὸν ἔχοντας ἐπ' ἤματι δακρύσαντας· | 229 |
ἀνηλῆ καὶ ἀπαθῆ ψυχὴν ἔχοντας, ἡμέρᾳ μιᾷ δακρύσαντας, | |
Numai o zi să-l jălim și pe urmă cu inima tare | |
ὅσσοι δ' ἂν πολέμοιο περὶ στυγεροῖο λίπωνται | 230 |
ὅσοι δ᾽ ἂν ἐκ τοῦ μισητοῦ πολέμου περιλείπωνται | |
Să-l îngropăm, iar ceilalți, care teferi rămân după luptă, | |
μεμνῆσθαι πόσιος καὶ ἐδητύος, ὄφρ' ἔτι μᾶλλον | 231 |
μνημονεύειν πόσεως καὶ τροφῆς (βρώσεως), ὅπως ἔτι μᾶλλον | |
Toți să-și astâmpere setea și foamea, ca astfel mai bine | |
ἀνδράσι δυσμενέεσσι μαχώμεθα νωλεμὲς αἰεὶ | 232 |
τοῖς πολεμίοις ἀνδράσι πολεμῶμεν ἀδιαλείπτως τὸν πάντα χρόνον, | |
Armie de-aramă luând, să ne batem apoi și de-a pururi | |
ἑσσάμενοι χροῒ χαλκὸν ἀτειρέα. μηδέ τις ἄλλην | 233 |
ἐνδυσάμενοι περὶ τὸ σῶμα τὸν ἀκαταπόνητον σίδηρον, μηδὲ ἄλλην τις | |
Neobosiți să dăm piept. De aceea să nu mai stea nimeni, | |
λαῶν ὀτρυντὺν ποτιδέγμενος ἰσχαναάσθω· | 234 |
τῶν λαῶν προτροπὴν καὶ παρόρμησιν προσδεχόμενος διακωλυέτω, καὶ ἀναμενέτω. | |
Nimeni să nu mai aștepte vr’o altă chemare la arme, | |
ἥδε γὰρ ὀτρυντὺς κακὸν ἔσσεται ὅς κε λίπηται | 235 |
αὕτη γὰρ ἡ προτροπὴ ἐπὶ κακῷ καὶ βλάβει ἔσται ἐκείνῳ, ὃς ἂν ἐναπολειφθῇ | |
Vai și amar de oricine de-acum mai așteaptă chemarea | |
νηυσὶν ἐπ' Ἀργείων· ἀλλ' ἀθρόοι ὁρμηθέντες | 236 |
παρὰ ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων, ἀλλ᾿ ὁμοθυμαδὸν σύμπαντες ὁρμήσαντες | |
Stând la corăbii-napoi. Cu toții uniți să dăm iureș, | |
Τρωσὶν ἐφ' ἱπποδάμοισιν ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα. | 237 |
ἐπὶ τοὺς ἱππικοὺς Τρῷας συστήσωμεν, καὶ συναυξήσωμεν πόλεμον σφοδρόν. | |
Și între noi și Troieni s-aprindem vulvoare cumplită.” | |
ἦ, καὶ Νέστορος υἷας ὀπάσσατο κυδαλίμοιο | 238 |
εἶπε, καὶ τοὺς υἱοὺς τοῦ ἐνδόξου Νέστορος προσελάβετο καὶ ὀπαδοὺς ἔσχε, | |
Zise, și-alese tovarăși pe fiii slăvitului Nestor, | |
Φυλεΐδην τε Μέγητα Θόαντά τε Μηριόνην τε | 239 |
καὶ Μέγητα τὸν υἱὸν τοῦ Φυλέως, καὶ τὸν Θόαντα, καὶ τὸν Μηριόνην, | |
Pe Merione, pe Toas, pe Meges, feciorii lui Files, | |
καὶ Κρειοντιάδην Λυκομήδεα καὶ Μελάνιππον· | 240 |
καὶ Λυκομήδη τὸν υἱὸν τοῦ Κρείοντος, καὶ τὸν Μελάνιππον. | |
Pe Melanip și apoi pe-al lui Creon fecior, Licomede. | |
βὰν δ' ἴμεν ἐς κλισίην Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο. | 241 |
ὥρμησαν δὲ πορεύεσθαι εἰς τὴν σκηνὴν Ἀγαμέμνονος τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἀτρέως. | |
Ei împreună se duseră-n cort la Atrid Agamemnon, | |
αὐτίκ' ἔπειθ' ἅμα μῦθος ἔην, τετέλεστο δὲ ἔργον· | 242 |
μετὰ ταῦτα δὲ παραχρῆμα ὁμοῦ λόγος τε ἦν καὶ τὸ ἔργον ἐτελέσθη. | |
Unde, o dată cu vorba, și fapta le fu împlinită. | |
ἑπτὰ μὲν ἐκ κλισίης τρίποδας φέρον, οὕς οἱ ὑπέστη, | 243 |
ἑπτὰ μὲν λέβητας ἐκ τῆς σκηνῆς ἤνεγκαν, οὓς ὑπέσχετο, | |
Șapte tripede, căldări cu picioare, ridică de-acolo | |
αἴθωνας δὲ λέβητας ἐείκοσι, δώδεκα δ' ἵππους· | 244 |
πυριβάτας δὲ λέβητας εἴκοσι, ἵππους δὲ δώδεκα· | |
Cai douăzeci și cazane lucioase de două ori zece· | |
ἐκ δ' ἄγον αἶψα γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας | 245 |
ἐξῆγον δὲ ταχέως γυναῖκας ἀμώμητα ἔργα ἐπισταμένας | |
Repede iau și femei pricepute la lucruri măiestre, | |
ἕπτ', ἀτὰρ ὀγδοάτην Βρισηΐδα καλλιπάρῃον. | 246 |
ἑπτά, ὀγδόην δὲ τὴν ὠραίαν θυγατέρα τοῦ Βρισέως· | |
Șapte la număr, a opta era-mbujorata Briseis, | |
χρυσοῦ δὲ στήσας Ὀδυσεὺς δέκα πάντα τάλαντα | 247 |
χρυσοῦ δὲ δέκα πάντα τάλαντα ζυγοστατήσας ὁ Ὀδυσσεὺς | |
Și-aur apoi cântărind de zece talanți, se întoarnă | |
ἦρχ', ἅμα δ' ἄλλοι δῶρα φέρον κούρητες Ἀχαιῶν. | 248 |
ἡγεῖτο, ὁμοῦ δὲ οἱ ἄλλοι νεανίαι τῶν Ἑλλήνων ἔφερον τὰ δῶρα, | |
Craiul Ulise urmat de tovarășii tineri cu daruri, | |
καὶ τὰ μὲν ἐν μέσσῃ ἀγορῇ θέσαν, ἂν δ' Ἀγαμέμνων | 249 |
καὶ ταῦτα μὲν ἐν τῷ μέσῳ τῆς ἀγορᾶς κατέθηκαν· Ἀγαμέμνων δὲ | |
Și pe la mijlocul sfatului le rânduiesc. De pe scaun | |
ἵστατο· Ταλθύβιος δὲ θεῷ ἐναλίγκιος αὐδὴν | 250 |
ἀνέστη, Ταλθύβιος δὲ ὁ κατὰ τὴν φωνὴν ὅμοιος θεῷ | |
Scoală-se Atrid și Taltibiu cu glasul de zeu între crainici | |
κάπρον ἔχων ἐν χερσὶ παρίστατο ποιμένι λαῶν. | 251 |
κάπρον κατέχων ἐν τῇ χειρὶ παρέστη τῷ βασιλεῖ τοῦ στρατοῦ. | |
Stă lângă el și cu mânile ține un vier spre jertfire. | |
Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάμενος χείρεσσι μάχαιραν, | 252 |
ὁ υἱὸς δὲ τοῦ Ἀτρέως ἑλκύσας ταῖς χερσὶ τὴν μάχαιραν, | |
Scoate-Agamemnon atunci cu mâna din teacă jungherul, | |
ἥ οἱ πὰρ ξίφεος μέγα κουλεὸν αἰὲν ἄωρτο, | 253 |
ἥτις αὐτῷ παρὰ τὴν μεγάλην θήκην τοῦ ξίφους ἀεὶ παρῃωρεῖτο, | |
Care-i stătea totdeauna atârnat lângă paloșul mare, | |
κάπρου ἀπὸ τρίχας ἀρξάμενος Διὶ χεῖρας ἀνασχὼν | 254 |
τὰς τρίχας τοῦ κάπρου διανείμας, ἄρας τὰς χεῖρας τῷ Διὶ | |
Taie din părul mistrețului, mânile-nalță spre rugă | |
εὔχετο· τοὶ δ' ἄρα πάντες ἐπ' αὐτόφιν εἵατο σιγῇ | 255 |
ηὔχετο· οὗτοι δὲ ὁμοῦ πάντες ὑπὸ τῷ αὐτῷ ἐκάθηντο σιγῇ. | |
Tatălui Zeus apoi. Aheii ceilalți pe tăcute | |
Ἀργεῖοι κατὰ μοῖραν ἀκούοντες βασιλῆος. | 256 |
οἱ Ἕλληνες κατὰ τὸ πρέπον ἀκούοντες τοῦ βασιλέως. | |
Stau împrejur cuvioși și ascultă cu toții rugarea | |
εὐξάμενος δ' ἄρα εἶπεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν· | 257 |
εὐξάμενος δὲ εἶπεν ἀναβλέψας εἰς τὸν πλατὺν καὶ μέγαν οὐρανόν· | |
Craiului lor, care ochii și-ațintă spre cer și se roagă· | |
ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος | 258 |
μαρτυρείτω νῦν πρῶτον ὁ Ζεὺς ὁ ἐξοχώτατος τῶν θεῶν καὶ κράτιστος, | |
„Zeus mi-e martor întâi, că e cel mai puternic și mare, | |
Γῆ τε καὶ Ἠέλιος καὶ Ἐρινύες, αἵ θ' ὑπὸ γαῖαν | 259 |
καὶ ἡ Γῆ, καὶ ὁ Ἥλιος, καὶ αἱ Ἐριννύες, αἵτινες ὑπὸ τὴν γῆν | |
Martor mi-e Soarele apoi, Pământul și zânele Furii | |
ἀνθρώπους τίνυνται, ὅτις κ' ἐπίορκον ὀμόσσῃ, | 260 |
τιμωροῦνται, καὶ κολάζουσι τοὺς ἀνθρώπους, ὃς ἂν ἐπιορκέσῃ· | |
Ce pedepsesc sub pământ pe oamenii care se jură | |
μὴ μὲν ἐγὼ κούρῃ Βρισηΐδι χεῖρ' ἐπένεικα, | 261 |
οὐκέτι ἐγὼ τῇ νέᾳ θυγατρὶ τοῦ Βρισέως χεῖρα ἐπιθῆναι βουλήσομαι, | |
Fără temei. Eu mă jur că nu am silit pe Briseis | |
οὔτ' εὐνῆς πρόφασιν κεχρημένος οὔτέ τευ ἄλλου. | 262 |
οὔτε συνουσίας αἰτίᾳ καὶ ἀφορμῇ χρώμενος, οὔτε τινὸς ἄλλου, | |
Nici să se culce cu mine și nici pentru altă nevoie, | |
ἀλλ' ἔμεν' ἀπροτίμαστος ἐνὶ κλισίῃσιν ἐμῇσιν. | 263 |
ἀλλ᾽ εἶναι ἄθικτον συνουσίας καὶ μίξεως ἐν ταῖς ἐμαῖς σκηναῖς· | |
Și a rămas neatinsă cât stete la mine în corturi. | |
εἰ δέ τι τῶνδ' ἐπίορκον ἐμοὶ θεοὶ ἄλγεα δοῖεν | 264 |
εἰ δέ τι τούτων οὐκ ἔστιν εὔορκον, εἴθε δοῖεν ἐμοὶ οἱ θεοὶ λύπας καὶ ὀδύνας | |
Dacă mă jur pe nedrept, Cei-de-sus să mă bată cu toate | |
πολλὰ μάλ', ὅσσα διδοῦσιν ὅτίς σφ' ἀλίτηται ὀμόσσας. | 265 |
πάνυ πολλάς, ὅσας διδόασιν ἐκείνῳ, ὃς ἂν αὐτοῖς ἁμάρτῃ καὶ παραβῇ ὀμόσας. | |
Relele care le dau păcătoșilor la jurăminte.” | |
ἦ, καὶ ἀπὸ στόμαχον κάπρου τάμε νηλέϊ χαλκῷ. | 266 |
εἶπε, καὶ τὸ τῆς γαστρὸς στόμα, ἤγουν τὸν φάρυγγα τοῦ κάπρου ἀπέκοψε σιδήρῳ ἀνηλεεῖ. | |
Asta grăi, și înjunghie cu arma tăioasă mistrețul, | |
τὸν μὲν Ταλθύβιος πολιῆς ἁλὸς ἐς μέγα λαῖτμα | 267 |
τοῦτον μὲν οὖν Ταλθύβιος εἰς τὸ μέγα κῦμα τῆς λευκῆς θαλάσσης | |
Care pe urmă-n adânca genune a mării albastre | |
ῥῖψ' ἐπιδινήσας βόσιν ἰχθύσιν· αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς | 268 |
ἔρριψε συστρέψας, βρῶσιν τοῖς ἰχθύσιν· ὁ Ἀχιλλεὺς δὲ | |
Peștilor hrană-i zvârlit de Taltibiu. Atunci se ridică | |
ἀνστὰς Ἀργείοισι φιλοπτολέμοισι μετηύδα· | 269 |
ἀναστὰς ἐν τοῖς πολεμικοῖς Ἕλλησιν ἔλεγεν· | |
Între ceilalți și le zice așa cu suspinuri Ahile· | |
Ζεῦ πάτερ ἦ μεγάλας ἄτας ἄνδρεσσι διδοῖσθα· | 270 |
ὦ Ζεῦ πάτερ, ὄντως που μεγάλας βλάβας τοῖς ἀνθρώποις ἐπάγεις, | |
„Doamne, că mari sunt păcatele care le dai omenirii! | |
οὐκ ἂν δή ποτε θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἐμοῖσιν | 271 |
οὐκ ἂν ποτε τὸν θυμὸν ἐν τοῖς ἐμοῖς στήθεσιν | |
N-ar fi putut Agamemnon nicicând să mă scoată din fire | |
Ἀτρεΐδης ὤρινε διαμπερές, οὐδέ κε κούρην | 272 |
ἠρέθισε παντελῶς ὁ υἱὸς τοῦ Ἀτρέως, οὐδ᾽ ἂν τὴν νέαν | |
Și să mă tulbure atâta, nici roabă să-mi ia cu de-a sila | |
ἦγεν ἐμεῦ ἀέκοντος ἀμήχανος· ἀλλά ποθι Ζεὺς | 273 |
ἀφείλετο ἄκοντος ἐμοῦ, ἀλλ᾽ ἴσως (που) Ζεὺς πρὸς ὃν οὐκ ἔστι μηχανήσασθαι | |
Și cu pornirea-i așa să rămâie ne-nfrânt, dacă Zeus | |
ἤθελ' Ἀχαιοῖσιν θάνατον πολέεσσι γενέσθαι. | 274 |
ἐβούλετο θάνατον γενέσθαι Ἕλλησι πολλοῖς. | |
N-ar fi voit ca o așa mare mulțime de-ai noștri să moară. | |
νῦν δ' ἔρχεσθ' ἐπὶ δεῖπνον, ἵνα ξυνάγωμεν Ἄρηα. | 275 |
νυνὶ δὲ πορεύεσθε ἐπὶ δεῖπνον, ὅπως συστήσωμεν πόλεμον σφοδρόν. | |
Mergeți acuma și vă ospătați ca să-ncepem apoi bătălia.” | |
ὣς ἄρ' ἐφώνησεν, λῦσεν δ' ἀγορὴν αἰψηρήν. | 276 |
οὕτω δὴ εἶπε, διέλυσε δὲ τὴν ἐκκλησίαν ταχέως. | |
Asta rostind, el închide-adunarea ce îndată se sparge. | |
οἳ μὲν ἄρ' ἐσκίδναντο ἑὴν ἐπὶ νῆα ἕκαστος, | 277 |
οὗτοι μὲν οὖν διεμερίσθησαν ἕκαστος ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ ναῦν, | |
Toți se rășchiră și merg la corabia lor fiecare. | |
δῶρα δὲ Μυρμιδόνες μεγαλήτορες ἀμφεπένοντο, | 278 |
τὰ δῶρα δὲ οἱ μεγαλόψυχοι Μυρμιδόνες ἀνελάμβανον, | |
Unii oșteni mirmidoni au grijă de datele daruri, | |
βὰν δ' ἐπὶ νῆα φέροντες Ἀχιλλῆος θείοιο. | 279 |
ἐπορεύθησαν δὲ φέροντες αὐτὰ ἐπὶ τὴν ναῦν τοῦ θείου Ἀχιλλέως, | |
Dânșii le iau și le duc la corabie, la Peleianul, | |
καὶ τὰ μὲν ἐν κλισίῃσι θέσαν, κάθισαν δὲ γυναῖκας, | 280 |
καὶ ταῦτα μὲν ἀπέθεντο ἐν ταῖς σκηναῖς, ἐκάθισαν δὲ αἱ γυναῖκες, | |
Unde prin corturi le pun și dau drumul femeilor roabe; | |
ἵππους δ' εἰς ἀγέλην ἔλασαν θεράποντες ἀγαυοί. | 281 |
τοὺς ἵππους δὲ εἰς τὴν ἀγέλην ἀνῆκαν οἱ λαμπροί θεράποντες. | |
Caii de-acolo spre stavă i-alungă voinicii tovarăși. | |
Βρισηῒς δ' ἄρ' ἔπειτ' ἰκέλη χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ | 282 |
μετὰ ταῦτα δὲ ἡ θυγάτηρ τοῦ Βρισέως ὁμοία Ἀφροδίτῃ τῇ χρυσῇ | |
Fiica lui Brises atunci, frumoasă ca zâna bălaie | |
ὡς ἴδε Πάτροκλον δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῷ, | 283 |
ἐπειδὴ ἐθεάσατο τὸν Πάτροκλον κατακεκομμένον σιδήρῳ τμητικῷ, | |
A frumuseții, cum vede de suliți străpuns pe Patroclu, | |
ἀμφ' αὐτῷ χυμένη λίγ' ἐκώκυε, χερσὶ δ' ἄμυσσε | 284 |
περικεχυμένη αὐτῷ, ὀξέως ἐθρήνει, ἐσπάραττε δὲ ταῖς χερσὶ καὶ ἔδρυπτε | |
Cade cu brațele asupra-i, dă țipăt de jale și-și rupe | |
στήθεά τ' ἠδ' ἁπαλὴν δειρὴν ἰδὲ καλὰ πρόσωπα. | 285 |
τά τε στήθη, καὶ τὸν ἁπαλὸν τράχηλον, καὶ τὸ περικαλλὲς πρόσωπον, | |
Sânul și fragedu-i gingaș grumaz și obrajii cei rumeni | |
εἶπε δ' ἄρα κλαίουσα γυνὴ ἐϊκυῖα θεῇσι· | 286 |
εἶπε δὲ κλαίουσα ἡ ταῖς θεαῖς ὁμοία γυνή· | |
Și-l căinează femeia și astfel îi zice bocindu-l· | |
Πάτροκλέ μοι δειλῇ πλεῖστον κεχαρισμένε θυμῷ | 287 |
ὦ Πάτροκλε, τὰ μάλιστα ἐμοὶ τῇ ἀθλίᾳ πεφιλημένε κατά ψυχήν, | |
„Scumpe prieten al inimii mele, sărmane Patrocle, | |
ζωὸν μέν σε ἔλειπον ἐγὼ κλισίηθεν ἰοῦσα, | 288 |
ζῶντα μέν σε κατέλιπον ἐγὼ ἐκ τῆς σκηνῆς ἀπιοῦσα, | |
Când mă dusei de la cort, te lăsai sănătos și cu viață, | |
νῦν δέ σε τεθνηῶτα κιχάνομαι ὄρχαμε λαῶν | 289 |
νῦν δέ σε τεθνεῶτα εὑρίσκω, ἡγεμὼν τοῦ στρατοῦ, | |
Dar la întoarcere-acuma, tu stâlp al oștirii, te aflu | |
ἂψ ἀνιοῦσ'· ὥς μοι δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ αἰεί. | 290 |
ἐπανελθοῦσα· ὄντως ἀεὶ δεινὸν ἐκ δεινοῦ με διαδέχεται (μοι ἐπέρχεται)· | |
Nensuflețit. Cum vine de-a pururi un rău după altul! | |
ἄνδρα μὲν ᾧ ἔδοσάν με πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ | 291 |
τὸν ἄνδρα μέν, ᾧτινι παρέδωκάν με ὁ πατὴρ καὶ ἡ σεβαστὴ μήτηρ, | |
Vai, pe bărbatul pe care mi-l daseră tata și mama | |
εἶδον πρὸ πτόλιος δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῷ, | 292 |
ἐπεῖδον πρὸ (ἔμπροσθεν) τῆς πόλεως κατακεκομμένον σιδήρῳ τμητικῷ, | |
Mort îl văzui și străpuns de suliți-naintea cetății. | |
τρεῖς τε κασιγνήτους, τούς μοι μία γείνατο μήτηρ, | 293 |
καὶ τοὺς τρεῖς ἀδελφούς, οὓς ἡ αὐτή μοι μήτηρ ἔτεκε, | |
Trei mi-au fost frații iubiți, tustrei din o singură mamă. | |
κηδείους, οἳ πάντες ὀλέθριον ἦμαρ ἐπέσπον. | 294 |
προσφιλεῖς καὶ πεφροντισμένους μου οἱ ἅμα πάντες ἀφανιστικὴν ἡμέραν ἀνθείλοντο· | |
Dar și pe dânșii asemenea ziua pieirii i-ajunse. | |
οὐδὲ μὲν οὐδέ μ' ἔασκες, ὅτ' ἄνδρ' ἐμὸν ὠκὺς Ἀχιλλεὺς | 295 |
οὐ μὴν εἴας με οὐδ᾽ ὅταν τὸν ἐμὸν ἄνδρα ὁ ταχύπους Ἀχιλλεύς | |
Însă tu, bun și milos, când șoimanul Ahile-mi răpuse | |
ἔκτεινεν, πέρσεν δὲ πόλιν θείοιο Μύνητος, | 296 |
ἀπέκτεινεν, ἐξεπόρθησε δὲ τὴν πόλιν τοῦ θείου Μύνητος, | |
Soțul meu drag și mărit, pe Mines, și-i sparse cetatea | |
κλαίειν, ἀλλά μ' ἔφασκες Ἀχιλλῆος θείοιο | 297 |
κλαίειν καὶ θρηνεῖν, ἀλλά με ἔλεγες τοῦ θείου Ἀχιλλέως | |
Nu mă lăsai să mai plâng, ci tot îmi spuneai că Ahile | |
κουριδίην ἄλοχον θήσειν, ἄξειν τ' ἐνὶ νηυσὶν | 298 |
ὥσπερ ἐκ παρθενίας γαμετὴν ποιήσειν, καὶ ἀπάξειν ἐν ταῖς ναυσὶν | |
O să mă ia de nevastă ducându-mă-n Ftia pe mare. | |
ἐς Φθίην, δαίσειν δὲ γάμον μετὰ Μυρμιδόνεσσι. | 299 |
εἰς τὴν Φθίην, ἑστιάσεσι δὲ ποιήσειν τοὺς γάμους ἐν τοῖς Μυρμιδόσι. | |
Și că pe-acolo-ntre-ai lui o să prăznuie ospățul de nuntă. | |
τώ σ' ἄμοτον κλαίω τεθνηότα μείλιχον αἰεί. | 300 |
διὰ τοῦτό σε ἀπαύστως δακρύω καὶ θρηνῶ ἀποθανόντα, πρᾷον καὶ προσηνῆ ὄντα διαπαντός. | |
De-asta mi-e jale nespus că murit-ai, tu blândul de-a pururi.” | |
ὣς ἔφατο κλαίουσ', ἐπὶ δὲ στενάχοντο γυναῖκες | 301 |
οὕτως εἶπε δακρύουσα, ἐπεστέναζον δὲ αἱ γυναῖκες | |
Astfel îl plânse Briseis, și jalnic femeile roabe | |
Πάτροκλον πρόφασιν, σφῶν δ' αὐτῶν κήδε' ἑκάστη. | 302 |
προφάσει μὲν καὶ ἀφορμῇ διὰ τὸν Πάτροκλον, τῇ ἀληθείᾳ δὲ πᾶσαι διὰ τὰς ἑαυτῶν συμφορὰς καὶ λύπας. | |
Chip că boceau pe Patroclu, nevoia-și plângeau fiecare. | |
αὐτὸν δ' ἀμφὶ γέροντες Ἀχαιῶν ἠγερέθοντο | 303 |
περὶ αὐτὸν δὲ οἱ ἐν τέλει τῶν Ἑλλήνων συνηθροίσθησαν, | |
Iar căpitanii Ahei înconjoară pe-Ahile și-l roagă | |
λισσόμενοι δειπνῆσαι· ὃ δ' ἠρνεῖτο στεναχίζων· | 304 |
παρακαλοῦντες φαγεῖν· οὗτος δὲ ἀνένευε στενάζων καὶ λέγων. | |
Să ospăteze. El nu vrea, suspină și zice-mpotrivă· | |
λίσσομαι, εἴ τις ἔμοιγε φίλων ἐπιπείθεθ' ἑταίρων, | 305 |
παρακαλῶ, εἴ τις τῶν ἀγαπητῶν φίλων πείθεταί μοι, | |
„De mă iubiți și de vreți, o, prieteni, să-mi faceți pe voie, | |
μή με πρὶν σίτοιο κελεύετε μηδὲ ποτῆτος | 306 |
μὴ πρότερόν με προτρέπετε βρώσεως, μηδὲ πόσεως | |
Rogu-vă, nu mă siliți să m-așez la băut și la masă, | |
ἄσασθαι φίλον ἦτορ, ἐπεί μ' ἄχος αἰνὸν ἱκάνει· | 307 |
ἐμπλῆσαι τὴν ἀγαπητὴν ψυχήν, ἐπειδή με λύπη χαλεπὴ κατέχει· | |
Inima-mi să-ndestulez, că nemărginit mi-e amarul· | |
δύντα δ' ἐς ἠέλιον μενέω καὶ τλήσομαι ἔμπης. | 308 |
μέχρι γὰρ ἡλίου δύντος καὶ ἑσπέρας ἐπιμενῶ καὶ καρτερήσω πάντως. | |
Până deseară eu nu-mbuc nimica și tot o voi duce”. | |
ὣς εἰπὼν ἄλλους μὲν ἀπεσκέδασεν βασιλῆας, | 309 |
οὕτως εἰπὼν τοὺς ἄλλους μὲν βασιλεῖς διέλυσεν· | |
Astfel Ahile grăind, se împrăștie toți căpitanii. | |
δοιὼ δ' Ἀτρεΐδα μενέτην καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς | 310 |
οἱ δύο δὲ υἱοὶ τοῦ Ἀτρέως παρέμενον, καὶ ὁ ἐνδοξότατος Ὀδυσσεύς, | |
Numai Atrizii rămân, cu-Ahile, Ulise și Nestor, | |
Νέστωρ Ἰδομενεύς τε γέρων θ' ἱππηλάτα Φοῖνιξ | 311 |
καὶ ὁ Νέστωρ, καὶ ὁ Ἰδομενεύς, καὶ ὁ γέρων ἱππικὸς Φοίνιξ, | |
Idomeneu și moș Fenix, dibaci mânător al telegii, | |
τέρποντες πυκινῶς ἀκαχήμενον· οὐδέ τι θυμῷ | 312 |
παραμυθούμενοι συνετῶς καὶ σοφῶς αὐτὸν λυπούμενον· οὐδαμῶς δὲ κατὰ ψυχὴν | |
Ca să-i aline-mpietrita durere, dar nu se-nsenină | |
τέρπετο, πρὶν πολέμου στόμα δύμεναι αἱματόεντος. | 313 |
ἐκουφίζετο τῆς λύπης, πρὶν ἢ εἰσελθεῖν εἰς τὸ στόμα τοῦ αἱμάτων γέμοντος πολέμου. | |
El până n-are să intre în toiul de foc și de sânge. | |
μνησάμενος δ' ἁδινῶς ἀνενείκατο φώνησέν τε· | 314 |
ἀναμνησθεὶς δὲ ἐλεεινῶς καὶ οἰκτρῶς ἀνεστέναξε, καὶ πολὺ ἀγαγὼν πνεῦμα ἐφώνησεν. | |
Tot la prieten gândind, icnește din suflet și strigă· | |
ἦ ῥά νύ μοί ποτε καὶ σὺ δυσάμμορε φίλταθ' ἑταίρων | 315 |
ὄντως δή μοί ποτε καὶ σὺ κακόμοιρε καὶ δυστυχέστατε φίλτατε φίλων, | |
„Nenorocite, prea scumpe prietene, cum câteodată | |
αὐτὸς ἐνὶ κλισίῃ λαρὸν παρὰ δεῖπνον ἔθηκας | 316 |
αὐτὸς ἐν ταῖς σκηναῖς ἡδὺ καὶ προσηνὲς δεῖπνον παρέθηκας | |
Însuți în cortu-mi și tu-mi pregăteai bunătate de masă | |
αἶψα καὶ ὀτραλέως, ὁπότε σπερχοίατ' Ἀχαιοὶ | 317 |
ταχέως καὶ διεγερτικῶς, ἡνίκα ἔσπευδον οἱ Ἕλληνες | |
Harnic și sârguitor, în vreme ce grabnic Aheii | |
Τρωσὶν ἐφ' ἱπποδάμοισι φέρειν πολύδακρυν Ἄρηα. | 318 |
ἐπὶ τοὺς ἱππικοὺς Τρῷας ἐπαγαγεῖν τὸν πολλῶν δακρύων αἴτιον πόλεμον. | |
Stau să s-apuce de lupta cea plină de-amar cu Troienii! | |
νῦν δὲ σὺ μὲν κεῖσαι δεδαϊγμένος, αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ | 319 |
νυνὶ δὲ σὺ μὲν κεῖσαι κεκομμένος, ἡ ἐμὴ δὲ ψυχὴ | |
Dar tu acuma zaci mort de suliți străpuns, și de jale | |
ἄκμηνον πόσιος καὶ ἐδητύος ἔνδον ἐόντων | 320 |
ἄγευστος πόσεως καὶ βρώσεως, παρόντων, | |
Inima-mi nu vrea să guste măcar băutură și hrană, | |
σῇ ποθῇ· οὐ μὲν γάρ τι κακώτερον ἄλλο πάθοιμι, | 321 |
διὰ τὸν σὸν πόθον καὶ τὴν στέρησιν, οὐδὲν γὰρ ἄλλο δεινότερον πάθοιμι ἄν, | |
Și-am eu de toate prin cort. Mai grea lovitură ca asta | |
οὐδ' εἴ κεν τοῦ πατρὸς ἀποφθιμένοιο πυθοίμην, | 322 |
οὐδ᾽ ἐὰν τὸν πατέρα ἀποθανόντα ἀκούσω, | |
Nu putea alta să-mi fie, nici chiar de-auzeam de moartea | |
ὅς που νῦν Φθίηφι τέρεν κατὰ δάκρυον εἴβει | 323 |
ὃς δήπου νυνὶ ἐν τῇ Φθίᾳ θαλερὸν δάκρυον καταχέει | |
Tatălui meu, care-n Ftia tânjește și plânge de dorul | |
χήτεϊ τοιοῦδ' υἷος· ὃ δ' ἀλλοδαπῷ ἐνὶ δήμῳ | 324 |
στερήσει καὶ ἐνδείᾳ τοῦ τοιούτου υἱοῦ. οὗτος (αὐτὸς) δὲ ἐν ἀλλοφύλῳ δήμῳ | |
Unui asemenea fiu, care-n țară străină, departe, | |
εἵνεκα ῥιγεδανῆς Ἑλένης Τρωσὶν πολεμίζω· | 325 |
ἕνεκα τῆς λυπηρᾶς καὶ μισητῆς Ἑλένης μάχομαι τοῖς Τρῳσίν· | |
Pentru Elena-nciumata mai bate război cu Troienii; | |
ἠὲ τὸν ὃς Σκύρῳ μοι ἔνι τρέφεται φίλος υἱός, | 326 |
ἢ τοῦτον, ὅς μοι ἐν τῇ Σκύρῳ ἀνατρέφεται ἀγαπητὸς υἱός, | |
Nici dacă eu auzeam că murise chiar Neoptolemos, | |
εἴ που ἔτι ζώει γε Νεοπτόλεμος θεοειδής. | 327 |
εἴπου ἔτι ζῇ ὁ θεῖον εἶδος ἔχων Νεοπτόλεμος· | |
Fiul meu cel ca un zeu de frumos care crește în Schiros. | |
πρὶν μὲν γάρ μοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐώλπει | 328 |
πρότερον μὲν γάρ μοι ἡ ψυχὴ ἐν τῷ στήθει προσεδόκα | |
Eu înainte mă tot înșelam cu nădejdea că dacă | |
οἶον ἐμὲ φθίσεσθαι ἀπ' Ἄργεος ἱπποβότοιο | 329 |
μόνον ἐμὲ ἀποθανεῖσθαι ἀπὸ τοῦ ἱπποτρόφου Ἄργους | |
Singur pieri-voi aicea la Troia, departe de Argos | |
αὐτοῦ ἐνὶ Τροίῃ, σὲ δέ τε Φθίην δὲ νέεσθαι, | 330 |
αὐτόθι ἐν τῇ Τροίᾳ, σὲ δὲ εἰς τὴν Φθίαν πορευθῆναι, | |
Cel cu pășune de cai, barem tu te-i întoarce în Ftia | |
ὡς ἄν μοι τὸν παῖδα θοῇ ἐνὶ νηῒ μελαίνῃ | 331 |
ὅπως ἄν μοι τὸν υἱὸν σὺν ταχείᾳ μελαίνῃ νηὶ | |
Și pe-o corabie neagră și iute din Schiros acasă | |
Σκυρόθεν ἐξαγάγοις καί οἱ δείξειας ἕκαστα | 332 |
ἐκ τῆς Σκύρου ἀγάγοις, καὶ ἐπιδείξειας αὐτῷ ἅπαντα | |
Ai să-mi aduci pe copil și toate-ale mele arăta-i-vei, | |
κτῆσιν ἐμὴν δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα. | 333 |
τὰ ἐμὰ κτήματα, καὶ τὰς δούλας, καὶ τὸν μέγαν καὶ ὑψηλὸν οἶκον· | |
Oamenii mei și avutul și casa-mi cea mare și-naltă. | |
ἤδη γὰρ Πηλῆά γ' ὀΐομαι ἢ κατὰ πάμπαν | 334 |
ἤδη γὰρ τὸν Πηλέα οἴομαι, ἢ παντελῶς | |
Tata Peleus acum ori poate se stinse cu totul | |
τεθνάμεν, ἤ που τυτθὸν ἔτι ζώοντ' ἀκάχησθαι | 335 |
ἀποθανεῖν, ἢ ἔτι βραχεῖ βιωσίμῳ ζῶντα λυπεῖσθαι καὶ ἀλγεῖν | |
Ori, de mai are vr’un pic de viață, amărât e de greul | |
γήραΐ τε στυγερῷ καὶ ἐμὴν ποτιδέγμενον αἰεὶ | 336 |
γήρᾳ τε μισητῷ, καὶ τὴν ἐμὴν ἀεὶ προσδεχόμενον | |
Zilelor triste bătrâne și pururi așteaptă să-i vie | |
λυγρὴν ἀγγελίην, ὅτ' ἀποφθιμένοιο πύθηται. | 337 |
χαλεπὴν ἀγγελίαν, πότε ἀποθανόντα ἀκούσει. | |
Știrea cea plină de jale că-i fiul său dus de pe lume.” | |
ὣς ἔφατο κλαίων, ἐπὶ δὲ στενάχοντο γέροντες, | 338 |
οὕτως εἶπε δακρύων, ἐπεστέναζον δὲ οἱ ἐν τέλει, | |
Asta zicea el cu plâns· oftau împreună fruntașii, | |
μνησάμενοι τὰ ἕκαστος ἐνὶ μεγάροισιν ἔλειπον· | 339 |
ἀναμνησθέντες ἅπερ ἕκαστος ἐν τῷ οἴκῳ κατέλιπεν. | |
Fieștecare gândind la tot ce lăsase pe-acasă. | |
μυρομένους δ' ἄρα τούς γε ἰδὼν ἐλέησε Κρονίων, | 340 |
ὀλοφυρομένους δὲ τούτους θεασάμενος ᾤκτειρεν ὁ υἱὸς τοῦ Κρόνου, | |
Zeus, cum vede că ei se mai jeluie,-ndată se-ndură | |
αἶψα δ' Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· | 341 |
ταχέως δὲ πρὸς τὴν Ἀθηνᾶν λόγους ταχεῖς ἔλεγεν· | |
Și cuvântează așa către fiică-sa Palas Atena· | |
τέκνον ἐμόν, δὴ πάμπαν ἀποίχεαι ἀνδρὸς ἑῆος. | 342 |
ὦ τέκνον ἐμόν, παντελῶς ἤδη κεχώρισαι ἀνδρὸς ἀγαθοῦ. | |
„Palas copilo, tu l-ai oropsit pe Ahile cu totul. | |
ἦ νύ τοι οὐκέτι πάγχυ μετὰ φρεσὶ μέμβλετ' Ἀχιλλεύς; | 343 |
ὄντως που οὐκέτι πάνυ σοι ἐν τῇ διανοίᾳ διὰ φροντίδος ἐστὶν ὁ Ἀχιλλεὺς | |
Nu mai vrei oare să știi, de loc nu-ți mai pasă de dânsul? | |
κεῖνος ὅ γε προπάροιθε νεῶν ὀρθοκραιράων | 344 |
ἐκεῖνος, ὅς γε ἔμπροσθεν τῶν ὀρθοπρύμνων νεῶν | |
Nu vezi cum el înainte la vase cu ciocuri înalte | |
ἧσται ὀδυρόμενος ἕταρον φίλον· οἳ δὲ δὴ ἄλλοι | 345 |
κάθηται ὀλοφυρόμενος καὶ θρηνῶν τὸν ἀγαπητὸν φίλον· οἱ ἄλλοι δὲ | |
Stă și se vaietă după prieten și-n vreme ce alții | |
οἴχονται μετὰ δεῖπνον, ὃ δ' ἄκμηνος καὶ ἄπαστος. | 346 |
ἐπορεύθησαν ἐπὶ δεῖπνον, οὗτος δὲ νῆστις καὶ ἄγευστος ἐστίν. | |
Merseră la ospătat, el rabdă de sete și foame. | |
ἀλλ' ἴθι οἱ νέκτάρ τε καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν | 347 |
ἀλλ᾽ ἄπιθι καὶ νέκταρ καὶ ἀμβροσίαν ἐπέραστον | |
Du-te dar fuga la el și picură-n pieptu-i nectarul | |
στάξον ἐνὶ στήθεσσ', ἵνα μή μιν λιμὸς ἵκηται. | 348 |
ἔνσταξον εἰς τὸ στῆθος, ὅπως μὴ λιμὸς αὐτὸν καταλάβῃ. | |
Și ambrozie suavă ca nu cumva foame să-i fie.” | |
ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην· | 349 |
οὕτως εἰπὼν διήγειρε τὴν καὶ πρότερον προθυμουμένην Ἀθηνᾶν. | |
Zise și-ndeamnă pe-Atena, dar ea și-nainte-a fost gata. | |
ἣ δ' ἅρπῃ ἐϊκυῖα τανυπτέρυγι λιγυφώνῳ | 350 |
αὕτη δὲ ὁμοία ἰκτίνῳ ἐκτεταμένα πτερὰ ἔχοντι, ὀξυφώνῳ, | |
Și ca un vultur cu glas ascuțit și cu aripi lățite | |
οὐρανοῦ ἐκκατεπᾶλτο δι' αἰθέρος. αὐτὰρ Ἀχαιοὶ | 351 |
ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καθήλατο διὰ τοῦ αἰθέρος. οἱ Ἕλληνες δὲ | |
Zâna din cer prin senin își ia zborul. Și-n vreme ce-Aheii | |
αὐτίκα θωρήσσοντο κατὰ στρατόν· ἣ δ' Ἀχιλῆϊ | 352 |
παραχρῆμα καθωπλίζοντο ἐν τῷ στρατοπέδῳ· αὕτη δὲ τῷ Ἀχιλλεῖ | |
Repede se înarmau prin tabără, ea lui Ahile-i | |
νέκταρ ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν | 353 |
νέκταρ καὶ ἀμβροσίαν ἐπέραστον εἰς τὰ στήθη ἐνέσταξεν, | |
Toarnă în piept picături de nectar și plăcut-ambrozie, | |
στάξ', ἵνα μή μιν λιμὸς ἀτερπὴς γούναθ' ἵκοιτο· | 354 |
ὅπως μὴ λιμὸς λυπηρὸς καταλάβῃ τὰ γόνατα αὐτοῦ· | |
Hrană de zei, ca să nu-i ia tăria genunchilor foamea | |
αὐτὴ δὲ πρὸς πατρὸς ἐρισθενέος πυκινὸν δῶ | 355 |
αὐτὴ δὲ πρὸς τὸ τοῦ μεγαλοδυνάμου πατρὸς πυκνὸν καὶ στιβαρὸν δῶμα | |
Nesuferită, și pleacă-napoi spre Olimp, la palatul | |
ᾤχετο, τοὶ δ' ἀπάνευθε νεῶν ἐχέοντο θοάων. | 356 |
ἐπανῆκεν· οὗτοι δὲ ἀπὸ τῶν νεῶν τῶν ταχειῶν ἔτρεχον. | |
Tatălui ei preaputernic. Într-asta curgeau de la vase | |
ὡς δ' ὅτε ταρφειαὶ νιφάδες Διὸς ἐκποτέονται | 357 |
ὥσπερ δὲ ὅτε πυκναὶ καὶ συνεχεῖς νιφάδες ἐκ τοῦ Διὸς καταπέτονται | |
Oștile. Cum îndesiți tot zboară din cer înghețații | |
ψυχραὶ ὑπὸ ῥιπῆς αἰθρηγενέος Βορέαο, | 358 |
καὶ φέρονται ψυχραὶ ὑπὸ τῆς ὁρμῆς τοῦ αἰθρίας αἰτίου καὶ γεννητικοῦ Βορέου· | |
Fulgi, dacă vâjâie crivățul care-nsenină văzduhul· | |
ὣς τότε ταρφειαὶ κόρυθες λαμπρὸν γανόωσαι | 359 |
οὕτως τότε συνεχεῖς αἱ περικεφαλαῖαι διαυγῶς λελαμπρυσμέναι, καὶ περιλάμπουσαι | |
Multe și dese, tot astfel răsar de la vase ale oștii | |
νηῶν ἐκφορέοντο καὶ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι | 360 |
ἐκ τῶν νεῶν ἐφέροντο, καὶ αἱ ὀμφαλοὺς ἔχουσαι ἀσπίδες, | |
Chivăre scânteietoare și paveze mari gurguiate, | |
θώρηκές τε κραταιγύαλοι καὶ μείλινα δοῦρα. | 361 |
καὶ οἱ θώρακες οἱ ἰσχυρὰ γύαλα, ἤγουν κοιλώματα ἔχοντες, καὶ τὰ ἐκ μελίας δένδρου δόρατα· | |
Platoșe bine-ncheiate și suliți de frasin· le-ajunge | |
αἴγλη δ' οὐρανὸν ἷκε, γέλασσε δὲ πᾶσα περὶ χθὼν | 362 |
ἡ αὐγὴ δὲ καὶ ἡ λαμπηδὼν εἰς τὸν οὐρανὸν ἀφίκνεῖ(κε)το, περιεγέλασε δὲ καὶ περιήστραψε πᾶσα ἡ γῆ | |
Până la cer strălucirea și râde pământul de-atâta | |
χαλκοῦ ὑπὸ στεροπῆς· ὑπὸ δὲ κτύπος ὄρνυτο ποσσὶν | 363 |
ὑπὸ τῆς ἀστραπῆς καὶ περιστίλψεως τοῦ σιδήρου, κτύπος δὲ ἠγείρετο ὑπὸ τῶν ποδῶν | |
Sclipet de-aramă a oștirii și duduie de tropăitul | |
ἀνδρῶν· ἐν δὲ μέσοισι κορύσσετο δῖος Ἀχιλλεύς. | 364 |
τῶν ἀνδρῶν, ἐν τῷ μέσῳ δὲ αὐτῶν καθωπλίζετο ὁ ἐνδοξότατος Ἀχιλλεύς· | |
Pașilor. Iar Peleianul în tabără se înarmează | |
τοῦ καὶ ὀδόντων μὲν καναχὴ πέλε, τὼ δέ οἱ ὄσσε | 365 |
τούτου καὶ τῶν ὀδόντων μὲν ψόφος καὶ ἦχος μέγας ἀπετελεῖτο, οἱ ὀφθαλμοὶ δὲ αὐτοῦ | |
Și ca o fiară tot crișcă cu dinții· subt umbra de gene | |
λαμπέσθην ὡς εἴ τε πυρὸς σέλας, ἐν δέ οἱ ἦτορ | 366 |
περιέλαμπον, ὥσπερ πυρὸς λαμπηδών· εἰς τὴν ψυχὴν δὲ αὐτοῦ | |
Ochii jăratic îi ard· nu poate să rabde necazul | |
δῦν' ἄχος ἄτλητον· ὃ δ' ἄρα Τρωσὶν μενεαίνων | 367 |
εἰσῆλθε λύπη ἀφόρητος· οὗτος δὲ τοῖς Τρῳσὶν ὀργιζόμενος καὶ παροξυνόμενος, | |
Care-i pătrunse-n adânc. Turbat pe Troieni, își îmbracă | |
δύσετο δῶρα θεοῦ, τά οἱ Ἥφαιστος κάμε τεύχων. | 368 |
ἐνεδύσατο τὰ δῶρα τοῦ θεοῦ, ἅπερ ὁ Ἥφαιστος καμών καὶ πονήσας κατεσκεύασε. | |
Armele ce-i dăruise Hefestos, al Olimpului faur. | |
κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμῃσιν ἔθηκε | 369 |
τὰς κνημῖδας μὲν οὖν πρῶτον περιέθηκε ταῖς κνήμαις | |
Pulpile-ntâiu înfășoară cu dalbe pulpare de-aramă, | |
καλὰς ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας· | 370 |
τὰς καλάς, ἀργυροῖς καλύμμασι τῶν σφυρῶν προσηρμοσμένας· | |
Bine-ncheiate în copce de-argint; după asta-și-îmbracă | |
δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνεν. | 371 |
δεύτερον δὲ τὸν θώρακα τοῖς στήθεσι περιεβάλετο, | |
Pieptul și spatele-n platoșa cea strălucită și spada | |
ἀμφὶ δ' ἄρ' ὤμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον | 372 |
τοῖς ὤμοις δὲ περιήρτησε τὸ ἀργυροῖς ἥλοις πεπαρμένον ξίφος | |
Cea din aramă cu ținte de-argint și-o aruncă pe umăr; | |
χάλκεον· αὐτὰρ ἔπειτα σάκος μέγα τε στιβαρόν τε | 373 |
τὸ σιδηροῦν, μετὰ ταῦτα δὲ τὴν μεγάλην τε καὶ στερεὰν ἀσπίδα | |
Pavăza mare, năpraznică apoi o ridică cu stânga· | |
εἵλετο, τοῦ δ' ἀπάνευθε σέλας γένετ' ἠΰτε μήνης. | 374 |
ἔλαβε, τούτου δὲ πόρρωθεν αὐγὴ ἐγίνετο, καθάπερ σελήνης. | |
Ea e rotundă și raze răspânde departe ca luna. | |
ὡς δ' ὅτ' ἂν ἐκ πόντοιο σέλας ναύτῃσι φανήῃ | 375 |
ὥσπερ δὲ ὅταν ἐκ τοῦ πόντου λαμπηδὼν τοῖς ναύταις ἐπιφανείη | |
Cum luminos li s-arată pe mare năierilor focul | |
καιομένοιο πυρός, τό τε καίεται ὑψόθ' ὄρεσφι | 376 |
πυρὸς καιομένου, τοῦτο δὲ καίεται ἐφ᾽ ὕψους ἐν τοῖς ὄρεσιν, | |
Unui jăratic aprins în față pe-o coastă de munte | |
σταθμῷ ἐν οἰοπόλῳ· τοὺς δ' οὐκ ἐθέλοντας ἄελλαι | 377 |
ἐν ἐπαύλει, καθ᾽ ἣν μόνος τις διατρίβει, τούτους δὲ μὴ βουλομένους οἱ ἄνεμοι | |
La stăuină, când viforul vâjâitor îi desparte | |
πόντον ἐπ' ἰχθυόεντα φίλων ἀπάνευθε φέρουσιν· | 378 |
κατὰ (ἐπὶ) τὸν τοὺς ἰχθύας ἔχοντα πόντον πόρρωθεν τῶν οἰκείων καὶ φίλων φέρουσιν. | |
Silnic de-ai lor și pe marea cea plină de pește-i tot poartă; | |
ὣς ἀπ' Ἀχιλλῆος σάκεος σέλας αἰθέρ' ἵκανε | 379 |
οὕτως ἀπὸ τῆς ἀσπίδος τοῦ Ἀχιλλέως λαμπηδὼν εἰς τὸν αἰθέρα ἀφικνεῖτο, | |
Astfel și pavăza lui, măiestrită minune, străluce. | |
καλοῦ δαιδαλέου· περὶ δὲ τρυφάλειαν ἀείρας | 380 |
τῆς παμποικίλου περικαλλοῦς. ἄρας δὲ τὴν περικεφαλαίαν περιέθετο | |
Și strălucirea-i ajunge la cer. El în cap își mai pune | |
κρατὶ θέτο βριαρήν· ἣ δ' ἀστὴρ ὣς ἀπέλαμπεν | 381 |
τῇ κεφαλῇ τὴν στιβαρὴν καὶ στερεάν· αὕτη δὲ ὥσπερ ἀστὴρ ἔλαμπεν | |
Chivăra grea de metal; ca luceafăru-n creștet îi luce | |
ἵππουρις τρυφάλεια, περισσείοντο δ' ἔθειραι | 382 |
ἡ ἱππείας τρίχας ἔχουσα περικεφαλαία· περιεκινοῦντο δὲ αἱ κόμαι | |
Coiful cu tuiul de cal și-i flutură-n jur de pe creastă | |
χρύσεαι, ἃς Ἥφαιστος ἵει λόφον ἀμφὶ θαμειάς. | 383 |
αἱ χρυσαῖ, ἃς ὁ Ἥφαιστος ἔβαλε περὶ τὸν λόφον πυκνάς· | |
Coam-aurie stufoasă,-nnădită de zeul Hefestos. | |
πειρήθη δ' ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι δῖος Ἀχιλλεύς, | 384 |
πεῖραν δὲ εἰλήφει ἑαυτοῦ ἐν τοῖς ὅπλοις ὁ ἐνδοξότατος Ἀχιλλεύς, | |
Armele-Ahile pe urmă-și-ncearcă pe sine să vadă | |
εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε καὶ ἐντρέχοι ἀγλαὰ γυῖα· | 385 |
εἰ ἐφαρμόζοιεν αὐτῷ τὰ ὅπλα, καὶ τὰ λαμπρὰ μέλη ἐνάλλεσθαι αὐτοῖς δύναιτο, καὶ μὴ ἐμποδίζοιτο. | |
Dacă-i șed bine și lesne le poartă pe mâni și picioare· | |
τῷ δ' εὖτε πτερὰ γίγνετ', ἄειρε δὲ ποιμένα λαῶν. | 386 |
τούτῳ δ' εὖ μάλα πτερὰ ταῦτα ἐγίνετο, ἐκούφιζε δὲ καὶ μετεώριζε τὸν βασιλέα τοῦ στρατοῦ· | |
Ca și turnate-s pe el; sunt aripi ce parcă-l înalță. | |
ἐκ δ' ἄρα σύριγγος πατρώϊον ἐσπάσατ' ἔγχος | 387 |
ἐξέβαλε δὲ ἐκ τῆς δορατοθήκης τὸ πατρικὸν δόρυ | |
Trage din tocul părintelui său după asta și boldul | |
βριθὺ μέγα στιβαρόν· τὸ μὲν οὐ δύνατ' ἄλλος Ἀχαιῶν | 388 |
τὸ βαρύ, καὶ ἐπώδυνον, τὸ μέγα καὶ στερεόν, τοῦτο οὐκ ἐδύνατο ἄλλος τις τῶν Ἑλλήνων | |
Mare și țapăn și greu; nu poate să-l clatine nimeni | |
πάλλειν, ἀλλά μιν οἶος ἐπίστατο πῆλαι Ἀχιλλεύς· | 389 |
κινεῖν, ἀλλὰ μόνος ἐπίστατο ὁ Ἀχιλλεύς κινεῖν αὐτὸν | |
Dintre Ahei; unul singur, Ahile, răsuce cu mâna | |
Πηλιάδα μελίην, τὴν πατρὶ φίλῳ πόρε Χείρων | 390 |
τὴν ἐκ τοῦ Πηλίου ὄρους μελίαν, ἣν τῷ ἀγαπητῷ πατρὶ ἔκοψεν ὁ Χείρων | |
Sulița-i, frasinul din Pelion. Ea fusese de Hiron | |
Πηλίου ἐκ κορυφῆς φόνον ἔμμεναι ἡρώεσσιν· | 391 |
ἐκ τῆς κορυφῆς τοῦ Πηλίου, θάνατον εἶναι τοῖς ἥρωσι· | |
Dată părintelui său ca să fie a bărbaților moarte. | |
ἵππους δ' Αὐτομέδων τε καὶ Ἄλκιμος ἀμφιέποντες | 392 |
τοὺς ἵππους δὲ ὅ τε Αὐτομέδων καὶ ὁ Ἄλκιμος εὐτρεπίζοντες ἦγον | |
Automedonte și-Alchimos se tot hărnicesc la-nhămatul | |
ζεύγνυον· ἀμφὶ δὲ καλὰ λέπαδν' ἕσαν, ἐν δὲ χαλινοὺς | 393 |
ὑπὸ τὸν ζυγόν, περιέβαλον δὲ τοὺς καλοὺς ἐπιτραχηλίους ἱμάντας, | |
Cailor, trec peste dânșii curelele,-nstrună-n zăbale | |
γαμφηλῇς ἔβαλον, κατὰ δ' ἡνία τεῖναν ὀπίσσω | 394 |
ἐνέβαλον δὲ τοὺς χαλινοὺς ταῖς σιαγόσιν, ἐξέτειναν δὲ τοὺς ῥυτῆρας εἰς τοὐπίσω | |
Fălcile lor și-napoi spre cotiga cea bine-ntocmită | |
κολλητὸν ποτὶ δίφρον. ὃ δὲ μάστιγα φαεινὴν | 395 |
πρὸς τὸ ἡνωμένον καὶ συμβεβλημένον ὄχημα· οὗτος δὲ μάστιγα λαμπρᾶν εἰληφὼς | |
Frânele-ntind. După aceea deodată luând sclipitorul | |
χειρὶ λαβὼν ἀραρυῖαν ἐφ' ἵπποιιν ἀνόρουσεν | 396 |
τῇ χειρὶ ἐφαρμόζουσαν ἀνεπήδησεν ἐπὶ τῶν ἵππων | |
Bici, care-i stă la-ndemână-n teleagă, s-avântă voinicul | |
Αὐτομέδων· ὄπιθεν δὲ κορυσσάμενος βῆ Ἀχιλλεὺς | 397 |
ὁ Αὐτομέδων, ὄπισθεν δὲ καθοπλισθεὶς ἔστη ὁ Ἀχιλλεὺς | |
Automedonte,-armat se răpede în chelnă și-Ahile | |
τεύχεσι παμφαίνων ὥς τ' ἠλέκτωρ Ὑπερίων, | 398 |
τοῖς ὅπλοις περιλάμπων, καθάπερ ὁ ὑπεράνω ἡμῶν περιφερόμενος ἥλιος, | |
Strălucitor în podoabe ca soarele-n bolta senină. | |
σμερδαλέον δ' ἵπποισιν ἐκέκλετο πατρὸς ἑοῖο· | 399 |
καταπληκτικῶς δὲ παρεκελεύσατο τοῖς ἵπποις τοῦ ἑαυτοῦ πατρός· | |
Strigă pe urmă la caii părintelui său și-i asmute· | |
Ξάνθέ τε καὶ Βαλίε τηλεκλυτὰ τέκνα Ποδάργης | 400 |
ὦ Ξάνθε καὶ Βαλίε, ὑπερένδοξα τέκνα τῆς Ποδάργης, | |
„Breazule și tu Bălane, prăsilă vestit-a zmeoaicei, | |
ἄλλως δὴ φράζεσθε σαωσέμεν ἡνιοχῆα | 401 |
κατ' ἄλλον δὴ τρόπον σκοπεῖτε σώσειν τοὺς ἡνιόχους | |
Seama luați și în tabără voi înapoi să-l aduceți | |
ἂψ Δαναῶν ἐς ὅμιλον ἐπεί χ' ἕωμεν πολέμοιο, | 402 |
ὀπίσω εἰς τὸ πλῆθος τῶν Ἑλλήνων, ἐπειδὰν ἀναμιχθῶμεν τοῖς πολεμίοις (ἀναχωρήσωμεν τοῦ πολέμου), | |
Teafăr pe al vostru mânar, când fi-vom sătui de bătaie; | |
μηδ' ὡς Πάτροκλον λίπετ' αὐτόθι τεθνηῶτα. | 403 |
μηδὲ ὥσπερ τὸν Πάτροκλον καταλίπετε αὐτόθι νεκρόν. | |
Nu mă lăsați voi acolo să mor ca pe bietul Patroclu”. | |
τὸν δ' ἄρ' ὑπὸ ζυγόφι προσέφη πόδας αἰόλος ἵππος | 404 |
πρὸς τοῦτον δὲ εἶπε κάτωθεν ὑπὸ τὸν ζυγόν, ὁ κατὰ πόδας ταχὺς ἵππος | |
Dar de sub ham lui Ahile-i răspunde Bălanul cel vinteș, | |
Ξάνθος, ἄφαρ δ' ἤμυσε καρήατι· πᾶσα δὲ χαίτη | 405 |
Ξάνθος, ταχέως δὲ παρέκλινε τὴν κεφαλήν, πᾶς (παντὸς) δὲ ὁ αὐχὴν (τοῦ αὐχένος) τοῦ ἐπιτραχηλίου | |
Capul plecându-și în jos, de-i cade la vale sub perna | |
ζεύγλης ἐξεριποῦσα παρὰ ζυγὸν οὖδας ἵκανεν· | 406 |
ἀκροζύγου ἐκπεσὼν(όντος) κατηνέχθη ἐπὶ τὸ ἔδαφος τὸ ζυγὸν (πᾶσα δὲ ἡ ζεύγλη ἐκπεσοῦσα τῆς χαίτης κατηνέχθη ἐπὶ τὸ ἔδαφος)· | |
Jugului coama stufoasă ce pân’la pământ îi ajunge; | |
αὐδήεντα δ' ἔθηκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη· | 407 |
φωνήεντα δὲ καὶ λογικοῦ ζώου φωνὴν ἔχοντα αὐτὸν ἐποίησεν ἡ θεὰ ἡ λευκόπηχυς Ἥρα· | |
Hera-i dă rost de vorbire și astfel îi zice Bălanul· | |
καὶ λίην σ' ἔτι νῦν γε σαώσομεν ὄβριμ' Ἀχιλλεῦ· | 408 |
καὶ πάνυ σε νυνί γε ἔτι σώσωμεν, ἰσχυρὲ Ἀχιλλεῦ, | |
„Ba te-om scăpa noi și-acuma pe tine, puternice-Ahile, | |
ἀλλά τοι ἐγγύθεν ἦμαρ ὀλέθριον· οὐδέ τοι ἡμεῖς | 409 |
ἀλλά σοι ἐγγύς ἐστιν ἡ ἀφανιστική ἡμέρα, οὐδέ σοι ἡμεῖς | |
Dar ți s-apropie ceasul și vina doar nu este a noastră, | |
αἴτιοι, ἀλλὰ θεός τε μέγας καὶ Μοῖρα κραταιή. | 410 |
πρόξενοι ταύτης, ἀλλὰ θεὸς μέγας, καὶ ἡ ἰσχυρὰ Μοῖρα· | |
Ci o vrea Zeul cel mare și neabătuta menire. | |
οὐδὲ γὰρ ἡμετέρῃ βραδυτῆτί τε νωχελίῃ τε | 411 |
οὐδὲ γὰρ ἡμετέρᾳ ἀργίᾳ καὶ ἀκινησίᾳ | |
Nu pregetarea, nici lenea din parte-ne fură de vină, | |
Τρῶες ἀπ' ὤμοιιν Πατρόκλου τεύχε' ἕλοντο· | 412 |
ἀφείλοντο τὰ ὅπλα οἱ Τρῷες ἀπὸ τῶν ὤμων τοῦ Πατρόκλου, | |
Când pe Patroclu de arme putură să-l prade Troienii; | |
ἀλλὰ θεῶν ὤριστος, ὃν ἠΰκομος τέκε Λητώ, | 413 |
ἀλλὰ ὁ κράτιστος τῶν θεῶν, ὃν ἡ καλλίθριξ ἔτεκε Λητώ, | |
Cel mai dihai între zei, feciorul zeiței pletoase | |
ἔκταν' ἐνὶ προμάχοισι καὶ Ἕκτορι κῦδος ἔδωκε. | 414 |
ἀπέκτεινεν ἐν τοῖς πρωταγωνισταῖς, καὶ δόξαν τῷ Ἕκτορι ἐδωρήσατο. | |
Leto-l ucise pe el și-i dete mărire lui Hector. | |
νῶϊ δὲ καί κεν ἅμα πνοιῇ Ζεφύροιο θέοιμεν, | 415 |
ἡμεῖς δὲ ὁμοίως καὶ τῇ πνοῇ τοῦ Ζεφύρου τρέχοιμεν ἄν, | |
Chiar dacă noi am zbura ca Zefirul de iute,-adierea | |
ἥν περ ἐλαφροτάτην φάσ' ἔμμεναι· ἀλλὰ σοὶ αὐτῷ | 416 |
ἥν φασι κουφοτάτην εἶναι, ἀλλὰ σοὶ αὐτῷ | |
Care-i mai repede-n zbor, tu n-ai vr’un folos, că și ție | |
μόρσιμόν ἐστι θεῷ τε καὶ ἀνέρι ἶφι δαμῆναι. | 417 |
εἱμαρμένον καὶ πεπρωμένον ἐστὶν ὑπὸ θεοῦ καὶ ἀνδρὸς ἰσχυρῶς δαμασθῆναι καὶ ἀναιρεθῆναι. | |
Ți-este menit să te-omoare un zeu și un om cu putere.” | |
ὣς ἄρα φωνήσαντος Ἐρινύες ἔσχεθον αὐδήν. | 418 |
οὕτω δὴ εἰπόντος ἐπέσχον αἱ Ἐρινύες τὴν φωνήν. | |
Asta vorbi, și de Furii pe loc năbușit îi fu glasul. | |
τὸν δὲ μέγ' ὀχθήσας προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· | 419 |
πρὸς τοῦτον δὲ μεγάλως στενάξας εἶπεν ὁ κατὰ πόδας ταχὺς Ἀχιλλεύς· | |
Însă la asta răspunse deodată-nciudat Peleianul· | |
Ξάνθε τί μοι θάνατον μαντεύεαι; οὐδέ τί σε χρή. | 420 |
ὦ Ξάνθε τί μοι τὸν θάνατον μαντεύῃ καὶ προλέγεις; οὐδαμῶς γάρ σε δεῖ· | |
„Ce-mi prevestești tu, Bălane, pieirea? Doar nu e nevoie, | |
εὖ νυ τὸ οἶδα καὶ αὐτὸς ὅ μοι μόρος ἐνθάδ' ὀλέσθαι | 421 |
καλῶς δὴ καὶ αὐτὸς ἐπίσταμαι ὅτι μοι εἱμαρμένον ἐστὶν ἐνταῦθα ἀποθανεῖν | |
Știu și eu bine c-aici îmi este sortit să-mi dau duhul; | |
νόσφι φίλου πατρὸς καὶ μητέρος· ἀλλὰ καὶ ἔμπης | 422 |
πόρρω τοῦ ἀγαπητοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρός· ἀλλ᾿ ὅμως | |
Bietul, departe de dragii părinți. Dar nu mă las totuși | |
οὐ λήξω πρὶν Τρῶας ἅδην ἐλάσαι πολέμοιο. | 423 |
οὐ παύσομαι, πρὶν τοὺς Τρῷας διαθεῖναι διακόρως τοῦ πολέμου. | |
Până ce eu pe Troieni nu-i satur acum de războaie.” | |
ἦ ῥα, καὶ ἐν πρώτοις ἰάχων ἔχε μώνυχας ἵππους. | 424 |
εἶπε δή, καὶ ἐν τοῖς πρώτοις βοῶν ἤλαυνε τοὺς μονώνυχας ἵππους. | |
Zise și-n fruntea oștirii cu chiot mâna telegarii. | |