Vasile Stancu

GREACA HOMERICĂ / Gramatică / Morfologie / Referințe

GH197. Multe din cuvintele care se termină în -ηρ la nominativ singular au trei grade de apofonie (GH093-095) în temă: -ηρ, -ερ, -ρ. Vocativul singular are de regulă accent recesiv GH048).


πατήρ, τέρος, τρός, ὁ μήτηρ, τέρος, τρός, ἡ
(πατερ-, -ηρ, -ρ) ατηρ-, -ερ, -ρ)
tată mamă
Singular
N πατήρ μήτηρ
G πατέρος, τρός μητέρος, τρός
D πατέρι, τρί μητέρι, τρί
A πατέρα μητέρα
V πάτερ μῆτερ
Dual
N, A, V πατέρε μητέρε
G, D πατέροιιν μητέροιιν
Plural
N, V πατέρες μητέρες
G πατέρων, τρῶν μητέρων
D πατράσι μητράσι
A πατέρας μητέρας
θυγάτηρ, τέρος, τρός, ἡ ἀνήρ, έρος, δρός, ὁ
(θυγατηρ-, -ερ, -ρ) (ἀνηρ, -ερ, -ρ)
fiică bărbat
Singular
N θυγάτηρ ἀνήρ
G θυγατέρος, τρός ἀνέρος, ἀνδρός
D θυγατέρι, τρί ἀνέρι, ἀνδρί
A θυγατέρα, θύγατρα ἀνέρα, ἄνδρα
V θύγατερ ἆνερ
Dual
N, A, V θυγατέρε ἀνέρε, ἄνδρε
G, D θυγατέροιιν ἀνέροιιν, ἄνδροιιν
Plural
N, V θυγατέρες, θύγατρες ἀνέρες, ἄνδρες
G θυγατέρων, θυγατρῶν ἀνέρων, ἀνδρῶν
D θυγατράσι, τέρεσσι ἀνδράσι, ἄνδρεσσι
A θυγατέρας, θύγατρας ἀνέρας, ἄνδρας

GH198. Se va observa că apare un δ în formele lui ἀνήρ între ν și ρ, oriunde acestea două sunt alăturate (GH112).

GH199. La formele de genitiv și dativ singular ale substantivelor ἀνήρ, μήτηρ și θυγάτηρ, formele mai scurte au accentul analog cu πατήρ, πατρός, πατρί, care inițial a fost monosilabic (πατρ) (GH097) și urmează regulile obișnuite pentru accentuarea substantivelor monosilabice (GH142).

GH200. ρά din dativul plural și toate aceste forme în general sunt explicate la GH097-098.

GH201. Teme în ηυ (ευ), ου și ωϝ


βασιλεύς, ῆος, ὁ βοῦς, βοός, ὁ, ἡ νηῦς, νηός (νεός), ἡ ἥρως, ωος, ὁ
(βασιληυ-, -ευ-, -ηϝ-) (βου-, βωϝ-, βοϝ-) αυ-, ναυϝ- GH121) (ἡρωϝ-)
rege bou, vacă corabie erou, războinic puternic
Singular
N βασιλεύς βοῦς νηῦς ἥρως
G βασιλῆος [-έος] βοός νηός [νεός] ἥρωος
D βασιλῆι [-έι] βοΐ νηί ἥρωι
A βασιλῆα [-έα] βοῦν [βῶν] νῆα [νέα] ἥρωα
V βασιλεῦ βοῦ νηῦ ἥρως
Dual
N, A, V βασιλεῆε βόε νῆε ἥρωε
G, D βασιλήοιιν βόοιιν νήοιιν ἡρώοιιν
Plural
N, V βασιλῆες βόες νῆες ἥρωες
G βασιλήων βοῶν νηῶν [νεῶν] ἡρώων
D βασιλήεσσι βασιλεῦσι βόεσσι βουσί νήεσσι [νέεσσι] νηυσί ἡρώεσσι ἥρωσι
A βασιλῆας βόας [βοῦς] νῆας [νέας] ἥρωας

GH202. Scurtarea unei vocale înaintea vocalei care-i urmează în forme precum βασιλεύς (*βασιληυς), νηός (νεός) este explicată la GH072.

GH203. Se va observa că υ al temei acestor cuvinte a devenit ϝ în multe cazuri și a fost mai apoi pierdut (GH102).

...

GH207. Substantive cu temele în -ς (-ες, -ας, -ος) și în τ


ἔπος, εος, τό γέρας, αος, τό ἠώς, ἠόος, ἡ δῶμα ἦμαρ, ἤματος, τό
(ϝεπες-) (γερας-) (ϝσος-) (δωματ-) (ἠμαρ-, ἠματ-)
cuvânt, discurs premiu (de onoare) Eos, dimineață casă, cămin zi
Singular
N ἔπος γέρας ἠώς δῶμα ἦμαρ
G ἔπεος γέραος ἠόος δώματος ἤματος
D ἔπεϊ γέραϊ ἠόι δώματι ἤματι
A ἔπος γέρας ἠόα δῶμα ἦμαρ
V ἔπος γέρας ἠώς δῶμα ἦμαρ
Dual
N, A, V ἔπεε γέραε δώματε ἤματε
G, D ἐπέοιιν γεράοιιν δωμάτοιιν ἠμάτοιιν
Plural
N, V ἔπεα γέρα(α) δώματα ἤματα
G ἐπέων γεράων δωμάτων ἠμάτων
D ἐπέεσσι
ἔπε(σ)σι
γεράεσσι
γέρα(σ)σι
δωμάτεσσι
δώμασι
ἠμάτεσσι
ἤμασι
A ἔπεα γέρ(α) δώματα ἤματα

...

GH210. Substantivele care se termină în -μα la nominativ singular, și toate celelalte cu genitivul în -ατος sunt neutre.

...

GH232. Teme în ντ și ν

πᾶς, πᾶσα, πᾶν
(παντ-, παντια- (GH100), παντ-)
tot, fiecare
Masculin Feminin Neutru
Singular
N πᾶς πᾶσα πᾶν
G παντός πσης παντός
D παντί πσῃ παντί
A πάντα πᾶσαν πᾶν
V πᾶς πᾶσα πᾶν
Dual
(Nu are)
Plural
N, V πάντες πᾶσαι πάντα
G πάντων πασων [έων, ῶν] πάντων
D πάντεσ(σ)ι
πᾶσι
πσῃσι
πσῃς
πάντεσ(σ)ι
πᾶσι
A πάντας πσας πάντα
μέλας, μέλαινα, μέλαν
(μελαν-, μελανια- (GH100), μελαν-)
negru, întunecat
Masculin Feminin Neutru
Singular
N μέλας μέλαινα μέλαν
G μέλανος μελαίνης μέλανος
D μέλανι μελαίνῃ μέλανι
A μέλανα μέλαιναν μέλαν
V μέλαν μέλαινα μέλαν
Dual
N, A, V μέλανε μελαίνα μέλανε
G, D μελάνοιιν μελαίνῃιν μελάνοιιν
Plural
N, V μέλανες μέλαιναι μέλανα
G μελάνων μελαίναων [έων, ῶν] μελάνων
D μελάνεσ(σ)ι
μέλασι
μελαίνῃσι
μελαίνῃς
μελάνεσ(σ)ι
μέλασι
A μέλανας μελαίνας μέλανα